Mỏ chì kẽm Nà Tùm (Bắc Kạn): Hoạt động khai thác gây ảnh hưởng tới người dân

04/05/2019 07:01

Các hố sụt lún khiến người dân cũng như chính quyền nơi đây không khỏi lo lắng

(PLVN) - Mỏ chì kẽm Nà Tùm (xã Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn) được cấp giấy phép và đi vào hoạt động từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, hoạt động khai thác khoáng sản tại đây luôn gây ra những sự cố môi trường làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt của người dân. Không những thế đơn vị được phép khai thác là Công ty TNHH Khai khoáng Bắc Kạn (Cty khai khoáng) không hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế, nợ bảo hiểm xã hội cho người lao động lên tới hàng tỷ đồng.

Chưa thực hiện đầy đủ báo cáo đánh giá tác động môi trường

Mỏ chì kẽm Nà Tùm được UBND tỉnh Bắc Kạn phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường tại Quyết định số 2027/QĐ-UBND ngày 11/10/2004 và được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 1205/GP-BTNMT ngày 08/6/2005.

Năm 2015, do dự án điều chỉnh, bổ sung một số hạng mục công trình, nên chủ dự án đã đề nghị lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường và được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 897/QĐ-UBND ngày 22/6/2015, trong đó, nước thải của xưởng tuyển được sử dụng tuần hoàn, không xả nước thải ra ngoài môi trường.

Tuy nhiên, trong quá trình khai thác, do địa chất khu vực phức tạp, lưu lượng nước thoát mỏ lớn, nên tại Văn bản số 4009/UBND-CN ngày 05/10/2015, UBND tỉnh đã chấp thuận cho Cty khai khoáng lập phương án và thực hiện bơm nước đục trong quá trình tháo khô mỏ từ moong khai thác lên hồ xử lý để lắng trong, một phần được bơm tuần hoàn phục vụ cho quá trình tuyển quặng, một phần phục vụ điều hòa ổn định áp lực nước ngầm, phần dư thừa được xả tràn qua hệ thống mương dẫn ra suối Bản Tàn.

Năm 2017, khu vực khai thác và vùng lân cận đã bị sụt lún. Cty khai khoáng đã lập phương án bơm nước tháo khô mỏ với 14 máy bơm thuyền (7 máy làm việc, 7 máy dự phòng), 11 máy bơm ly tâm (6 máy làm việc, 5 máy dự phòng), đồng thời xây dựng bổ sung 06 ao lắng có tổng dung tích chứa khoảng 50.000m3 cạnh suối bản Tàn để xử lý nước bơm tại moong khai thác.

Sở TN&MT đã đề nghị Cty Khai khoáng gửi phương án này để Sở TN&MT để xem xét, trình UBND tỉnh phê duyệt. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại Công ty này vẫn chưa thực hiện yêu cầu trên của Sở TN&MT.

Hiện nay, tại mỏ Nà Tùm một số hạng mục thay đổi và không có trong báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được UBND tỉnh Bắc Kạn phê duyệt tại Quyết định số 897/QĐ-UBND ngày 22/6/2015 và các công trình bảo vệ môi trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường không đáp ứng được các vấn đề môi trường gia tăng của mỏ.

Tuy nhiên, mới đây ngày 23/01/2018, Mỏ chì kẽm Nà Tùm của Cty khai khoáng được Bộ TN&MT gia hạn Giấy phép khai thác khoáng sản số 190/GP-BTNMT mặc dù chưa thực hiện đầy đủ nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường và dự án cải tạo phục hồi môi trường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Liên tiếp xuất hiện sụt lún

Tại khu vực khai thác và vùng lân cận của mỏ Nà Tùm nhiều năm nay liên tiếp xuất hiện sụt lún khiến người dân cũng như chính quyền nơi đây không khỏi lo lắng. Mới đây nhất, ngày 14/4/2019, hố sụt lún lớn bất ngờ xuất hiện tại khu vực nhà ông Cam Văn Khải thôn Bản Tàn, thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn.

Hố sụt rộng khoảng 10m, sâu khoảng 8m, nằm giữa 2 ao lớn làm tụt một phần đáy ao và bờ ao, xung quanh hố vừa sụt cũng có nhiều hố bị sụt từ trước. Hiện nay, hai ao bị sụt lún này đang phải bỏ hoang do sụt lún.

Trước đó vào năm 2018, hiện tượng sụt lún xảy ra ở khá nhiều nơi trên địa bàn xã Ngọc Phái; khu vực Bản Tàn, khu vực tổ 10 thị trấn Bằng Lũng. Theo thống kê của UBND huyện Chợ Ðồn, tính từ đầu năm 2019 đến nay, các địa bàn nêu trên đã có trên 20 điểm bị sụt lún, các hố sụt lún đều có độ sâu từ vài mét trở lên với đường kính đều hơn một mét.

Các hố sụt lún liên tiếp xảy ra tại khu vực khai thác và vùng lân cận mỏ Nà Tùm

Theo báo cáo của UBND huyện Chợ Đồn, trong khoảng tháng 7 và 8/2017, trên địa bàn xã Ngọc Phái và xã Bằng Lãng tình trạng sụt lún liên tiếp xảy ra, đặc biệt có hiện tượng nứt nhà dân. Tại thôn Bản Lắc, xã Bằng Lãng, ngày 4/8/2017 xảy ra sụt lún tại thửa đất 33, tờ bản đồ số 9 của hộ Nông Văn Lãng, miệng hố có chiều rộng khoảng 1m, sâu khoảng 1,2m.

Ngày 9/8/2017 xuất hiện thêm 5 hố sụt lún, có hộ sâu khoảng 2,5m và rộng 2,5m. Ngày 16/8/2017, xảy ra sụt lún tại thửa đất số 129, tờ bản đồ số 6 của hộ ông Hoàng Văn Thụ, miệng hố 2,8m, sâu 1,7m và hộ ông Nông Thế Danh, miệng hố khoảng 3m, sâu 1,2m.

Trao đổi với phóng viên, người dân nơi đây đều cho rằng nguyên nhân chính gây ra tình trạng sụt lún này là do hoạt động bơm hút nước tại moong khai thác mỏ chì kẽm Nà Tùm khiến nước ngầm của cả khu vực bị hút sạch. Người dân nơi đây cũng khẳng định, chỉ cần Cty khai khoáng không tiến hành bơm hút nước thì hiện tượng sụt lún sẽ chấm dứt.

Liên quan đến vấn đề bơm hút nước gây sụt lún, chính quyền huyện Chợ Đồn và tỉnh Bắc Kạn đã có nhiều văn bản yêu cầu Công ty khai khoáng dừng việc bơm hút nước tại moong khai thác mỏ chì kẽm Nà Tùm. Tuy nhiên Cty khai khoáng vẫn đang duy trì việc bơm hút nước tại đây.

Nộp thuế không đầy đủ, nợ BHXH

Mặt khác, đến nay Cty Khai khoáng mới chỉ thực hiện nộp tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường cho 12,5 năm là 522.000.000 đồng được tính toán trong báo cáo đánh giá tác động môi trường được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số Quyết định số 2027/QĐ-UBND ngày 11/10/2004. Theo thông tin từ lãnh đạo huyện Chợ Đồn, hiện nay Cty Khai khoáng còn nợ thuế lên tới hơn chục tỷ đồng.

Không những chưa thực hiện nghĩa vụ thuế, tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường đầy đủ, Cty Khai khoáng còn nợ tiền bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ), bảo hiểm nghề nghiệp (BHNN) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đối với công nhân, người lao động của Cty.

Theo số liệu từ BHXH huyện Chợ Đồn, năm 2018, Cty Khai khoáng nợ số tiền bảo hiểm khoảng 2,3 tỷ đồng. Đến ngày 29/12/2018, đơn vị này mới chỉ nộp 500 triệu đồng. Tính đến thời điểm hết tháng 3/2019, Cty Khai khoáng và Cty con là Cty CP tư vấn đầu tư xây dựng và công trình mỏ có tổng số nợ các loại bảo hiểm trên là 38 tháng với tổng số tiền gần 1,8 tỷ đồng. Cùng với đó là khoản nợ lãi chậm đóng BHXH là trên 300 triệu đồng.

Cụ thể, Cty Khai khoáng (có 36 lao động) nợ tiền bảo hiểm gần 540 triệu đồng. Cty cổ phần tư vấn đầu tư xây dựng và công trình mỏ nợ số tiền bảo hiểm gần 1,3 tỉ đồng. Theo ông Lục Xuân Thưởng – Giám đốc BHXH huyện Chợ Đồn, BHXH huyện và tỉnh Bắc Kạn đã nhiều lần làm văn bản yêu cầu 2 đơn vị này thực hiện việc đóng, nộp BHXH đầy đủ, đúng hạn.

Tuy nhiên, 2 doanh nghiệp trên vẫn chưa chấp hành. Việc nợ BHXH dẫn đến việc gia hạn thẻ BHYT của các công nhân, người lao động năm 2019 không được thực hiện. Cùng với đó các chế độ BHXH như: ốm đau, thai sản… của người lao động sẽ không được giải quyết kịp thời. Các chế độ này chỉ được BHXH chi trả khi đơn vị hoàn thành việc nộp BHXH cho người lao động.

Trước tình hình về hoạt động khai thác khoáng sản của Cty TNHH khai khoáng Bắc Kạn được nêu ở trên, các đơn vị chức năng cần sớm xem xét, giải quyết nhằm bảo vệ môi trường, cuộc sống người dân xung quanh mỏ và đảm bảo quyền lợi của người lao động.

Sinh Nguyễn