Bà Cẩm Tú, vợ nhạc sĩ cho biết ông mất tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Xô. Cuối đời, ông mắc nhiều bệnh tuổi già, thường xuyên ra vào bệnh viện. Cuối năm 2021, nhạc sĩ bị Covid-19 và điều trị tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cơ sở Đông Anh.
Nguyễn Tài Tuệ sinh 15/5/1936 tại Thanh Văn, Thành Chương, Nghệ An. Học hết cấp ba, ông ra Hà Nội. Ông theo học guitar với NSND Trọng Bằng, bắt đầu niềm đam mê nghệ thuật. Sau đó, ông gia nhập Đoàn ca múa nhân dân Trung ương, biểu diễn cùng nghệ sĩ Quốc Hương, Mai Khanh, Chu Minh, Thương Huyền trong một dàn hợp xướng, rồi bắt đầu sáng tác. Ông viết ca khúc đầu tay Lời ca gửi noọng vào năm 1958, khi mới 22 tuổi.
Nhạc sĩ ghi dấu ấn trong lòng độc giả qua nhiều ca khúc như Tiếng hát giữa rừng Pác Bó, Xa khơi, Xuân về trên bản Nhắng, Về mỏ, Xôn xao bến nước... Về khí nhạc, nhạc sĩ sáng tác giao hưởng thơ Những cánh chim cao nguyên, Kỷ niệm quê hương (cello và piano). Ông từng xuất bản Tuyển chọn ca khúc Nguyễn Tài Tuệ.
Nguyễn Tài Tuệ từng được cử đi học sáng tác âm nhạc bậc Đại học tại Nhạc viện Bình Nhưỡng (Triều Tiên). Ngoài hoạt động sáng tác, ông công tác tại Ban nghiên cứu âm nhạc dân gian (nay là Viện Nghiên cứu âm nhạc dân gian), Sở Văn hóa và Thể thao Quảng Ninh, Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam...
Nhạc sĩ được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt một (2001), huy chương Vì sự nghiệp Âm nhạc Việt Nam.
