Ma trận sở hữu chéo thách thức tái cơ cấu ngân hàng

Đại hội đồng cổ đông NHTM CP Sài Gòn sau 2 năm hợp nhất
Đại hội đồng cổ đông NHTM CP Sài Gòn sau 2 năm hợp nhất
(PLO) - Có nhiều ý kiến phản ánh vấn đề sở hữu chéo và sở hữu có tính lũng đoạn trong hoạt động ngân hàng (NH) ngày càng nóng hơn, nhất là khi tiến hành tái cơ cấu (TCC) hệ thống NH.
Nghiêm trọng…
Theo PGS.TS Ngô Trí Long (nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả, Bộ Tài chính), Nghị định 141/2006/NĐ-CP- ngày 22/11/2006 yêu cầu tất cả các ngân hàng thương mại (NHTM) phải có vốn điều lệ tối thiểu là 3.000 tỷ đồng vào cuối năm 2010. Chính áp lực tăng vốn điều lệ đã buộc các NH phải liên kết với nhau thông qua nắm giữ cổ phần của nhau. 
Bên cạnh đó, việc NH Nhà nước (NHNN) thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng trong một  thời gian dài từ năm 2006 đến năm 2010 đã thúc đẩy tăng trưởng tín dụng bùng nổ một cách mạnh mẽ. Để có đủ vốn cung cấp cho nền kinh tế với quy mô lớn và thường xuyên, các tổ chức tín dụng (TCTD) buộc phải liên kết sở hữu với nhau. PSG.TS Ngô Trí Long cũng cho rằng, việc sáp nhập các TCTD với nhau theo Đề án TCC hệ thống các TCTD giai đoạn 2011- 2015 của Thủ tướng Chính phủ đã bị một số nhóm NH hoặc cá nhân “lách” để trở thành chủ sở hữu của nhiều NH khác.
Trên thực tế, Luật các TCTD 2010 đã có những quy định rõ ràng về vấn đề sở hữu cổ phần của các cá nhân và các TCTD. Tuy nhiên, để lách luật, các TCTD đã hoặc thông qua trung gian mua cổ phần của các TCTD đã mua cổ phần của mình, hoặc cá nhân thì tìm cách núp bóng người khác để sở hữu cổ phần NH vượt quá con số quy định là 5% vốn điều lệ của TCTD như quy định. 
“Hiện trạng mạng lưới sở hữu chéo (SHC) ở Việt Nam vẫn đang hết sức phức tạp, tạo thành một ma trận chằng chịt đến mức báo động, dù các quy định khống chế tình trạng này không thiếu, mà rất ít thông tin được công khai. Có nhiều ý kiến phản ánh vấn đề SHC và sở hữu có tính lũng đoạn trong hoạt động NH ngày càng nóng hơn, nhất là khi tiến hành TCC hệ thống NH…”- Chuyên gia kinh tế này lo ngại.
Cùng chung nỗi lo này, GS Trần Thọ Đạt và các cộng sự Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho rằng, SHC đã có xu hướng diễn biến phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Theo GS Đạt, trong số 45 giải pháp thực hiện TCC trong Đề án 254, có đến 24 giải pháp liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến xử lý SHC trong hệ thống các TCTD. 
Một trong những giải pháp cơ bản và hiệu quả nhất được NHNN kỳ vọng để xử lý triệt để SHC là yêu cầu các TCTD trong liên minh tiến hành sáp nhập hoặc hợp nhất. Tuy nhiên, theo GS Đạt, giai đoạn 2011- 2013 mới chỉ có 2 trường hợp sáp nhập và hợp nhất do quan hệ SHC. Đó là NHTM CP Sài Gòn được hợp nhất từ NHTM CP Sài Gòn, NHTM CP Đệ Nhất, NHTM CP Việt Nam Tín Nghĩa; trường hợp thứ hai là giữa Sacombank và Eximbank… Giải pháp được kỳ vọng thứ hai để xử lý SHC được đề cập trong Đề án 254 là yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thoái vốn ở các TCTD với mục tiêu hoàn thành trước 31/12/2015. 
Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy cả 4 cách thức thoái vốn nhà nước tại các NHTM (theo Nghị định 15/NĐ-CP) đều đang gặp nhiều khó khăn khiến cho thời hạn hoàn thành thoái vốn nhà nước tại các TCTD trước ngày 31/12/2015 có thể không đạt được.
... nhưng chưa được bàn tới
“Việc giải quyết SHC trong các TCTD chậm trễ là một trong những cản trở lớn nhất đến quá trình TCC hệ thống NH của Việt Nam hiện nay…”- GS Đạt quả quyết. Tuy nhiên, cũng như nhiều chuyên gia, điều GS Đạt lo lắng hơn cả chính là giải pháp dựa vào thị trường để TCC các NH yếu kém làm tăng tính nghiêm trọng và phức tạp của tình trạng SHC. 
“Theo nguyên tắc “tuyệt đối không dùng tiền của Nhà nước để tái cấu trúc mà cần tiền thực của khu vực tư nhân”, nhưng nếu tiền thực của khu vưc tư nhân không có mà vẫn phải thực hiện mua bán, hợp nhất hay sáp nhập trên hình thức thì tiền ảo của khu vực tư nhân phải được sử dụng. Điều đó có nghĩa là TCC các NH yếu kém sẽ làm gia tăng tính nghiêm trọng và phức tạp của tình trạng SHC hiện nay, hay nói cách khác, chúng ta đối mặt với thực tế đang dùng SHC để tái cấu trúc NH…” - GS Đạt phân tích.
Một dẫn chứng khác, Nghị định 01/2014/NĐ-CP về sở hữu nước ngoài tại các TCTD Việt Nam cho phép các nhà đầu tư nước ngoài có tiềm lực tài chính được sở hữu vượt quá 30% vốn điều lệ của một NHTM theo quyết định của Thủ tướng nhằm “bơm” một lượng tiền thực vào NH gặp khó khăn, qua đó giải quyết thanh khoản. Tuy nhiên, nếu nguồn tài chính không được minh bạch thì nguy cơ chính tình trạng SHC hiện nay lại là cơ sở để các nhóm liên kết tăng cường SHC dựa vào các đề án tái cấu trúc được thiết kế lỏng lẻo. 
“Tóm lại, việc cho phép nhà đầu tư mới tham gia nhưng lại không dựa trên nguyên tắc giảm sở hữu chi phối hay giảm SHC thì sẽ không thể xử lý được một cách bền vững những nút thắt trên…”- GS Đạt phân tích.
Bàn rất nhiều đến TCC hệ thống NH, xử lý nợ xấu tại phiên chất vấn Kỳ họp thứ 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, song những nội dung liên quan đến SHC đã không hề được người đứng đầu NHNN đề cập tới.

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Nâng cao an toàn bảo mật hệ thống ngân hàng

Tại nhiều ngân hàng thương mại, có tới 97% số lượng giao dịch được thực hiện qua kênh số.

(PLVN) - Dịch vụ ngân hàng số đang phát triển rất mạnh mẽ, kéo theo nhiều tiềm ẩn rủi ro về an ninh, bảo mật. Ngân hàng Nhà nước cũng đã có nhiều biện pháp để đảm bảo an toàn hệ thống nhưng trước sự tinh vi của các đối tượng, các tổ chức tín dụng cần không ngừng nâng cao bảo mật, an toàn.

Đề xuất bổ sung thẩm quyền hoàn thuế đối với doanh nghiệp lớn

Để được hoàn thuế, DN lớn phải quay về Cục Thuế địa phương làm thủ tục.
(PLVN) - Thay vì phải chuyển hồ sơ về Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quản lý theo quy định hiện hành, nếu được Quốc hội thông qua, các doanh nghiệp (DN) do Cục Thuế DN lớn (Tổng cục Thuế) quản lý phát sinh hoàn thuế sẽ do Cục Thuế DN lớn trực tiếp giải quyết thủ tục…

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal
(PLVN) - Thị trường Halal toàn cầu đang bùng nổ, và phụ nữ không chỉ là người tiêu dùng chủ chốt mà còn là lực lượng sản xuất, kinh doanh, tiếp thị và lãnh đạo quan trọng, thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của thị trường này.

Dồn sức giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng

Thi công cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng.
(PLVN) - Dự án đường bộ cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nằm trong danh sách các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải. Xác định rõ tầm quan trọng của dự án, các địa phương có dự án đi qua đang nỗ lực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB).

Thủ tướng chỉ đạo về điều hành giá điện và xem xét nhập khẩu điện nước ngoài

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các đơn vị căn cứ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền điều hành giá điện theo lộ trình phù hợp, không "giật cục", phù hợp với tình hình kinh tế xã hội và mức chi trả của người dân. Bên cạnh đó, xem xét khả năng tăng cường nhập khẩu điện từ Trung Quốc để bổ sung điện cho hệ thống nếu cần.

Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines: Bình đẳng giới là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của của doanh nghiệp

Ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines
(PLVN) - Không chỉ là hãng hàng không quốc gia, Vietnam Airlines còn là đơn vị tiên phong trong thúc đẩy bình đẳng giới với những chuyến bay đặc biệt "Tô cam", "Tô hồng" lan tỏa thông điệp mạnh mẽ đến cộng đồng, chia sẻ về những chương trình hành động mạnh mẽ này, ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines – khẳng định đây là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của xã hội và của doanh nghiệp.

Cần áp thuế VAT với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa, nông nghiệp bền vững

Ảnh minh họa (https://baochinhphu.vn)
(PLVN) - Nghị trường quốc hội đang bàn về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi). Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm là quy định thuế VAT đối với phân bón. Nhiều ý kiến cho rằng, cần phải sửa đổi quy định hiện hành, cần áp thuế VAT đối với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa.

Bạc Liêu: Nhân rộng mô hình luân canh tôm - lúa

Từ 2001, Bạc Liêu đã bắt đầu tổ chức sản xuất mô hình tôm - lúa. (Ảnh: Thái Đào)
(PLVN) - Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Bạc Liêu vừa phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) tổ chức Hội thảo “Giải pháp nâng cao hiệu quả canh tác nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu” với sự tham gia của nhiều chuyên gia nông nghiệp.