Mùa no ấm trên rẻo cao Sơn La

Chớm đông, nắng vàng như rót mật lên miền sơn cước cũng là lúc những vườn cà phê chín đỏ cho thu hoạch. Khắp bản trên, bản dưới của các xã Chiềng Mai, Chiềng Mung, Muổi Nọi, Sốp Cộp… của tỉnh Sơn La, đâu đâu cũng rặt một màu đỏ ối của cà phê chín. Giống cà phê Arabica đang mang lại nguồn lợi nhuận lớn cho người trồng. Bà con người Thái, người Mông nô nức đi hái cà phê. Gia đình nào cũng mừng như bắt được vàng vì vụ cà phê năm nay được mùa, được giá. Giá cà phê cao gấp 2 gấp 3 lần so với năm ngoái. Niềm vui được mùa như nối dài, vì giá cà phê vẫn đang tăng lên, nhiều gia đình thu được cả tỷ đồng nhờ bán cà phê.

Niềm vui trên những nương đồi

Những ngày này, đường lên các xã vùng cao Sơn La rộn ràng như ngày hội. Dọc hai bên đường là bạt ngàn các nương cà phê chín đỏ. Xe tải nối đuôi nhau đến các vườn cà phê chở hàng. Trên là nền trời trong xanh thăm thẳm, dưới là màu cà phê chín đỏ mọng choán lấy một góc trời. Trong nương cà phê, bà con người Thái, người Mông tất bật thu hoạch. Ai cũng đeo bên mình nào là ếp, là gùi, đựng đầy cà phê chín.

Nương cà phê của chị Quàng Thị Hảo ở bản Muồng Yên, xã Chiềng Cơi nằm cạnh đường cái. Hôm chúng tôi đến thăm, chị đang hái cà phê ở sau vườn. Từng hàng cà phê cây nào cây nấy sai trĩu quả, chín đỏ ối trông thật đẹp mắt. Chị đưa tay lựa từng quả chín. Gia đình chị trồng được gần 1ha cà phê. Năm nay là vụ thứ hai gia đình được thu hoạch. Theo chị Hảo, năm ngoái cà phê cho quả bói, gia đình thu được gần trăm triệu. Năm nay dự kiến sản lượng lên gấp đôi, gấp 3, mừng hơn là giá cà phê ngay từ đầu vụ đã bán được 27.000đ/1kg. Năm nay thời tiết thuận lợi nên cây cà phê phát triển tốt, niềm vui được nhân lên khi giá cà phê không ngừng tăng cao.

Không riêng gì chị Hảo cả mấy trăm hộ gia đình trồng cà phê ở xã Chiềng Mai cũng đang đón niềm vui từ vườn cà phê mang lại. Những năm trước đây, bà con trồng ngô, trồng lúa, rong giềng trên nương, nhưng mang lại hiệu quả thấp. Từ khi cây cà phê bén rễ đất Chiềng Mai đã mang lại cuộc sống ấm no cho bà con nơi đây.

Đến thăm gia đình ông Lò Văn Thủy, Bí thư kiêm Trưởng bản Khoáng Viên, xã Chiềng Mai mới cảm nhận trọn niềm vui mà một vụ mùa bội thu mang lại. Ông Thủy ở trên nương đến chiều tối mới về. Gia đình ông cũng trồng được gần 1ha cà phê. Năm nay cây cho quả bói, nhưng ông vẫn rất vui. Ông Thủy chia sẻ: “Chưa bao giờ giá cà phê cao như năm nay. Đầu vụ bà con bán ngoài 20.000đ/1kg. Đến giữa vụ giá cà phê đã lên đến 29 đến 31.000đ/1kg, tùy loại cà phê. Bà con phấn khởi lắm. Có ai nghĩ cả đời làm nương, làm rẫy có ngày thu được tiền triệu, tiền tỷ như năm nay”.

Quả như lời ông Thủy nói, trong bản có nhiều hộ gia đình đã thu được cả tỷ đồng từ vườn cà phê. Nhiều hộ còn trồng được 4 đến 5ha cà phê thì tiền thu về còn nhiều hơn. Niềm vui như được nhân lên khi mà việc thu mua cà phê do chính những người ở địa phương đảm nhiệm. Họ đầu tư vốn rồi mở xưởng sơ chế rồi bán nguyên liệu cho các công ty chế biến sâu về cà phê Arabica. Mọi sự từ việc trồng đến chăm sóc, nhân giống, thu hái, thu hoạch cà phê ở Sơn La trong niên vụ này vô cùng thuận lợi.

Chính sách đã khơi trúng lòng dân

Theo thống kê, toàn tỉnh Sơn La hiện có hơn 26.000 ha cà phê, với sản lượng niên vụ 2025 - 2026 ước đạt trên 37.700 tấn nhân. Sơn La hiện là địa phương có diện tích cà phê Arabica lớn của cả nước. Điều đặc biệt và mang lại niềm vui lớn nhất cho người dân năm nay chính là giá thu mua đạt mức cao. Giá thu mua quả tươi tại vườn đang dao động từ 25.000 - 30.000 đồng/kg. Giá cà phê tăng không chỉ giúp bà con tăng thu nhập mà còn tạo ra một động lực mạnh mẽ để địa phương phát triển cây trồng chủ lực này.

Cây cà phê đã gắn bó với Sơn La từ nhiều năm nay. Cách đây mấy thập niên, cây cà phê mới chỉ phát triển manh mún. Khi đó, việc tiêu thụ cà phê gặp rất nhiều khó khăn, giá cả thì bấp bênh nên diện tích chưa tăng mạnh. Khoảng mươi năm trở lại đây, tỉnh Sơn La đã có nhiều chính sách nhằm phát triển cây cà phê Arabica nên cả diện tích và sản lượng đều tăng mạnh. Không dừng lại ở đó, nhận thấy tiềm năng từ cây cà phê, nhiều doanh nghiệp, HTX cũng đã mạnh dạn đầu tư máy móc, công nghệ chế biến sâu về cây cà phê Arabica. Đến nay, hàng nghìn ha cà phê Sơn La đã được cấp chứng nhận cà phê bền vững và tương đương. Trong đó, chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La” đã được cấp quyền sử dụng cho 7 doanh nghiệp, HTX và đã xuất khẩu đến 20 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Để phát triển bền vững cây cà phê, tỉnh Sơn La đã và đang có những định hướng, mục tiêu và giải pháp chiến lược, góp phần nâng tầm thương hiệu, nâng cao hơn nữa giá trị cây cà phê. Hiện nay, tỉnh Sơn La đang tập trung sản xuất, chế biến, mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và thế giới để cây cà phê thực sự đem lại thu nhập ổn định cho người dân. Bên cạnh đó, tỉnh Sơn La cũng ban hành nhiều chính sách đồng bộ, toàn diện phát triển cây cà phê, bao gồm từ quy hoạch, sản xuất đến chế biến, tiêu thụ, xác định cà phê là cây trồng trọng điểm, phát triển theo hướng tập trung, bền vững, ứng dụng công nghệ cao và gắn với công nghiệp chế biến...

Những chính sách ban hành kịp thời đã giúp Sơn La dẫn đầu cả nước về diện tích cà phê Arabica. Hiện tỉnh hiện có 5 chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, 2 vùng trồng ứng dụng công nghệ cao, 5 sản phẩm OCOP (1 sản phẩm 5 sao quốc gia). Hiện nay, cà phê Sơn La trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực, ước đạt hơn 34.000 tấn, giá trị 100 triệu USD/năm, chiếm gần một nửa tổng giá trị xuất khẩu của tỉnh, với thị trường chính là EU và Bắc Mỹ.