Mổ xẻ “bom nổ chậm” trên hồ đập thủy điện

lHình ảnh vỡ đập Ia Krel 2.
lHình ảnh vỡ đập Ia Krel 2.
(PLO) - Những sự cố liên tiếp diễn ra, cùng những mối nguy cơ ẩn chứa của hồ thủy điện đang khiến dư luận nhân dân rất lo ngại.
Theo thống kê chưa đầy đủ của Bộ Xây dựng, đến nay trên cả nước có trên 7.000 hồ chứa thủy lợi, thủy điện ở các quy mô khác nhau, trong đó có 35 công trình với chiều cao đập từ 50m trở lên, hoặc có ảnh hưởng nghiêm trọng tới hạ du khi có sự cố; 605 công trình có đập cao từ 15 đến 50m hoặc dung tích hồ từ 3 triệu mét khối.
Mổ xẻ sự cố hồ đập thủy điện
Công trình Thủy điện Đak Mek 3 được xây dựng tại xã Đăk Choong, huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum được khởi công xây dựng tháng 3/2009, dự kiến phát điện vào đầu năm 2013. Ngày 22/11/2012 đã xảy ra sự cố sập đổ tường chắn thượng lưu đập tràn trên toàn chiều dài tường, làm tử vong một người và toàn bộ công việc thi công bị đình chỉ. 
Phân tích sự cố cho thấy, khi thi công, chủ đầu tư đã tự ý thay đổi vật liệu khối lõi từ bê tông M150 sang hỗn hợp đất đá đầm nén. Ngoài ra, việc thi công tường bê tông cốt thép tường hạ lưu cũng có nhiều sai sót, dẫn đến chất lượng tường không đảm bảo khả năng chịu lực theo yêu cầu. 
Vì thế, khi đắp khối lõi lên cao, tạo áp lực đất lớn đẩy vào tường và gây đổ tường. Không những thế, việc kiểm tra cho thấy chất lượng nhiều hạng mục công trình cả ở khu vực đầu mối và tuyến năng lượng rất thấp, không đủ khả năng chịu lực theo yêu cầu, cần phải phá bỏ và làm lại.
Một sự cố đập thủy điện khác xảy ra ở Thủy điện Ia Krel 2 (huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai), do Công ty CP Công nghiệp và Thủy điện Bảo Long Gia Lai làm chủ đầu tư. Bắt đầu được xây dựng từ năm 2010, ngày 12/6/2013 xảy ra sự cố vỡ đập chính tại vị trí cống dẫn dòng (phía vai phải), lỗ vỡ rộng khoảng 40m, cống dẫn dòng bị bóc lộ và bị cuốn trôi một số đoạn. Trên mặt đập chính (đoạn chưa bị vỡ) xuất hiện nhiều vết nứt. 
Nguyên nhân là do trong quá trình thi công, chủ đầu tư đã tự ý thay đổi thiết kế nhiều hạng mục như: thay đổi kích thước cống dẫn dòng, bỏ màng chống thấm... Phần cống dẫn dòng bị phơi lộ cho thấy chất lượng thi công thân cống không được đảm bảo, bê tông rỗ nhiều, cốt thép đặt sai vị trí, mặt ngoài cống thiếu kết cấu mố khóa đầu các đoạn và các cừ tai để kéo dài đường viền thấm, do đó khi đất đắp quanh cống không được đầm chặt theo yêu cầu thì dễ dàng tạo dòng thấm mạnh. 
Vì vậy, nguyên nhân vỡ đập có thể do cống dẫn dòng được thi công thực tế không đảm bảo khả năng chịu lực hoặc do thấm tiếp xúc quanh cống dẫn dòng gây xói ngầm làm sụt đất thân đập phía trên, dẫn đến vỡ đập.
Thảm họa từ thi công cẩu thả, “rút ruột” công trình
Theo GS. TS Nguyễn Chiến (Đại học Thủy lợi), nếu các hồ đập lớn đã được quan tâm tương đối tốt trong các khâu khảo sát, thiết kế, xây dựng và quản lý nên chưa xảy ra sự cố lớn thì ngược lại, các hồ chứa loại vừa và nhỏ thường chưa được quan tâm đầy đủ trong công tác khảo sát, thiết kế, xây dựng và quản lý khai thác nên công trình xuống cấp nhanh và đã xảy ra các sự cố vỡ đập, gây thiệt hại lớn cho bản thân công trình và khu vực hạ du. 
 Thực tế từ nhiều công trình hồ đập vừa và nhỏ bị hư hỏng, sự cố cho thấy, nguyên nhân có thể xuất phát từ bất cứ công đoạn nào trong thi công, vận hành công trình. Trong công tác khảo sát, thiết kế,  do kinh phí ít và ý thức trách nhiệm của người thực hiện chưa đầy đủ, nên việc đo vẽ diện tích lòng hồ và lưu vực không chính xác, dẫn đến sai lệch trong tính toán lũ đến và điều tiết lũ, có thể dẫn đến nước lũ tràn đỉnh đập trong thực tế. 
Bên cạnh đó, khảo sát địa chất nền đập, đường tràn, cống lấy nước không chính xác, không tính toán đầy đủ các chế độ thủy lực ở đường tràn, cống lấy nước, thiết kế không có chỉ dẫn đầy đủ và chi tiết về thi công các hạng mục, các khâu cần tập trung giám sát chất lượng… đều có thể gây nên sự cố công trình.
Đa số các hồ đập vừa và nhỏ là do các đơn vị của địa phương thi công, trong đó không ít đơn vị có năng lực chuyên môn, tài chính và ý thức trách nhiệm chưa cao, dẫn đến nhiều sai sót trong thi công và giám sát chất lượng công trình. 
Phần lớn các hư hỏng, sự cố công trình xảy ra gần đây có liên quan đến công tác thi công và quản lý thi công, từ việc tự ý thay đổi vật liệu và kết cấu công trình so với bản vẽ thiết kế (ở đập Đăk Rông 3, Đăk Mek 3, Ia Krel 2…), đến xử lý nền chưa đạt yêu cầu, xử lý các mạch ngừng thi công không theo đúng quy trình kỹ thuật, đắp đất không theo đúng quy trình, không đảm bảo chất lượng…
Một nguyên nhân khác phát sinh sự cố là do các hồ đập nhỏ thường do nông trường, xã, hợp tác xã hay tư nhân quản lý, thiếu cán bộ kỹ thuật chuyên môn, thiếu kinh phí duy tu bảo dưỡng nên đập xuống cấp nhanh, các hư hỏng nhỏ không được khắc phục kịp thời sẽ dẫn đến hư hỏng lớn, mức độ đảm bảo an toàn của đập thấp. Việc đóng, mở cống lấy nước ở các hồ nhỏ thường không theo đúng quy trình, có thể dẫn đến vỡ đập.
“Khảo sát thực tế, chúng tôi nhận thấy có một “sáng tạo” của địa phương là nguyên nhân nhiều đập nhỏ bị vỡ trong các trận lũ lớn vừa qua, đó là đa số công trình xả lũ của hồ chứa nhỏ thuộc loại tràn tự do với bề rộng tràn nước lớn, có mức độ an toàn về thoát lũ cao. Tuy nhiên, để nâng cao sức chứa của hồ, nhiều địa phương đã tự ý xây cao ngưỡng tràn lên, nên tràn không đảm bảo năng lực xả lũ theo thiết kế, dẫn đến nước lũ tràn đỉnh đập gây vỡ” – ông Chiến cho biết. 

Tin cùng chuyên mục

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc

Theo đặc phái viên TTXVN, đúng 9h05 phút ngày 5/11 (giờ địa phương), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới Sân bay quốc tế Trường Thủy, thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc Lý Cường và tham dự Hội nghị Cấp cao Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya – Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao Hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 5-8/11.

Đọc thêm

Sửa đổi Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam: Tạo điều kiện để sĩ quan phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật. (Ảnh: qdnd.vn)
(PLVN) -  Việc sửa đổi Luật Sĩ quan (LSQ) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, đặc biệt là tăng tuổi công tác, góp phần hoàn thiện chế độ chính sách với SQ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện để SQ phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -   Ngày 4/11, tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội, các Đại biểu đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong công tác xây dựng thể chế thời gian qua; đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đất nước trong thời gian tới.

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.

Thủ tướng: Phát triển giáo dục, đào tạo phục vụ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Thủ tướng: Phát triển giáo dục, đào tạo phục vụ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp năm 2024 của Ủy ban để thảo luận về dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế”.