Ngày 3/4, tại xã Đại Đồng, huyện Thanh Chương (Nghệ An) đã diễn ra một buổi lễ đặc biệt -đón nhận hài cốt liệt sĩ Nguyễn Công Hòa trở về an táng tại quê nhà. Từ khi nghe tin con trai được đưa từ Quảng Trị về quê nhà, cụ Phạm Thị Lài (104 tuổi) - mẹ liệt sỹ Nguyễn Công Hòa đứng ngồi không yên vì mong ngóng tin con.
Sáng sớm, cụ Lài được con cháu đưa ra đầu ngõ, ngồi trên xe lăn để chờ con. Đôi mắt đẫm sâu, già nua của cụ hai hàng nước mắt cứ thế tuôn trào khi liệt sỹ Nguyễn Công Hòa được bọc trong lá cờ Tổ quốc về đến nơi quê nhà. Tiếng bà khóc gọi tên con “Hòa ơi, con ơi, mấy chục năm rồi…”, giọng cụ Lại lạc đi trong tiếng nấc, đôi tay run run ôm lấy quan tài con trai, như muốn truyền hơi ấm của người mẹ đến với đứa con đã hy sinh từ tuổi 18.
Nguyễn Công Hòa - người con trai của cụ Lài lên đường nhập ngũ năm 1969 khi vừa tròn 18 tuổi, cái tuổi vừa lớn lên đang tràn đầy nhiệt huyết. Sau khi huấn luyện nhanh, anh Hoà vào chiến đấu trong Sư đoàn 968 (thuộc Quân khu 4).
 |
Chính quyền địa phương làm lễ tiếp nhận hài cốt liệt sĩ về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ quê nhà |
Đến năm 1973, cụ Lài nhận được giấy báo tử của con trai mình nhưng không ghi cụ thể địa điểm hy sinh cũng như nơi an táng.
Đau đáu suốt bao nhiêu năm vì không thể đưa con trai về quê để yên nghỉ, cụ Lài cũng như những người trong gia đình đã liên hệ các tổ chức, cũng như đi tìm hài cốt liệt sỹ Nguyễn Công Hòa nhưng vẫn không có kết quả. Ở tuổi xưa nay hiếm, cụ Lài vẫn luôn khắc khoải về người con trai đang nằm ở đâu đó ngoài chiến trường chưa được đưa về quê nhà.
Năm 2022, qua thông tin và sự kết nối của Nhóm thiện nguyện tìm mộ liệt sỹ và hỗ trợ di dời hài cốt liệt sỹ tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, gia đình cụ Lài biết được, tại Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Đường 9 (thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị) có phần mộ với nhiều thông tin trùng khớp với anh Nguyễn Công Hoà.
 |
Bàn tay run run ôm lấy đứa con trai của mình sau nhiều năm xa cách |
Tại đây, phần mộ mang tên liệt sỹ Nguyễn Công Hòa đã được quy tập từ Lào, đưa về đây an táng cùng 5 hài cốt liệt sỹ khác từ trước năm 1990. Nhưng đối chiếu với các thông tin lưu trữ tại đơn vị thì chưa thể khẳng định đây là phần mộ của liệt sỹ Nguyễn Công Hòa. Gia đình lại tiếp tục chờ đợi để có thông tin chính xác nhất.
Năm 2023, gia đình cụ Lài đã liên hệ Sở LĐTB&XH (nay là Sở Nội vụ tỉnh Quảng Trị) để được làm các thủ tục giám định ADN xác minh danh tính liệt sỹ.
Ngày 24/2/2025, Cục người có công, Bộ LĐTB&XH (cũ) có văn bản thông báo, mẫu giám định của bà Nguyễn Thị Dung (con gái cụ Lài - trú xã Đại Đồng) có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ với mẫu hài cốt liệt sỹ Nguyễn Công Hòa.
 |
Người mẹ 104 tuổi vẫn luôn nhớ tên và mong ngóng tin con suốt những năm qua |
Cả gia đình cụ Lài xúc động khi nhận được thông báo trên, và ngày ngày nóng lòng được đưa hài cốt liệt sĩ Hoà về quê an táng nơi quê nhà. Từ ngày biết tin, không ngày nào cụ Lài không hỏi các con cháu “khi mô thằng Hòa về?”. Hơn nửa thế kỷ bà cụ mong chờ ngày đoàn tụ của hai mẹ con.
Được biết, gia đình cụ Phạm Thị Lài có 7 người con (3 gái, 4 trai), có 2 người con trai mất từ khi còn nhỏ, 2 người còn lại vợ chồng cụ đặt tên là Nguyễn Công Hòa và Nguyễn Công Bình, với mong ước đất nước sớm hòa bình.
Sau hơn nửa thế kỷ, người mẹ già đã có thể ôm con vào lòng, trong một cái ôm đầy nước mắt nhưng cũng đầy bình yên. Hành trình chờ đợi suốt cả đời người đã khép lại...
