Mở rộng cơ hội với những số phận thiệt thòi

Việt Nam hiện có hơn 8 triệu NKT. NKT đặc biệt nặng và nặng được hưởng chế độ trợ cấp xã hội hằng tháng, cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT), hỗ trợ chi phí giáo dục, học tập. Cả nước có 165 cơ sở trợ giúp xã hội (104 cơ sở công lập và 61 ngoài công lập) đang chăm sóc khoảng 25.000 NKT, tâm thần và quản lý khoảng 80.000 NKT, người tâm thần tại cộng đồng.

Con số 8 triệu người không phải là nhỏ. Và phải khẳng định đó là những số phận thiệt thòi, cần có những chính sách đặc biệt, cần những sự ưu tiên. Tuy nhiên trên thực tế, NKT còn gặp khó khăn tìm kiếm việc làm, tạo sinh kế, kiếm thu nhập, cạnh tranh trên thị trường lao động; khó khăn tiếp cận các hoạt động văn hóa, giải trí, thể dục, thể thao ở cơ sở.

Các trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập, trường chuyên biệt dành cho trẻ khuyết tật còn thiếu về số lượng, dịch vụ hỗ trợ giáo dục… Không khó để bắt gặp trong đời sống hằng ngày những NKT vẫn phải khó nhọc mưu sinh với đủ các thứ nghề để kiếm miếng ăn.

Tại buổi làm việc về tình hình thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước với NKT tổ chức ngày 3/12 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã chỉ rõ thực trạng trên: Phần lớn NKT còn gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống hằng ngày; không ít NKT, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, vẫn đối mặt nguy cơ bị bạo lực, bị bỏ rơi, bị phân biệt đối xử.

Tổng Bí thư yêu cầu phải làm rõ và hoàn thiện các giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận, phục hồi chức năng cho NKT. Việc xây dựng chính sách cho NKT phải chuyển cách tiếp cận từ y tế, chăm sóc sang cách tiếp cận xã hội hòa nhập. Nghĩa là chính sách phải hướng đến việc loại bỏ định kiến, giảm bất bình đẳng, mở rộng cơ hội, trao quyền cho NKT như những chủ thể phát triển chứ không phải đối tượng bị động chăm sóc.

Bên cạnh hỗ trợ y tế, phục hồi chức năng, chăm sóc sức khỏe, Nhà nước cần tập trung mạnh vào các chính sách giáo dục hòa nhập, đào tạo nghề phù hợp, cơ chế ưu đãi trong tuyển dụng, tiếp cận hạ tầng giao thông, công trình công cộng với NKT.

Chính sách an sinh xã hội cũng phải bảo đảm mức sống tối thiểu, hỗ trợ sinh kế, nhà ở để NKT có điều kiện hòa nhập một cách thực chất. Có giải pháp mạnh mẽ để mọi trẻ khuyết tật đều được phát hiện sớm, được đến trường, học tập, hòa nhập. Có các giải pháp phòng ngừa, phát hiện bạo lực, bỏ rơi, phân biệt đối xử với NKT.

Theo các chương trình, kế hoạch, đề án các Bộ, ngành và địa phương đang thực hiện, mục tiêu đến 2030 tất cả NKT đặc biệt nặng và nặng được trợ cấp xã hội hàng tháng, cấp thẻ BHYT miễn phí; khoảng 90% NKT được tiếp cận các dịch vụ y tế; 80% trẻ từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm khuyết tật bẩm sinh, rối loạn phát triển để được can thiệp sớm; toàn bộ công trình xây mới bảo đảm điều kiện tiếp cận với NKT…

Chúng ta mong muốn mục tiêu không dừng lại ở những con số trên, mà phải cao hơn nữa; tinh thần tôn trọng, sẻ chia, đồng hành cùng NKT phải lan tỏa hơn nữa; và mọi người đều phải nhận thức sâu sắc việc chăm lo cho NKT không chỉ là trách nhiệm, đạo lý, là thước đo của xã hội văn minh, hiện đại, mà còn là mệnh lệnh thôi thúc từ mỗi trái tim.