Muôn kiểu gian lận
Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nghệ An vừa có quyết định xử phạt vi phạm hành chính với 5 doanh nghiệp (DN) kinh doanh XD trên địa bàn huyện Tân Kỳ, Quỳ Hợp và Nghĩa Đàn về hành vi bán sản phẩm hàng hóa có chất lượng không phù hợp với quy định của quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.
Để có được biên bản xử lý vi phạm các DN này, lực lượng chức năng đã phải “mướt mồ hôi”. Đơn cử như trường hợp Cửa hàng XD Toản Lợi của DN Toản Lợi, xã Nghĩa Bình, huyện Nghĩa Đàn, khi đoàn thanh tra bước xuống xe thì một người phụ nữ vội vàng chạy ra phía sau định mở nắp bồn chứa xăng.
Tuy nhiên, thanh tra đã kịp thời tiếp cận ngăn cản hành động của người phụ nữ này phát hiện bể chứa xăng E5 RON 92 được cải tạo để thông ra được cả 2 cột bán xăng E5 RON 92 và RON 95. Bể chứa xăng RON 95 chỉ thông ra được cột bán xăng RON 95 và có khóa đóng mở. Bên cạnh đó, cả 2 bể dầu của DN này cũng được nối thông ra 1 cột bán dầu.
Theo nhận định, việc cải tạo hệ thống bể chứa cơ sở này có thể dùng bể chứa xăng E5 RON 92 bán ra cột xăng RON 95 để gian lận chủng loại. Thời điểm kiểm tra, van của bể chứa xăng RON 95 đang được khóa và chủ cơ sở đã dùng bể chứa xăng E5 RON 92 bán ra cho cả 2 cột xăng RON 95 và E5 RON 92.
Chủ DN Toản Lợi, ông Nguyễn Xuân Toản thừa nhận hành vi trên và cho biết, ngoài nhập XD của Công ty XD Nghệ An theo hợp đồng đã ký kết, đã nhập xăng ngoài hệ thống để được chiết khấu nhiều hơn.
Chánh Thanh tra Sở KH&CN Nguyễn Mạnh Hà, Trưởng đoàn thanh tra, cho biết, qua công tác khảo sát bí mật kỳ công, mới phát hiện hành vi gian lận trong kinh doanh XD của DN Toản Lợi.
Cùng ngày, Đoàn thanh tra cũng kiểm tra đột xuất DN tư nhân Khánh Loan (tại xã Nghĩa Đồng, huyện Tân Kỳ). Chủ cửa hàng cũng thừa nhận đã nhập thêm xăng ngoài vào chung với xăng nhập từ Công ty XD Nghệ An bán để hưởng lợi nhuận.
Đoàn thanh tra đã tiếp tục thanh tra đột xuất thêm 5 DN kinh doanh XD tại hai huyện Tân Kỳ, Quỳ Hợp. Qua mẫu thử nghiệm đã xác định có 5 DN kinh doanh XD không đạt chất lượng, cụ thể là chỉ số octan thấp hơn Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia. Cụ thể: DN Toản Lợi; DN Khánh Loan; DN XD Hòe Thanh (TX Thái Hòa); DN Mai Lương (xã Nghĩa Hoàn, huyện Tân Kỳ); DN Hiếu Thắng (xã Nghĩa Hoàn, huyện Tân Kỳ).
Lực lượng chức năng đã xử phạt 3 DN gồm Hòe Thanh, Mai Lương và Hiếu Thắng số tiền 115 triệu vì có hành vi bán sản phẩm, hàng hóa có chất lượng không phù hợp với quy định của quy chuẩn kỹ thuật tương ứng. Riêng DN Hòe Thanh còn bị Cục Quản lý thị trường xử phạt 50 triệu đồng vì có hành vi bán XD cho đối tượng ngoài hệ thống phân phối.
DN Toản Lợi đã bị UBND tỉnh Nghệ An ra quyết định xử phạt 82,160 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh XD với thời hạn 2 tháng; phạt thêm 50 triệu đồng vì có hành vi mua XD ngoài hệ thống phân phối.
DN Khánh Loan cũng bị UBND tỉnh xử phạt 123 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh XD với thời hạn 1 tháng; phạt thêm 40 triệu đồng vì có hành vi mua XD ngoài hệ thống phân phối…
Khó khăn trong thanh, kiểm tra
Nghệ An là địa phương có số lượng XD lớn trên cả nước, với khoảng 700 cửa hàng kinh doanh XD, trong đó Công ty XD Nghệ An chỉ chiếm khoảng 10%. Trước khi lập đoàn kiểm tra, các cán bộ của Thanh tra Sở KH&CN đã phải bí mật theo dõi, nắm quy luật và vạch rõ hành vi vi phạm của các DN.
Tuy nhiên, dù đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, chu đáo, bí mật vẫn không phải lúc nào cũng có kết quả như dự tính. Ví dụ như trường hợp khảo sát về đo lường thiếu hụt rất nhiều, chất lượng cũng không đảm bảo; nhưng khi Đoàn tiến hành đi thanh tra thì DN lại bán thừa cho khách, kể cả thanh tra đã bí mật đi mua mẫu.
Có những DN, thời điểm cán bộ bí mật đi khảo sát, lấy mẫu, trong bồn chứa của các cơ sở này có thể có khoảng 3-4m3 xăng. Nhưng khi đến thời điểm có kết quả thử nghiệm để triển khai thanh, kiểm tra thì cơ sở đã bán hết số XD này.
Theo nhận định, DN trong 1 tháng không thể nhập 100% lượng hàng kém chất lượng, mà chỉ có thể xen kẽ nhập hàng kém chất lượng và đạt chất lượng. Vì DN bắt buộc phải nhập một lượng hàng đạt chất lượng của một tổng đại lý trong hợp đồng để khai báo thuế, thực hiện cam kết trong hợp đồng.
Có những khó khăn về quy định như trong vòng một năm cùng một nội dung thì cơ quan chức năng chỉ được thanh, kiểm tra một lần, nên có những khi Đoàn thanh tra đi kiểm tra đúng thời điểm cơ sở nhập hàng đạt chất lượng về thì không được kiểm tra đợt tiếp theo.
Ngoài ra, để có kết quả thì phải gửi mẫu ra Hà Nội và chờ mới có, nhiều khi buổi tối đi khảo sát thì còn vi phạm, nhưng đến sáng mai, khi chính thức thanh, kiểm tra thì không phát hiện được vi phạm nữa.
Chưa kể đến, các cửa hàng kinh doanh XD thường có mối quan hệ làm ăn với nhau nên khi Đoàn thanh tra đến một DN thì chỉ ít phút sau, các DN khác đã nắm được thông tin và tìm cách che giấu hành vi vi phạm của mình.
Như DN Toản Lợi, theo hợp đồng ký với Công ty XD Nghệ An, mỗi tháng nhập 7.000 lít xăng E5 RON 92 và RON 95. Thế nhưng, theo chỉ số đồng hồ thì chỉ trong 23 ngày (từ 29/9/2019 đến 23/10/2019), riêng xăng RON 95, DN này đã bán hơn 7.340 lít xăng, đó là chưa tính xăng E5 RON 92. Mỗi tháng DN này bán ra thị trường cho người tiêu dùng hàng nghìn lít xăng kém chất lượng mà không ai biết.
Hơn nữa, trong lúc chờ đợi kết quả kiểm nghiệm thì DN này vẫn bán XD kém chất lượng ra ngoài thị trường. Khi phát hiện ra sai phạm chất lượng thì lúc đó xăng trong bồn đã tiêu thụ hết, gây khó khăn trong vấn đề xử lý tang vật vi phạm và như đã nói, đã ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.
