Một nhiệm kỳ chất lượng và nhiều đổi mới

… Nhiệm kỳ HĐND thành phố khóa VII kéo dài 7 năm, từ 2004-2011, trong bối cảnh thành phố trở thành đô thị loại 1 cấp quốc gia, có những cơ chế thuận lợi trong việc phát triển kinh tế-xã hội. Nhìn lại kết quả hoạt động của HĐND thành phố nhiệm kỳ qua, có thể nói, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các tổ đại biểu và đại biểu HĐND thành phố đã thể hiện được vai trò của mình trong việc tham gia quyết định những vấn đề quan trọng của thành phố.

Trong nhiệm kỳ 2004-2011, Thường trực HĐND và các Ban HĐND đã tổ chức 1.400 cuộc giám sát và làm việc tại các sở, ban, ngành, địa phương. Việc tổ chức các hoạt động giám sát của HĐND thành phố luôn bám sát từng lĩnh vực, nội dung, vấn đề theo đúng tinh thần tại các Nghị quyết đã được ban hành, trọng tâm nhất là giám sát việc thực hiện đạt các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội hằng năm của thành phố, các chủ trương đã được HĐND quyết định. Qua các đợt giám sát và làm việc với các ngành, địa phương, Thường trực HĐND có văn bản kiến nghị với Trung ương, với UBND thành phố và các ngành liên quan.

Nhiệm kỳ qua, vai trò của Thường trực HĐND trước hết thể hiện trong việc chuẩn bị nội dung chương trình và các điều kiện phục vụ cho kỳ họp HĐND; thực hiện nhiệm vụ chủ tọa, điều hành kỳ họp, bảo đảm để kỳ họp HĐND thực hiện tốt chương trình, nội dung kỳ họp đã được đại biểu thông qua, phát huy được tính dân chủ, tập trung trí tuệ của đại biểu trong phát biểu, thảo luận và quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương. Trong thời gian giữa 2 kỳ họp, Thường trực HĐND thành phố đã tập trung cho hoạt động giám sát UBND thành phố và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND trong việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của HĐND và thực thi pháp luật ở địa phương. Căn cứ Chương trình giám sát hằng năm của HĐND thành phố được thông qua tại các kỳ họp cuối năm, Thường trực HĐND thành phố đã xây dựng và quyết định chương trình giám sát hằng năm của mình, tập trung chủ yếu ở 2 lĩnh vực chính: Giám sát các hoạt động của chính quyền địa phương trong việc tuân theo pháp luật và giám sát việc thực hiện Nghị quyết HĐND thành phố.

Một điểm mới trong hoạt động của Thường trực HĐND thành phố là, từ sau kỳ họp thứ 6 (cuối năm 2005), Thường trực HĐND chính thức đưa điện thoại đường dây nóng 05113.888888 và hộp thư điện tử hdnddn@vnn.vn đi vào hoạt động. Hằng năm, trung bình có 500 ý kiến phản ánh của cử tri thành phố trên nhiều lĩnh vực như: an ninh trật tự, an toàn xã hội, giải tỏa đền bù và bố trí tái định cư, quy hoạch, điện, nước… Các thông tin tiếp nhận đều được xử lý chuyển ngay cho các cơ quan, đơn vị, ngành chức năng bằng văn bản để kiểm tra và xử lý kịp thời theo thẩm quyền. Đây là địa chỉ đáng tin cậy của cử tri và người dân thành phố, đồng thời là kênh thông tin quan trọng của Thường trực và các Ban HĐND thành phố.

Về hoạt động của các Ban HĐND, căn cứ chương trình giám sát hằng năm của HĐND và Thường trực HĐND thành phố, các Ban cụ thể hóa và quyết định chương trình giám sát của Ban mình trong năm và theo từng quý, tháng. Đối với những vấn đề lớn, các Ban đều báo cáo và cùng với Thường trực HĐND thành phố tổ chức giám sát cụ thể. Qua hoạt động giám sát, các Ban đã có nhiều kiến nghị thiết thực với UBND thành phố và các ngành có liên quan. Hầu hết các kiến nghị của các Ban đều đã được các cơ quan chức năng nghiêm túc tiếp thu và có biện pháp xử lý giải quyết kịp thời.

Đối với hoạt động của Tổ đại biểu HĐND, trong nhiệm kỳ qua, 7 Tổ đại biểu đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức sinh hoạt tổ; tổng hợp ý kiến, kiến nghị, rà soát các ý kiến cử tri phản ánh để báo cáo Thường trực HĐND; chuẩn bị nội dung, ý kiến tham gia tại các kỳ họp HĐND; tham gia hoạt động của các Ban HĐND mà đại biểu HĐND là thành viên để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật. Đặc biệt, các tổ đại biểu đã duy trì được mối quan hệ chặt chẽ với địa phương bằng việc tham dự những cuộc họp, làm việc với lãnh đạo địa phương; tham gia đầy đủ các đợt tiếp xúc cử tri và gặp gỡ trao đổi trực tiếp với cử tri. Từ đó, các đại biểu phát hiện, nắm bắt được các vấn đề bức xúc, vướng mắc trong cuộc sống để đề xuất ý kiến, kiến nghị các cấp thẩm quyền giải quyết. Các vị đại biểu HĐND đã nêu cao vai trò, trách nhiệm của mình trước cử tri, trước nhân dân, tâm huyết, sâu sát cơ sở, tiếp nhận các vấn đề bức xúc trong cuộc sống, nắm bắt thực tiễn để đề xuất đóng góp nhiều ý kiến thiết thực và tham gia tích cực, có hiệu quả vào các hoạt động của HĐND thành phố.

Về phương thức hoạt động của HĐND, nhiệm kỳ qua, các cơ quan của HĐND và UBND thành phố đã tập trung chuẩn bị chu đáo nội dung các kỳ họp. Hầu hết các báo cáo, đề án và tài liệu của kỳ họp đã được gửi đến các Tổ đại biểu HĐND và các vị đại biểu HĐND  bảo đảm thời gian, tạo thuận lợi cho đại biểu nghiên cứu, sinh hoạt tổ và tích cực tham gia thảo luận, chất vấn tại kỳ họp. Đại biểu tham dự các kỳ họp đạt tỷ lệ cao, đại biểu vắng đều có lý do. Trung bình mỗi kỳ họp có 25 ý kiến phát biểu và 30 ý kiến chất vấn. Các đại biểu đã lựa chọn những nội dung phát biểu ý kiến, chất vấn ngày càng sắc sảo, câu hỏi chất vấn có trọng tâm, tập trung vào các lĩnh vực kinh tế, văn hóa-xã hội, trật tự an toàn xã hội, các vấn đề bức xúc của cử tri có liên quan trực tiếp đến trách nhiệm giải quyết của các cấp lãnh đạo, đơn vị liên quan của thành phố.

Các ý kiến chất vấn đều trên tinh thần xây dựng và phản ánh đúng ý kiến cử tri, chỉ ra đúng những vấn đề tồn tại của UBND thành phố, nhất là trong việc chỉ đạo, điều hành của các ngành, các cấp. Việc trả lời chất vấn của UBND thành phố và thủ trưởng các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố được chuẩn bị chu đáo, nghiêm túc bằng văn bản và trả lời tại kỳ họp. Đặc biệt, trước khi trả lời chất vấn, thủ trưởng các đơn vị báo cáo kết quả thực hiện lời “hứa” của mình; các cam kết tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn và những kết luận của chủ tọa tại kỳ họp, đã được đưa vào Nghị quyết của HĐND thành phố. Các buổi thảo luận tại tổ, tại hội trường luôn sôi nổi và có chất lượng, đi sâu vào những nội dung của kỳ họp, nhất là những nội dung sẽ thông qua và đưa vào nghị quyết của kỳ họp. Các phiên họp của kỳ họp, trừ phiên thảo luận tại tổ, đều được truyền hình trực tiếp; đồng thời, các hoạt động trước và sau kỳ họp của HĐND thành phố được tuyên truyền thường xuyên trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đây là điều kiện giúp cho cử tri và nhân dân theo dõi đầy đủ hoạt động của HĐND thành phố, đồng tình ủng hộ những chủ trương, chính sách, quyết định được thông qua ngay tại mỗi kỳ họp.

Tuy nhiên, việc chuẩn bị các đề án, báo cáo phục vụ kỳ họp có lúc tài liệu gửi đến đại biểu còn chậm; thời gian đại biểu nghe các báo cáo còn nhiều trong khi thời gian thảo luận còn hạn chế. Do vậy, tỷ lệ đại biểu được phát biểu tại các phiên họp tại hội trường còn thấp, có một số đại biểu phát biểu ý kiến mang tính sự vụ, chưa tập trung đề ra các giải pháp trong thời gian đến cũng như tập trung thảo luận các Nghị quyết của kỳ họp. Vẫn còn một số đại biểu ngại va chạm nên không thực hiện quyền chất vấn, việc trả lời chất vấn vẫn còn tình trạng né tránh trách nhiệm, chỉ báo cáo chung chung, không đề ra được giải pháp khắc phục những tồn tại, yếu kém nên tính thuyết phục chưa cao.

Trong nhiệm kỳ qua, có 10.124 đơn của công dân gửi đến Thường trực HĐND, Chủ tịch HĐND, các Ban HĐND thành phố. Đa số các đơn đều được chuyển trực tiếp đến các cơ quan có thẩm quyền để xem xét giải quyết, trả lời đơn hoặc hướng dẫn công dân liên hệ trực tiếp với các cơ quan chức năng để được giải quyết, không xảy ra trường hợp đơn thư tồn đọng.

Thành phố Đà Nẵng là một trong 10 địa phương được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chọn làm thí điểm không tổ chức HĐND tại 7 quận, huyện và 45 phường. Việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường đã bảo đảm quy định theo tiến độ kế hoạch đề ra; công tác tổ chức, bộ máy, hoạt động điều hành của chính quyền các cấp ổn định; công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý vẫn thông suốt; việc bố trí, sắp xếp cán bộ sau khi thực hiện thí điểm được thực hiện kịp thời, bảo đảm các chế độ thỏa đáng trong sắp xếp; các kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, kế hoạch đầu tư, xây dựng, dự toán, quyết toán ngân sách được bảo đảm thống nhất trong điều hành phân cấp. UBND các huyện, quận, phường vẫn hoạt động ổn định trong tình hình mới, quyền làm chủ của nhân dân vẫn được phát huy, HĐND các xã vẫn hoạt động ổn định, chưa có vướng mắc phát sinh lớn.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện thí điểm không tránh khỏi một số vướng mắc cần sớm được xem xét và tháo gỡ. Các ban HĐND phần lớn đại biểu là kiêm nhiệm, khi triển khai các hoạt động, nhất là giám sát thì không đủ đại biểu tham dự, trong khi đó đội ngũ chuyên viên của Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND thành phố phụ trách giúp việc cho các Ban còn thiếu. Các tổ đại biểu HĐND khi phân công và tăng cường hoạt động đến tận địa bàn, cơ sở lại gặp khó khăn về số lượng đại biểu không đủ tham gia hoạt động thường xuyên, đầy đủ các hoạt động mà trước đây thuộc nhiệm vụ của HĐND huyện, quận, phường, do vậy dễ xảy ra tình trạng công việc quá tải, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm theo luật định. UBND các quận, huyện gặp khó khăn khi quyết định một số vấn đề, lĩnh vực không còn HĐND cùng cấp nên phải tranh thủ xin ý kiến của UBND thành phố và các sở, ngành theo quy định mới. Ngoài ra, đối với những thẩm quyền được chuyển giao từ HĐND huyện, quận, phường qua UBND huyện, quận, phường và quyền giám sát về hoạt động tư pháp được chuyển giao cho HĐND thành phố theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi thực hiện thí điểm đến nay vẫn chưa đạt được hiệu lực hiệu quả cao nhất.

M.H (trích)