Mỹ yêu cầu Trung Quốc giải thích các yêu sách trên biển Đông

Với căng thẳng đã dâng cao do việc Bắc Kinh đơn phương thiết lập một vùng nhận dạng phòng không trên khu vực quần đảo hiện do Nhật Bản quản lý ở biển Hoa Đông, ngày càng có những lo ngại về khả năng xảy ra bất đồng và xung đột do tranh chấp chủ quyền trên biển Đông. Phát biểu về những rạn nứt này, ông Daniel Russel – Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương - cho hay, có những “quan ngại đang gia tăng” về thái độ của Trung Quốc. 

“Các quan ngại đang ngày càng gia tăng rằng thái độ của Trung Quốc tại biển Đông cho thấy nỗ lực của nước này trong việc tìm cách kiểm soát khu vực dù bị các nước láng giềng phản đối” – ông này nói trước Quốc hội Mỹ.

Ông Russel đã chỉ trích về cái gọi là “đường 9 đoạn” mà Bắc Kinh tự vẽ ra để đòi hỏi chủ quyền trên vùng biển kéo dài hàng trăm hải lý và chiếm phần lớn biển Đông. Theo ông Russel, theo luật pháp quốc tế, đòi hỏi chủ quyền hàng hải cần phải dựa trên các đặc điểm của đất liền. “Bất cứ đòi hỏi chủ quyền trên biển nào của Trung Quốc không dựa trên các đặc điểm địa lý đã được xác định đều không phù hợp với luật pháp quốc tế” – ông nói trước một Ủy ban của Quốc hội. 

Ông Russel cho rằng, việc Trung Quốc không giải thích rõ các đòi hỏi chủ quyền trên biển Đông đã gây hoang mang trong khu vực và hạn chế triển vọng đạt được một giải pháp có thể được các bên chấp nhận hay các thỏa thuận hợp tác phát triển công bằng. “Trung Quốc có thể chứng tỏ mình tôn trọng luật pháp quốc tế bằng cách giải thích yêu sách chủ quyền phù hợp với luật biển quốc tế” – ông nói thêm. 

Ông Russel cũng đã nhắc lại cảnh báo Trung Quốc không thiết lập vùng nhận dạng phòng không trên biển Đông. “Chúng tôi không công nhận và cũng không thừa nhận tuyên bố ADIZ của Trung Quốc. Chúng tôi đã nói rõ rằng Trung Quốc không nên cố thiết lập vùng nhận dạng phòng không và nên kiềm chế các hành động tương tự trong khu vực” – ông Russel nói. Mỹ đã gọi động thái thiết lập vùng nhận dạng phòng không trên biển Hoa Đông của Trung Quốc là một nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng trong khu vực. 

Các phát biểu của ông Russel cho thấy lập trường ngày càng tích cực của Mỹ về biển Đông. Trong chuyến thăm Việt Nam năm 2010, Ngoại trưởng Mỹ tại thời điểm đó là bà Hillary Clinton đã tuyên bố rằng, tự do hàng hải là một mối quan tâm quốc gia của Mỹ trên biển Đông. Mặc dù vậy, Mỹ nhiều lần tuyên bố không đứng về bên nào trong các tranh chấp chủ quyền ở châu Á. Tuy nhiên, ông Russel nói ông ủng hộ quyền của Philippines kiện lên Tòa án Liên Hợp quốc nhằm tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho các tranh chấp. 

Tháng 1/2014, chính quyền tỉnh Hải Nam, Trung Quốc đã ban hành các quy định mới, theo đó đòi các tàu cá của nước ngoài phải xin phép khi đi vào bên trong đường “lưỡi bò”. Yêu cầu vô lý này của Trung Quốc đã bị Việt Nam, Mỹ, Nhật Bản, Philippines và Đài Loan phản đối.