Mua bán trực tuyến: Người tiêu dùng cần lựa chọn những website có uy tín

Cùng với sự phát triển của internet tại Việt Nam, các hoạt động giao dịch điện tử, trong đó có thương mại điện tử (hay còn gọi là mua bán trực tuyến) đã mang lại nhiều tiện ích cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, có thực tế là khi tham gia giao dịch điện tử, người tiêu dùng vẫn chưa yên tâm, vì họ lo ngại bị lợi dụng, phải chịu những hành vi thương mại không công bằng, các biện pháp thanh toán không bảo đảm, bị mất hoặc bị tiết lộ thông tin cá nhân…. Đây chính là rào cản đối với sự phát triển của giao dịch điện tử tại Việt Nam mà các cơ quan chức năng và các doanh nghiệp đang nỗ lực khắc phục.

Vì sao người tiêu dùng ít mua hàng trên mạng?
Tại hội thảo “Bảo vệ người tiêu dùng trong giao dịch điện tử” do Cục Quản lý cạnh tranh phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin (Bộ Công Thương) tổ chức mới đây tại Hà Nội, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin Trần Hữu Linh cho biết, thương mại điện tử hiện phát triển rất nhanh, nhưng việc triển khai ứng dụng giao dịch này chưa thực sự phổ biến trong cộng đồng. Nhiều lý do khiến người tiêu dùng Việt Nam hiện nay ít mua hàng qua mạng. Chẳng hạn khi mua trên mạng không bảo đảm chất lượng mặt hàng. Thực tế, khi thực hiện giao dịch người mua và người bán không gặp trực tiếp nhau, không biết nhau. Đó là rào cản tâm lý rất lớn khi quyết định mua hàng. Bên cạnh đó, người tiêu dùng còn phải khai báo nhiều thông tin cá nhân. Thêm nữa, một chu trình bán hàng qua mạng thành công được kết thúc bằng phương thức chuyển tiền và giao hàng, nhưng người tiêu dùng lại băn khoăn, lo lắng không biết sau khi chuyển tiền rồi liệu có được giao hàng?

Mua hàng qua mạng trực tuyến đang ngày càng trở nên thông dụng hơn. (Ảnh minh hoạ )

Theo bà Vũ Thị Bạch Nga, Trưởng ban bảo vệ người tiêu dùng (Cục Quản lý cạnh tranh), hiện ở Việt Nam có 100% số doanh nghiệp tổ chức triển khai thương mại điện tử ở nhiều quy mô và mức độ khác nhau với các dịch vụ khai báo trực tuyến thuế, khai báo hải quan điện tử, thủ tục xuất nhập cảnh, đăng ký họat động của các doanh nghiệp... Việc mua bán hàng qua mạng cũng tăng mạnh như bán vé máy bay, đồ điện tử, hoa, nước hoa... Hệ thống chính sách pháp luật về thương mại điện tử toàn diện và đầy đủ. Tuy nhiên, giao dịch điện tử là phương thức mua bán mới, sử dụng công nghệ cao, nên số người tiếp cận giao dịch qua mạng không nhiều.
Cùng với những ưu điểm vượt trội mang lại nhiều tiện ích, thương mại điện tử cũng có nhiều rủi ro nếu người tiêu dùng không hiểu rõ các quy định cũng như cách thức. Các vấn đề bảo mật, an toàn thông tin cá nhân, rồi các địa chỉ giao dịch ảo, các hợp đồng mập mờ về giá cả, quảng cáo, chất lượng hàng hóa... đã và đang vi phạm nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Bảo vệ người tiêu dùng trong giao dịch điện tử
Theo Cục quản lý cạnh tranh tại Việt Nam, thương mại điện tử còn là lĩnh vực khá mới mẻ. Trong những năm qua, các ngành chức năng đã tuyên truyền cho người tiêu dùng biết về những tiện ích của thương mại điện tử để giúp người tiêu dùng lựa chọn, mua bán hàng hóa được tiện lợi và phù hợp hơn. Thương mại điện tử có liên quan đến nhiều hoạt động thương mại, nhất là hoạt động xuất nhập khẩu. Tháng 7 vừa qua, Chính phủ phê duyệt kế hoạch phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2011-2015 với một lộ trình cho 5 năm sau, trong đó có nêu các giải pháp thúc đẩy thương mại điện tử với mục tiêu làm sao đưa thương mại điện tử ứng dụng phù hợp với doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Luật sư Nguyễn Hoàng Hải, Trưởng văn phòng luật sư NG Hoàng Hải và Cộng sự, cho rằng, Luật Bảo vệ người tiêu dùng được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ tháng 7-2011 là rất cần thiết và quan trọng trong việc bảo vệ người tiêu dùng . Nhưng luật có đi vào thực tế hay không, phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đó là, bản thân người tiêu dùng phải hiểu được quyền của mình được quy định trong luật như thế nào? trách nhiệm nghĩa vụ của mình ra sao? Các doanh nghiệp phải biết và thực hiện các trách nhiệm của mình. Những vấn đề có liên quan khi xảy ra tranh chấp phải biết khiếu nại ở đâu và gặp gỡ ai để bảo vệ quyền lợi cho mình. Trong lĩnh vực giao dịch thương mại điện tử cũng sẽ áp dụng những điều luật này.
Để thương mại điện tử phát huy tốt lợi thế của mình, các doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử ngoài việc thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật còn phải xây dựng lòng tin đối với người tiêu dùng, đặc biệt trong việc bảo mật thông tin, tôn trọng sự riêng tư của người tiêu dùng; giao hàng đúng hạn; trả lời và giải quyết tốt khiếu nại của người tiêu dùng. Về phía người tiêu dùng, Cục Quản lý cạnh tranh khuyến cáo, khi mua hàng hoặc giao dịch thương mại điện tử, người tiêu dùng cần lựa chọn những địa chỉ thông tin trên mạng (website) bán hàng có uy tín, thương hiệu tốt với địa chỉ đăng ký, liên lạc rõ ràng và được cộng đồng người tiêu dùng đánh giá tốt. Tham khảo kỹ các điều khoản sử dụng website, các chính sách mua hàng, thanh toán vận chuyển, hoàn trả, bảo hành... Đồng thời, đọc kỹ các thông tin, chính sách giải quyết khiếu nại, thắc mắc. Một website tốt sẽ cung cấp đầy đủ và dễ dàng các thông tin trên cho người tiêu dùng. Người tiêu dùng cũng cần xác định rõ mức chi phí mua bán; so sánh giá bán, phí vận chuyển tại nhiều website khác nhau để lựa chọn hàng hóa thích hợp.

Đỗ Thảo Nguyên