Máu và nước mắt trong hành trình khai hoang, mở cõi Hòn Lao

Hòn đảo hoang sơ nay đã nhộn nhịp nhờ phát triển du lịch
Hòn đảo hoang sơ nay đã nhộn nhịp nhờ phát triển du lịch
(PLO) -Với 8 hòn đảo nhỏ trải dài theo hình vòng cung, Cù Lao Chàm (xã đảo Tân Hiệp, TP. Hội An, Quảng Nam) đến nay vẫn là quần đảo hiếm hoi giữ được vẻ hoang sơ vốn có. Với cảnh quan thiên nhiên xinh đẹp, Cù Lao Chàm đã, đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch. 

Cuộc di dân lịch sử

Nằm tách biệt so với phần còn lại của TP Hội An, xã đảo Tân Hiệp vẫn còn những dấu tích sót lại của văn hóa Sa Huỳnh với xác gỗ của những con tàu đắm hay giếng cổ có niên đại 400 năm thời kì ChămPa. Điều đó chứng tỏ con người đã đặt chân đến hòn đảo Cù Lao Chàm từ rất sớn. 

Dừng chân dưới tán cây xum xuê nghỉ mệt sau khi cuốc bộ quãng dốc cao vào thôn Cấm, chúng tôi bắt gặp 1 nhóm bô lão đang say sưa nói về những ngày đầu di dân ra đảo. 

Tuổi năm nay đã ngoài 80, đi phải chống gậy dò dẫm từng bước, thế nhưng cụ Huỳnh Thêm (thôn Bãi Làng) vẫn kể một cách vanh vách bằng giọng điệu sang sảng đậm chất ngư dân miền biển khi nhắc lại cuộc di dân giữa thời máu lửa bom đạn. 

“Tôi nhớ như in, 3h sáng ngày 12/9/1968, địch mở cuộc càn quét vào căn cứ cách mạng rừng dừa Bảy Mẫu xã Cẩm Thanh. Lúc ấy, tôi đang tham gia hoạt động du kích địa phương nhưng vì lấn cấn vợ và ba đứa con nheo nhóc nên phải dắt díu nhau rời làng tìm nơi ẩn náu. Nghe bà con ngư dân trong đất liền truyền tai nhau ở Cù Lao Chàm không có chiến tranh, tôi đã tìm cách bắt thuyền đưa bốn mẹ con ra đây lánh nạn, sau đó tôi quay trở lại tiếp tục cầm súng chiến đấu”, ánh mắt gợn lên vẻ đăm chiêu, ông Thêm kể.

Cuộc di dân lịch sử năm Mậu Thân (1968) được xem là cột mốc khai hoang, mở cõi Hòn Lao
Cuộc di dân lịch sử năm Mậu Thân (1968) được xem là cột mốc khai hoang, mở cõi Hòn Lao

Cũng trong đêm mưa gió giăng phủ kín trời ấy, hơn 100 gia đình phần đông là người già và con trẻ ở các huyện Duy Xuyên, Thăng Bình, Hội An, Điện Bàn (Quảng Nam) đã cùng nhau lênh đênh giữa trùng khơi. Để rồi sau 3 giờ đồng hồ nhấp nhô mặt nước, khi bình mình vừa ló dạng, những chiếc ghe bàu đã đưa họ xuôi dạt đến hòn đảo Cù Lao Chàm. 

Khi cụ Thêm vừa dứt lời, ngồi bên cạnh, một vị cao niên khác được xem là người bản địa ở đảo Cù Lao Chàm tiếp nối câu chuyện.  Ông là Nguyễn Từ (80 tuổi, thôn Cấm)-người có ông bà tổ tiên chôn nhau cắt rốn ở đảo Cù Lao Chàm bao đời qua. 

Trong kí ức, cụ Từ thuật rằng thời điểm trước năm 1968, hòn đảo cũng tiếp nhận một số người di cư bất đắc dĩ đến kiếm kế sinh nhai. Số này chủ yếu là các ngư dân phương xa vì sa cơ lỡ vận, chẳng may gặp nạn khi biển dậy sóng to, thuyền cá bị đánh tan tác. Thế nhưng, họ chỉ trụ lại đôi ba tháng, nhiều lắm một năm thì rời gót về lại đất liền. 

“Mãi tới khi hàng trăm cụ già, trẻ con lũ lượt kéo ra đây vào năm Mậu Thân thì đảo mới bắt đầu đông đúc người sống. Chứ trước đó, cả đảo có đúng 30 nóc nhà phân bố rải rác tựa lưng vào vách núi, trải dài theo triền con sóng. Phải thừa nhận, chính cuộc di dân lịch sử này đã hình thành nên cộng đồng cư dân trên đảo Cù Lao Chàm như ngày hôm nay”, cụ Từ bộc bạch.

Đường sá trên đảo được cơi nới, bê tông hóa từ con đường mang tên Quyết Thắng năm 1980
Đường sá trên đảo được cơi nới, bê tông hóa từ con đường mang tên Quyết Thắng năm 1980

Phá đá mở đường “Quyết Thắng” 

Ngày đất nước giải phóng, cứ tưởng các cư dân đặt chân đến đảo năm thuở nào sẽ về lại đất liền như bao lớp người tha hương trước đó. Thế nhưng, một điều hết sức lạ là họ vẫn ở lại, nguyện một lòng gắn bó với hòn đảo được bao bọc bởi tứ bề đại dương bao la và chở che của núi rừng. 

“Tôm cá trù phú đã nuôi chúng tôi suốt những năm tháng khó khăn nhất, biển cả, núi rừng đã tạo cho chúng tôi nghề đánh bắt kiếm kế sinh nhai. Vậy nên chẳng ai còn muốn quay về đất liền nữa. Ba mẹ đưa hết thảy 4 anh em ra đây lánh nạn khi anh trai lớn vừa lên 10, còn đứa nhỏ nhất như tôi mới tròn 2 tháng tuổi. Tất cả đều cưới vợ, lấy chồng ở Cù Lao Chàm và xem hòn đảo này như là quê hương thứ hai của mình. Sống ở đây, thác xuống cũng làm ma ở xứ đảo này”, ông Huỳnh Tấn Lộc (49 tuổi, thôn Bãi Ông) cho hay.

Nhắc đến câu chuyện khai hoang, mở cõi Hòn Lao, không thể không liệt kê khoảng thời gian đầu thập niên 80 của thế kỉ 20. Thời điểm đó, những khối núi đá to ngự trị Hòn Lao như vật cản hữu hình nằm án ngữ khắp bề mặt đất. Cây cỏ dại mọc chi chít. 

Năm 1980, trên chuyến tàu vận chuyển hành khách từ đất liền ra đảo, không ít bạn trẻ là đoàn viên, thanh niên đã mạnh dạn đi tiên phong mở đường giúp dân ngoài đảo với suy nghĩ “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. 

Đường sá trên đảo được cơi nới, bê tông hóa từ con đường mang tên Quyết Thắng năm 1980
Đường sá trên đảo được cơi nới, bê tông hóa từ con đường mang tên Quyết Thắng năm 1980

Từ đó, núi cứng bỗng hóa mềm, cây dại chẳng mấy chốc được phát quang, cát biển trắng xóa mềm thau ở Hòn Lao cũng được bồi đắp bằng đất thịt. Bà con Cù Lao Chàm hân hoan vì con đường lịch sử mang tên Quyết Thắng nối liền 4 thôn: Cấm, Bãi Ông, Bãi Làng, Bãi Hương chẳng khác nào cánh cửa mở toang bầu trời tươi sáng. 

Cũng trong những buổi đầu khai hoang, mở cõi ấy, có không ít đôi bạn trẻ đã nên duyên chồng vợ, để rồi thắt chặt tình yêu ở chính hòn đảo yên bình này. Bà Huỳnh Thị Tám (58 tuổi, thôn Bãi Ông) đã “dệt” nghĩa phu thê với một người đàn ông mang gốc gác ở đảo cũng từ hành trình tình nguyện phá đá mở đường Quyết Thắng. 

“Ròng rã ba năm trời dời non, lấp hố, cuối cùng con đường giao thông kéo dài ngoằn ngoèo cả chục cây số đầu tiên trên đảo cũng hoàn thành. Tôi tham gia lao động tình nguyện 2 năm, trong khoảng thời gian này, tôi quen và đem lòng thương một người con xứ đảo. Thế rồi, chúng tôi đi đến hôn nhân và tôi theo chồng hành nghề cá cho tới hôm nay. Giờ nếu ai có hỏi quê tôi ở đâu?, tôi cũng chẳng do dự mà thưa rằng tôi là người con đất đảo Cù Lao Chàm”, bà Tám xúc động bộc bạch.

Ngoài Hòn Lao, quần đảo Cù Lao Chàm còn 7 hòn đảo nhỏ khác gồm: Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô Mẹ, Hòn Khô Con, Hòn Lá, Hòn Tai và Hòn Ông. Từ ngày mở đường, người dân sinh sống ở Hòn Lao bắt đầu đặt mua vật liệu từ trong đất liền ra đảo để dựng xây nhà gạch kiên cố, tháo dỡ dần các gian nhà bằng mây, tre lợp lá. 

Ngày 28/7/1978, thôn Tân Hiệp chính thức được tách ra từ phường Cẩm An và trở thành xã đảo Tân Hiệp trực thuộc TP Hội An. Hiện toàn xã đảo có gần 600 hộ dân với tổng cộng 3 nghìn nhân khẩu. Sinh sống chủ yếu dựa vào nghề biển kết hợp làm du lịch.

Tin cùng chuyên mục

Nhạc sĩ Văn Cao - tác giả ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”. (Ảnh: TL)

Những khúc ca mùa xuân đi cùng năm tháng

(PLVN) - Những ngày giáp Tết thật rộn ràng bởi những khúc ca xuân. Trong đó, không thể nào thiếu những ca khúc bất hủ đã đi cùng âm nhạc Việt nhiều thập kỉ. Đó không chỉ là bản hòa ca của niềm vui, tình yêu mà còn là giai điệu của những kí ức hào hùng đẹp đẽ, của niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng.

Đọc thêm

'Cánh chim đầu đàn' của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có cống hiến to lớn cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. (Ảnh: Tư liệu)
(PLVN) - Được biết đến là người tiên phong trong sáng tác nhạc cách mạng, nhạc sĩ - chiến sĩ Đỗ Nhuận sở hữu kho tàng những tác phẩm âm nhạc cách mạng bất hủ, sống mãi với thời gian. Ngày nay, trong các buổi hòa nhạc hay đêm nhạc tôn vinh trang sử hào hùng và chói lọi của dân tộc Việt Nam, âm nhạc của ông vẫn vang lên như ngọn lửa bất diệt của lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành
(PLVN) - MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành vào tháng 12/2024. Đây là dự án âm nhạc mới nhất của nhạc sĩ Lê Minh Phương và đạo diễn Phan Ngọc Trung - được lấy cảm hứng từ ý thơ của nhà thơ Dương Quyết Thắng.

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Theo Trưởng Ban tổ chức Phạm Kim Dung, Kiều Duy được chọn vì sở hữu hình thể cân đối, hài hòa, trí tuệ xuất sắc và đáp ứng tiêu chí của cuộc thi. Cô có tố chất cần thiết để tham gia cuộc thi sắc đẹp quốc tế.

NSND Mai Hoa ra mắt đĩa than “Nốt trầm”

“Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa (ảnh BTC).
(PLVN) - “Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa. NSND Mai Hoa thích hát những bài buồn, nhưng là buồn ánh lên tia hy vọng, ánh lên niềm lạc quan về cuộc sống chứ không phải buồn não nề, bi ai.

"Hoa hậu Việt Nam năm 2024" góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc

Các Hoa hậu: Tiểu Vy, Ngọc Hân, Đỗ Thị Hà, Đỗ Mỹ Linh cùng hội ngộ (ảnh BTC).
(PLVN) - Được thiết kế chuỗi hoạt động giàu tính thực tế, đậm chất nhân văn, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024 sẽ góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc, lan tỏa lòng nhân ái và khát khao chinh phục những đỉnh cao mới trong mỗi người dân đất Việt, để từ đó làm "Rạng rỡ Việt Nam".

Nguyễn Mộc An dành Quán quân "Tiếng hát Hà Nội 2024"

Thí sinh xứ Nghệ Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi (ảnh BTC).
(PLVN) - Tối 25/12/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm, Chung kết cuộc thi Tiếng hát Hà Nội 2024 do Đài Hà Nội tổ chức đã diễn ra với 15 thí sinh tranh tài. Với ca khúc "Lời ru" (sáng tác: Quang Thái) và "Mênh mang một khúc sông Hồng" (sáng tác: Phó Đức Phương), thí sinh xứ Nghệ - Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi.

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam
(PLVN) - Sau giai đoạn thành công với các bộ phim về đề tài gia đình, phim truyền hình Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi các mô típ quen thuộc dần trở nên nhàm chán. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của những tác phẩm khai thác các đề tài mới mẻ cho thấy tín hiệu đáng mừng, khẳng định sự cần thiết của một “luồng gió mới” để làm phong phú mảng phim truyền hình và đáp ứng nhu cầu khán giả hiện nay.

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Câu chuyện thoát nghèo của người phụ nữ Mường chinh phục Liên hoan phim quốc tế

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Ảnh: TYM)
(PLVN) - Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Cuộc đời buồn của 'ông hoàng bolero' Trúc Phương

Những bản nhạc sầu thương đã vận vào đời nhạc sĩ Trúc Phương. (Nguồn: Amnhac.net)
(PLVN) - Nhạc sĩ Trúc Phương nổi tiếng khoảng những năm 60 của thế kỷ trước với dòng nhạc bolero uyển chuyển, hấp dẫn. Mỗi câu hát, lời ca của ông đều gắn liền với thân phận con người trôi nổi, đau thương, buồn khổ. Có lẽ, âm nhạc đã vận vào cuộc đời của nhạc sĩ Trúc Phương “chữ tài đi với chữ tai một vần”.