Theo AFP, 5 bị cáo trong phiên tòa, bao gồm các tên Mohammed, Ammar al-Baluchi, Walid bin Attash, Ramzi bin al-Shibh và Mustafa al-Hawsawi. Các bị cáo sẽ ra hầu tòa trong một phòng xử án của ủy ban quân sự Mỹ được đảm bảo an toàn với hàng rào dây thép gai bao quanh và mỗi người đều có đội giám sát riêng. Trong số những người có mặt tại phiên tòa sẽ có các thành viên gia đình của một số trong số 2.976 người mà các bị cáo bị cáo buộc đã giết chết hai thập kỷ trước và một nhóm phóng viên đưa tin.
Tại phiên tòa xét xử về tội ác chiến tranh này, 5 bị cáo nói trên phải đối mặt với án tử hình về tội danh giết người và khủng bố. Các luật sư bảo vệ cho quyền lợi của họ bao gồm các luật sư do quân đội Mỹ chỉ định cùng các luật sư từ khu vực tư nhân và các tổ chức phi chính phủ.
Theo công bố được Đại tá Không quân Matthew McCall - thẩm phán quân sự mới trong vụ việc và là thẩm phán thứ tám trong vụ án – đưa ra hôm 4/9, phiên tòa khởi động với phiên điều trần ban đầu tập trung vào năng lực, phẩm chất của ông diễn ra ngày 7/9. Tại phiên tòa, các luật sư của cả hai bên sẽ được phép thẩm vấn ông McCall để xác định khả năng thẩm phán có định kiến với các bị cáo.
Phần còn lại của các phiên tòa diễn ra trong tuần này sẽ chủ yếu liên quan đến các cuộc họp với các công tố viên quân sự và các nhóm luật sư bào chữa. Quy trình này báo hiệu một khởi đầu chậm chạp trong tiến trình xét xử. Trước đó, tại phiên tòa đã bị tạm dừng từ năm 2019, việc xét xử cũng diễn ra rất chậm chạp, chủ yếu liên quan đến những tranh luận về cáo buộc từ phía nhóm luật sư bào chữa cho rằng các bị cáo đã bị tra tấn khi bị CIA giam giữ.
Tên Mohammed và các đồng phạm đã bị giam giữ tại nhà tù “Cuộc chiến chống khủng bố” được đặt tại căn cứ hải quân Mỹ ở Vịnh Guantanamo, Cuba trong gần 15 năm. Đầu năm 2019, phiên tòa xét xử các đối tượng này đã được mở ra tại tòa án quân sự ở căn cứ hải quân của Mỹ. Tuy nhiên, phiên tòa sau đó đã bị tạm dừng 17 tháng do đại dịch COVID-19. Do đó, đây sẽ lần đầu tiên kể từ đầu năm 2019 các nghi phạm phải ra hầu tòa.
Các luật sư bào chữa hiện đang yêu cầu một lượng lớn tài liệu tuyệt mật mà chính phủ Mỹ đã bác bỏ khả năng chuyển giao, bao gồm từ chương trình tra tấn đến các điều kiện giam giữ tại Guantanamo. Các luật sư bào chữa cũng muốn phỏng vấn thêm hàng chục nhân chứng, sau khi 12 nhân chứng đã xuất hiện trước tòa, trong đó có hai người đàn ông giám sát chương trình thẩm vấn của CIA. Do đó, nhiều ý kiến cho rằng, giai đoạn tiền xét xử có thể kéo dài thêm một năm nữa, đồng nghĩa với việc hy vọng về một phiên tòa xét xử nhanh chóng và sớm có phán quyết của bồi thẩm đoàn trở nên rất mong manh.
Các luật sư cho hay, 5 bị cáo đều đã rất yếu. Các luật sư cũng cho rằng các bị cáo đã bị tra tấn tại các địa điểm bí mật của CIA trong giai đoạn 2002 và 2006. Ngoài ra, theo các luật sư, các bị cáo còn chịu tác động tích lũy của 15 năm bị giam giữ trong điều kiện khắc nghiệt, bị cô lập kể từ khi bị bắt giam. Tuy nhiên, các công tố viên khẳng định đã có các bằng chứng chắc chắn về việc các bị cáo âm mưu thực hiện vụ tấn công 11/9. Các bằng chứng này thu được trong cuộc thẩm vấn do FBI tiến hành vào năm 2007, sau khi cả 5 tên đã được đưa đến Guantanamo.
Tên Mohammed bị cáo buộc là kẻ chủ mưu lên kế hoạch cướp 4 máy bay chở khách, hai trong số này đã đâm vào tòa tháp đôi của Trung tâm thương mại Thế giới (WTC), một chiếc khác rơi xuống Lầu Năm góc và chiếc thứ 4 rơi xuống cánh đồng ở Pennsylvania, khiến gần 3.000 người thiệt mạng trong vụ tấn công chết chóc nhất lịch sử nước Mỹ xảy ra ngày 11/9/2001.
Dù trùm khủng bố Osama Bin Laden - thủ lĩnh tổ chức Al-Qaeda - mới là chủ mưu của vụ việc nhưng tên Mohammed được cho là đã nảy ra ý tưởng tấn công và đề xuất cho thủ lĩnh Al-Qaeda. Osama Bin Laden đã bị tiêu diệt trong một cuộc không kích bí mật của Mỹ tại Pakistan vào năm 2011.
