Thông tư 25 trao toàn quyền bỏ phiếu lựa chọn sách giáo khoa cho hội đồng, hội đồng lựa chọn sách giáo khoa có thể bị lợi dụng để thực hiện “lợi ích nhóm”. Cụ thể, điểm b khoản 4 Điều 8 quy định: “Hội đồng bỏ phiếu kín lựa chọn một hoặc một số sách giáo khoa cho mỗi môn học”. Trước việc trao quyền bỏ phiếu cho hợp đồng trong thông tư 25, nhiều người lo ngại sẽ có lợi ích nhóm trong đó.
Theo ông Nguyễn Hoàng Long - Nguyên giám đốc Sở GDĐT, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng: Mâu thuẫn giữa các quy định trong Thông tư như theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 cũng thuộc Điều 8, cơ sở GDPT phải tổ chức xét chọn rất công phu: tổ chuyên môn tổ chức cho giáo viên giáo viên nghiên cứu, đánh giá và bỏ phiếu kín lựa chọn sách giáo khoa.
Cơ sở GDPT “tổ chức cuộc họp với thành phần dự họp gồm người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu, tổ trưởng tổ chuyên môn và đại diện Ban đại diện cha mẹ học sinh để thảo luận, đánh giá sách giáo khoa trên cơ sở danh mục sách giáo khoa do các tổ chuyên môn đề xuất; lựa chọn 01 sách giáo khoa cho mỗi môn học”.
Từ những phân tích trên ông Long lo ngại: kết quả lựa chọn hết sức công phu của các tập thể và cá nhân trực tiếp sử dụng sách rất có thể bị một hội đồng chỉ gồm 15 người bác bỏ.
Lý do bác bỏ có thể chỉ đơn giản là nếu toàn tỉnh (toàn thành phố) sử dụng một quyển sách giáo khoa, một bộ sách giáo khoa thì thuận tiện hơn cho cơ quan chỉ đạo. Như vậy có nghĩa là toàn bộ các quy định ở khoản 1, khoản 2 và khoản 3 bị vô hiệu hóa bằng khoản 4.
 |
|
|
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho rằng, nếu tiếp tục như vậy thì chủ trương xã hội hóa biên soạn SGK sẽ khó được triển khai, dẫn tới nguy cơ quay trở lại tình trạng độc quyền của một mình doanh nghiệp trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo đó là Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Theo Thông tư 25, việc lựa chọn SGK sẽ do UBND cấp tỉnh thực hiện. Trong đó, Hội đồng lựa chọn SGK (Hội đồng) do UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành lập, giúp UBND cấp tỉnh tổ chức lựa chọn SGK.
Mặc dù Thông tư 25 nêu rõ quy trình lựa chọn SGK được triển khai theo 4 bước. Bước 1: Cơ sở GDPT đề xuất lựa chọn SGK; Bước 2: Phòng Giáo dục và Đào tạo tổng hợp, báo cáo Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) danh mục SGK được các cơ sở GDPT đề xuất lựa chọn, sắp xếp theo thứ tự SGK có số cơ sở GDPT đề xuất lựa chọn từ cao xuống thấp; Bước 3: Sở GDĐT tổng hợp, chuyển cho Hội đồng danh mục SGK; Bước 4: Hội đồng tổ chức lựa chọn SGK. Song trên thực tế, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho rằng, nhiều cơ sở giáo dục đã phải lên tiếng phàn nàn về thông tư này, khi trao toàn quyền quyết định lựa chọn SGK cho những hội đồng tuyển chọn sách mà không quan tâm đến ý kiến của cơ sở.
 |
| Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) |
Cũng theo bà Thúy, điểm mới nhất trong lĩnh vực SGK được Nghị quyết 88 và Luật Giáo dục xác định là xã hội hóa để phát huy nguồn lực xã hội, bảo đảm đa dạng hóa và không ngừng nâng cao chất lượng SGK. Tuy nhiên, vào đầu năm học mới vừa qua, báo chí lên tiếng phê phán khá gay gắt một số bài học thiếu tính khoa học, tính giáo dục trong các bộ SGK Khoa học Tự nhiên, Ngữ văn và Tiếng Việt của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Báo chí cũng đã phát hiện một tác giả trong 2 năm viết đến 50 đầu SGK, sách bài tập các loại ở cả 3 cấp học. Vì vậy, bà Thúy kiến nghị Bộ GDĐT sớm sửa đổi Thông tư 25, tiến hành thanh tra các công việc biên soạn, lựa chọn, phát hành SGK và điều chỉnh những bất cập nảy sinh trong quá trình thực hiện.
Trước đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đã từng nêu quan điểm: Chất lượng SGK được thẩm định từ thực tiễn, hay nói cách khác sự cạnh tranh của thị trường sẽ dần thải loại sách yếu. Xã hội hoá SGK là một chủ trương đúng, những va đập từ thực tiễn sẽ giúp các nhà xuất bản có những điều chỉnh kịp thời. Trong đó, tiếng nói của thầy cô giáo và học sinh, người trực tiếp sử dụng những cuốn sách ấy cần được coi trọng.
Về quyền quyết định lựa chọn SGK, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Minh Hạc cho rằng việc thực hiện theo Thông tư 25 như hiện nay tỏ rõ những bất cập. Khi mà, những người lựa chọn SGK không nắm sâu về chuyên môn.
"Chúng ta phải thay đổi quan điểm, quyết định chọn sách nào là phụ thuộc vào thầy cô giáo giảng dạy và nhà trường. Theo tôi, trường nên có quyền quyết định việc này, bởi họ là người hiểu nội dung, hiểu phương pháp, điều kiện của nhà trường. Những người thực hành sử dụng sách được chọn sách sẽ phù hợp hơn là chính quyền địa phương", ông Nguyễn Minh Hạc khẳng định.
