Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng mới đây nói rằng máy bay quân sự của nước này đã hạ cánh xuống đá Chữ Thập để thực hiện việc hỗ trợ khẩn cấp, đưa 3 công nhân xây dựng ở đây tới một bệnh viện ở Hải Nam.
Tuy nhiên, theo CNN, giới chức Mỹ đã bày tỏ nghi vấn về những tuyên bố của Trung Quốc. “Chúng tôi nhận được thông tin một máy bay quân sự của Trung Quốc đã hạ cánh xuống đá Chữ Thập hôm 17/4 vừa qua trong hoạt động được Trung Quốc mô tả là hoạt động nhân đạo nhằm sơ tán 3 công nhân bị bệnh. Nhưng không rõ tại sao Trung Quốc lại dùng một máy bay quân sự thay vì một máy bay dân sự” – Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Jeff Davis trong một tuyên bố đặt nghi ngờ.
Cũng trong tuyên bố nói trên, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ thúc giục Trung Quốc tái cam kết sẽ không triển khai hay đưa máy bay quân sự tới các tiền đồn mà nước này đã xây dựng trái phép ở quần đảo Trường Sa theo đúng những tuyên bố đã được giới lãnh đạo nước này đưa ra trước đây.
Giới chức Mỹ trong thời gian qua đã nhiều lần bày tỏ quan ngại về việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trái phép ở nhiều nơi tại biển Đông vốn cách đất liền của Trung Quốc hàng ngàn kilômét. Tại đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, Trung Quốc được cho là đã hoàn tất việc xây dựng phi pháp một đường băng đủ cho máy bay quân sự cỡ lớn hoạt động.
Hồi tháng 1 vừa qua, Trung Quốc cũng đã thực hiện việc bay thử nghiệm trái phép ra sân bay này. Ngay sau động thái bay thử nghiệm của Trung Quốc, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đã gặp đại diện Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội trao công hàm phản đối hành động này của phía Trung Quốc.
Trong một phát biểu được đưa ra ngày 2/1, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình đã kiên quyết phản đối hành động của Trung Quốc; yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay, không tái diễn các hành động tương tự và có hành động thiết thực, cụ thể góp phần duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông.
Trong một phát biểu được đưa ra ngày 18/4, ông Hugo Swire - Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh phụ trách khu vực Đông Á – nói rằng dù quan hệ giữa Anh với Trung Quốc đã ấm lên và nước này cũng đang thu hút đầu tư từ Trung Quốc nhưng Anh sẽ không vì thế mà phớt lờ việc Trung Quốc hung hăng theo đuổi chủ quyền ở biển Đông cũng như vấn đề nhân quyền của Bắc Kinh.
Cùng với đó, ông Swire cũng cho rằng phán quyết trọng tài trong vụ Philippines kiện Trung Quốc dự kiến sẽ được đưa ra vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 tới phải mang tính ràng buộc và đề nghị các bên có liên quan tuân thủ phán quyết. Hồi tháng 2 vừa qua, Mỹ và Liên minh Châu Âu mà Anh là một thành viên cũng đã cảnh báo Trung Quốc cần tuân thủ phán quyết từ tòa trọng tài.
