Theo tờ The Straits Times, trước thềm chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Mỹ, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Susan Rice đã khẳng định Trung Quốc cần phải kiềm chế hành vi gây hấn của nước này ở biển Đông và biển Hoa Đông.
“Chúng tôi kêu gọi tất cả các nước có tuyên bố chủ quyền dừng ngay lập tức hoạt động cải tạo đất, xây dựng các cơ sở mới và quân sự hóa các tiền đồn ở khu vực đang có tranh chấp” – bà Rice phát biểu tại Trường Đại học George Washington.
Cố vấn an ninh quốc gia của Mỹ một lần nữa khẳng định nước này không đứng về bên nào trong các tuyên bố chủ quyền chồng lấn nhưng sẽ tiếp tục đảm bảo tự do hàng hải và thương mại qua các tuyến đường biển đông đúc nhất thế giới. Bà Rice cũng khẳng định, Mỹ quan tâm đến việc ngăn chặn các tranh chấp lãnh thổ bùng phát thành các cuộc xung đột lớn, gây mất ổn định khu vực.
“G7 và ASEAN cũng có chung quan ngại với chúng tôi và chúng tôi sẽ phối hợp cùng các đối tác trong việc thiết lập một tiến trình hòa bình, dựa trên luật pháp quốc tế, để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ trên biển thông qua con đường ngoại giao chứ không phải bằng vũ lực và cưỡng ép” – bà Rice cho biết. Bà Rice thúc giục Trung Quốc và các nước ASEAN sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử, vạch rõ các quy tắc rõ ràng và có tính ràng buộc ở vùng biển này.
Mỹ và các nước trong thời gian qua đã nhiều lần bày tỏ quan ngại và lên tiếng cảnh báo Bắc Kinh về hoạt động xây đảo nhân tạo trái phép cũng như hoạt động quân sự hóa các tiền đồn được xây dựng trái phép trên các đảo nhân tạo này.
Bộ Quốc phòng Mỹ mới đây cũng cảnh báo Trung Quốc đang thay đổi hiện trạng ở khu vực, đồng thời cho biết đang cân nhắc việc điều các tàu chiến và máy bay giám sát tới hoạt động trong khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo được xây dựng phi pháp với lý do các đảo nhân tạo này không được hưởng quy chế lãnh hải theo luật pháp quốc tế.
Tuyên bố của Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ được đưa ra trong lúc các chuyên gia cho rằng Trung Quốc đang chuẩn bị xây dựng trái phép một đường băng thứ 3 ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, đi ngược với tuyên bố đã dừng hoạt động xây dựng trái phép ở khu vực này được chính giới chức Bắc Kinh đưa ra trước đó.
Trong một diễn biến khác, tân Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull ngày 21/9 cũng đã khuyến cáo Trung Quốc dừng việc xây đảo trái phép ở biển Đông. “Rõ ràng tình hình ở biển Đông đang căng thẳng vì một số vấn đề liên quan đến các bãi đá. Trung Quốc cần phải được khuyến cáo mạnh mẽ hơn về việc vì chính lợi ích của nước này mà không đẩy tình hình ở khu vực này đi quá giới hạn” – ông Turnbull cho biết trong cuộc phỏng vấn trên truyền hình Australia về chính sách đối ngoại của ông 1 tuần sau khi lên nắm quyền.
Theo Thủ tướng Turnbull, dù Australia có quan hệ tốt với Trung Quốc nhưng ông vẫn phải khẳng định chính sách đối ngoại của Bắc Kinh trong vấn đề biển Đông đã phản tác dụng. “Việc hành động quá giới hạn ở biển Đông đã đưa đến hậu quả ngược so với điều mà Trung Quốc mong muốn” – ông Turnbull nhấn mạnh.
Thủ tướng Australia Turnbull cho rằng các hành động của Trung Quốc đã đẩy các nước trong khu vực xích lại gần hơn với Mỹ. Tuyên bố này được đưa ra trong lúc tờ New York Times đưa tin Philippines có thể mời Hải quân Mỹ trở lại vịnh Subic vì những lo ngại của Manila về ý đồ độc chiếm biển Đông của Trung Quốc./.
