Bỗng dưng “mất nhà”
Theo ông Lưu Hữu Hải (thôn Đại Đồng, xã Đại Mạch, Đông Anh, Hà Nội) cho biết: Gia đình anh đang sở hữu một thửa đất số 42-3, tờ bản đồ số 25 với diện tích 64,9 m2 tại thôn Đại Đồng, xã Đại Mạch, Đông Anh, Hà Nội đã được Sở Tài Nguyên và Môi trường TP. Hà Nội cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng và tài sản gắn liền trên đất (GCNQSDĐ) số: CK550766 vào ngày 13/10/2017.
Nguồn gốc thửa đất này là do mẹ ông Hải - bà Nguyễn Thị Dịnh (thôn Đại Đồng, xã Đại Mạch, Đông Anh, Hà Nội) tách thửa để cho vợ chồng ông Hải - bà Hồng. Tuy nhiên, sau khi tách thửa, làm sổ, bà Dịnh vẫn giữ hộ GCNQSDĐ trong tủ, không bàn giao cho ai.
“Khi thực hiện tách thửa và làm GCNQSDĐ để cho chúng tôi, mẹ tôi vẫn giữ sổ và không bàn giao cho tôi. Việc này, mẹ tôi đã thông báo rõ ràng với các thành viên trong gia đình rằng, khi nào mẹ tôi mất mới chính thức bàn giao sổ cho tôi quản lý sử dụng”, anh Hải nói.
Tháng 9/2019 vợ chồng ông Hải – bà Hồng đã giải quyết ly hôn thuận tình. Tuy nhiên, đến đầu năm 2021, gia đình ông Hải bất ngờ nhận được thông báo thụ lý và đưa vụ án “tranh chấp hợp đồng tín dụng và xử lý tài sản đảm bảo” ra xét xử tại Tòa án nhân dân (TAND) huyện Đông Anh.
Lúc này, ông Hải mới biết rằng, thửa đất và tài sản gắn liền trên đất của gia đình đã bị thế chấp tài sản cho ngân hàng.
 |
Hiện trạng thửa đất số 42-3, tờ bản đồ số 25 với diện tích 64,9 m2 của gia đình ông Lưu Hữu Hải |
Tại phiên xét xử sơ thẩm TAND huyện Đông Anh, phía đại diện ngân hàng cho biết: Ngày 06/01/2020 vợ chồng bà Hồng có ký kết Hợp đồng vay số: LN2001032061121 để vay số tiền 800.000.000 (tám trăm triệu đồng) với lãi suất 8,9%, lãi suất nợ quá hạn là 150%. Tài sản đảm bảo cho khoản vay này là thửa đất này là: Quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền trên thửa đất số 42-3, tờ bản đồ số 25 (thôn Đại Mạch, xã Đại Đồng, huyện Đông Anh, Hà Nội) theo GCNQSDĐ số CS 426449 được Sở TNMT Hà Nội cấp ngày 03/09/2019.
Trong quá trình vay vốn, khoản vay này phát sinh nợ quá hạn và không thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo cam kết hợp đồng, vì vậy ngân hàng đã quyết định khởi kiện ra tòa án nhân huyện Đông Anh, buộc ông Hải và bà Hồng phải hoàn trả số tiền 1.320.581.817 đồng.
 |
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất số 42-3, tờ bản đồ số 25 của gia đình ông Lưu Hữu Hải vẫn đang được cất trong tủ. |
Bản án sơ thẩm ngày 08/08/2022, TAND huyện Đông Anh đã quyết định chấp thuận yêu cầu khởi kiện của ngân hàng. Buộc ông Lưu Hữu Hải và bà Nguyễn Thị Hồng phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán số tiền 1.320.581.817 đồng. Đồng thời yêu cầu các bị đơn phải thực hiện nghĩa vụ trả lãi phát sinh cho ngân hàng cho đến khi trả hết nợ trên dư nợ gốc.
Trong trường hợp các bị đơn không thanh toán được khoản nợ nêu trên, thì ngân hàng có quyền thu hồi nợ bằng biện pháp xử lý tài sản đảm bảo đối với quyền sử dụng thửa đất số 42-3, tờ bản đồ số 25 tại thôn Đại Mạch, xã Đại Đồng, huyện Đông Anh, Hà Nội.
“Sổ đỏ” cất trong tủ nhưng báo mất?
Điều kỳ lạ trong vụ án này là, GCNQSDĐ được sử dụng làm thủ tục thế chấp ngân hàng khác hoàn toàn so với GCNQSDĐ mà mẹ ông Hải (bà Dinh) đang cất giữ trong tủ.
Ông Hải cho biết, bà Nguyễn Thị Hồng đã tiến hành làm thủ tục cấp mới GCNQSDĐ và tài sản gắn liền trên đất nhưng không cho các thành viên trong gia đình biết. Hiện tại, thửa đất số: 42-3, tờ bản đồ số 25 cấp ngày 13/10/2017 đã được cấp mới - GCNQSDĐ quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số: CS 426449.
“Việc Hồng tiến hành các thủ tục đề nghị cấp lại GCNQSDĐ và tài sản gắn liền trên đất không bàn bạc với gia đình. Vì vậy, cả tôi và mẹ tôi không hề hay biết”, ông Hải nói.
 |
| Ông Lưu Hữu Hải (thôn Đại Đồng, xã Đại Mạch, Đông Anh, Hà Nội) đang cầm trên tay Giấy chứng nhận quyền sử dụng và tài sản gắn liền với đất đã bị báo mất |
Ông Hải cho biết thêm, từ khi ly hôn (tháng 09/2019) đến nay, bà Hồng đã biệt tích, không để lại bất kỳ địa chỉ, phương thức liên lạc nào, không thực hiện bất kỳ nghĩa vụ nào đối với các khoản nợ đã vay. Thậm chí, trong phiên xét xử sơ thẩm, bà Hồng cũng vắng mặt không lý do.
Theo ông Hải, sau khi được cấp sổ mới - bà Nguyễn Thị Hồng đã sử dụng giấy chứng nhận quyền làm tài sản đảm bảo để thực hiện các giao dịch vay tiền của ngân hàng tại Văn phòng công chứng Nguyên Khôi (Số 106 Dịch Vọng Hậu - Phường Dịch Vọng Hậu - Quận Cầu Giấy - Hà Nội).
“Khi thực hiện giao dịch vay tiền, Hồng có gọi tôi đến văn phòng công chứng Nguyên Khôi để nhờ ký một số giấy tờ. Lúc đó, Hồng bảo tôi đến ký thực hiện thủ tục bảo hiểm, chứ không nói cho tôi biết là đến ký vay thế chấp tài sản bằng chính căn nhà mà cả gia đình đang sinh sống”.
Chính quyền địa phương nói gì?
Trả lời báo Pháp luật Việt Nam về sự việc nêu trên, ông Vương Ngọc Chi - Chủ tịch UBND xã Đại Mạch cho biết: Ngày 20/01/2019 bà Nguyễn Thị Hồng đã đến trụ sở Công an xã Đại Mạch trình báo, do sơ suất trên đường đi làm bà Hồng đã làm rơi một số giấy tờ tùy thân và GCNQSDĐ của gia đình bà. Ngày 20/02/2019 bà Hồng nộp đơn xin xác nhận việc mất GCNQSDĐ và được Công an xã Đại Mạch xác nhận đơn.
Sau đó, UBND xã Đại Mạch đã tiến hành theo đúng quy trình, thủ tục thông báo mất GCNQSDĐ cho gia đình bà Hồng.
Ngày 21/08/2019 bà Nguyễn Thị Hồng đã nộp đơn đề nghị cấp lại, cấp đổi GCNQSDĐ gửi Văn phòng đăng ký đất đai Hà Nội – Chi nhánh Đông Anh.
Ngày 03/09/2019 Sở TNMT Hà Nội đã ra quyết định cấp mới GCNQSDĐ cho thửa đất số số 42-3, tờ bản đồ số 25 cho gia đình ông Hải - bà Hồng.
Việc cấp, đổi GCNQSDĐ cho gia đình bà Hồng đã được các cơ quan chức năng thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.
 |
Văn bản trả lời của UBND xã Đại Mạch cho rằng quy trình thực hiện cấp lại GCNQSDĐ cho bà Hồng được thực hiện đúng quy trình |
Nói về việc này, ông Hải cho biết: “Quy trình cấp mới, đổi GCNQSDĐ rất chặt chẽ, đặc biệt là khâu thông báo, xác minh tại cấp chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, cả một quá trình tiến hành thủ tục xác nhận mất, cấp và đổi mới...chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng đã tiến hành xác minh như thế nào mà tôi và các thành viên không hề hay biết? Thực tế, nếu việc này được xác minh kĩ càng, thì tôi và mẹ tôi phải biết, và GCNQSDĐ của gia đình tôi đang cất cẩn thận trong tủ thì mất làm sao được?
Hiện nay, gia đình tôi đang đứng trước tình cảnh bị tịch thu quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất. Nghĩa là cả nhà tôi không còn chỗ ở...vậy ai sẽ phải chịu trách nhiệm cho việc này?”, ông Hải nói.
Ông Hải cho biết thêm, ngay sau phiên xét xử sơ thẩm tại TAND huyện Đông Anh ra bản án, ông Hải đã làm thủ tục kháng cáo đề nghị TAND TP. Hà Nội xét xử phúc thẩm, làm rõ vấn đề này. Được biết, ngày 08/02/2023 tới đây, TAND TP. Hà Nội sẽ đem vụ án ra xét xử theo trình tư phúc thẩm.
“Tôi mong các cơ quan chức năng, các cơ quan tố tụng phải làm rõ vai trò, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện cấp lại sổ đỏ để gia đình tôi dẫn đến cơ sự như ngày hôm nay”, ông Hải nói.
Công an xã xác nhận là chưa đúng thẩm quyền
Từ góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Đức Hùng - Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH A&H, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội nhận định rằng: Theo Điều 77 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ. Cụ thể như sau: Đối với hộ gia đình và cá nhân, cộng đồng dân cư khi muốn làm thủ tục xin cấp lại GCNQSDĐ, GCNQSDN, GCNQSH công trình xây dựng do bị mất, thì trước hết cần phải “khai báo với Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất về việc bị mất, UBND cấp xã có trách nhiệm niêm yết thông báo mất GCN tại trụ sở UBND cấp xã, trừ trường hợp mất giấy do thiên tai, hỏa hoạn.
 |
Luật sư Nguyễn Đức Hùng - Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH A&H, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội |
Sau 30 ngày, kể từ ngày niêm yết thông báo mất GCN tại trụ sở UBND cấp xã đối với trường hợp của hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, thì người bị mất GCN nộp 01 bộ hồ sơ đề nghị cấp lại GCN.
Trong trường hợp này, việc bà Hồng thực hiện trình báo mất GCNQSĐ và tài sản gắn liền với đất với Công an xã và Công an xã xác nhận vào đơn này của bà Hồng là không đúng thẩm quyền, cũng như thủ tục luật định.
Nếu trên cơ sở đơn trình báo có xác nhận của Công an xã mà các Cơ quan chức năng đã thực hiện thủ tục cấp lại Giấy chứng nhận cho ông Hải và bà Hồng là không đúng về thành phần hồ sơ theo quy định tại Khoản 2 Điều 10 Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT ngày 19/5/2014 của Bộ Trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, theo đó: Hồ sơ nộp khi thực hiện thủ tục cấp lại Giấy chứng nhận, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng do bị mất (đối với hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư).
Theo quy định này, đơn trình báo mất Giấy chứng nhận (có xác nhận của Công an xã) không phải là giấy tờ, tài liệu hợp lệ trong hồ sơ xin cấp lại Giấy chứng nhận do bị mất.
