Ma trận sở hữu chéo thách thức tái cơ cấu ngân hàng

Đại hội đồng cổ đông NHTM CP Sài Gòn sau 2 năm hợp nhất
Đại hội đồng cổ đông NHTM CP Sài Gòn sau 2 năm hợp nhất
(PLO) - Có nhiều ý kiến phản ánh vấn đề sở hữu chéo và sở hữu có tính lũng đoạn trong hoạt động ngân hàng (NH) ngày càng nóng hơn, nhất là khi tiến hành tái cơ cấu (TCC) hệ thống NH.
Nghiêm trọng…
Theo PGS.TS Ngô Trí Long (nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả, Bộ Tài chính), Nghị định 141/2006/NĐ-CP- ngày 22/11/2006 yêu cầu tất cả các ngân hàng thương mại (NHTM) phải có vốn điều lệ tối thiểu là 3.000 tỷ đồng vào cuối năm 2010. Chính áp lực tăng vốn điều lệ đã buộc các NH phải liên kết với nhau thông qua nắm giữ cổ phần của nhau. 
Bên cạnh đó, việc NH Nhà nước (NHNN) thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng trong một  thời gian dài từ năm 2006 đến năm 2010 đã thúc đẩy tăng trưởng tín dụng bùng nổ một cách mạnh mẽ. Để có đủ vốn cung cấp cho nền kinh tế với quy mô lớn và thường xuyên, các tổ chức tín dụng (TCTD) buộc phải liên kết sở hữu với nhau. PSG.TS Ngô Trí Long cũng cho rằng, việc sáp nhập các TCTD với nhau theo Đề án TCC hệ thống các TCTD giai đoạn 2011- 2015 của Thủ tướng Chính phủ đã bị một số nhóm NH hoặc cá nhân “lách” để trở thành chủ sở hữu của nhiều NH khác.
Trên thực tế, Luật các TCTD 2010 đã có những quy định rõ ràng về vấn đề sở hữu cổ phần của các cá nhân và các TCTD. Tuy nhiên, để lách luật, các TCTD đã hoặc thông qua trung gian mua cổ phần của các TCTD đã mua cổ phần của mình, hoặc cá nhân thì tìm cách núp bóng người khác để sở hữu cổ phần NH vượt quá con số quy định là 5% vốn điều lệ của TCTD như quy định. 
“Hiện trạng mạng lưới sở hữu chéo (SHC) ở Việt Nam vẫn đang hết sức phức tạp, tạo thành một ma trận chằng chịt đến mức báo động, dù các quy định khống chế tình trạng này không thiếu, mà rất ít thông tin được công khai. Có nhiều ý kiến phản ánh vấn đề SHC và sở hữu có tính lũng đoạn trong hoạt động NH ngày càng nóng hơn, nhất là khi tiến hành TCC hệ thống NH…”- Chuyên gia kinh tế này lo ngại.
Cùng chung nỗi lo này, GS Trần Thọ Đạt và các cộng sự Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho rằng, SHC đã có xu hướng diễn biến phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Theo GS Đạt, trong số 45 giải pháp thực hiện TCC trong Đề án 254, có đến 24 giải pháp liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến xử lý SHC trong hệ thống các TCTD. 
Một trong những giải pháp cơ bản và hiệu quả nhất được NHNN kỳ vọng để xử lý triệt để SHC là yêu cầu các TCTD trong liên minh tiến hành sáp nhập hoặc hợp nhất. Tuy nhiên, theo GS Đạt, giai đoạn 2011- 2013 mới chỉ có 2 trường hợp sáp nhập và hợp nhất do quan hệ SHC. Đó là NHTM CP Sài Gòn được hợp nhất từ NHTM CP Sài Gòn, NHTM CP Đệ Nhất, NHTM CP Việt Nam Tín Nghĩa; trường hợp thứ hai là giữa Sacombank và Eximbank… Giải pháp được kỳ vọng thứ hai để xử lý SHC được đề cập trong Đề án 254 là yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thoái vốn ở các TCTD với mục tiêu hoàn thành trước 31/12/2015. 
Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy cả 4 cách thức thoái vốn nhà nước tại các NHTM (theo Nghị định 15/NĐ-CP) đều đang gặp nhiều khó khăn khiến cho thời hạn hoàn thành thoái vốn nhà nước tại các TCTD trước ngày 31/12/2015 có thể không đạt được.
... nhưng chưa được bàn tới
“Việc giải quyết SHC trong các TCTD chậm trễ là một trong những cản trở lớn nhất đến quá trình TCC hệ thống NH của Việt Nam hiện nay…”- GS Đạt quả quyết. Tuy nhiên, cũng như nhiều chuyên gia, điều GS Đạt lo lắng hơn cả chính là giải pháp dựa vào thị trường để TCC các NH yếu kém làm tăng tính nghiêm trọng và phức tạp của tình trạng SHC. 
“Theo nguyên tắc “tuyệt đối không dùng tiền của Nhà nước để tái cấu trúc mà cần tiền thực của khu vực tư nhân”, nhưng nếu tiền thực của khu vưc tư nhân không có mà vẫn phải thực hiện mua bán, hợp nhất hay sáp nhập trên hình thức thì tiền ảo của khu vực tư nhân phải được sử dụng. Điều đó có nghĩa là TCC các NH yếu kém sẽ làm gia tăng tính nghiêm trọng và phức tạp của tình trạng SHC hiện nay, hay nói cách khác, chúng ta đối mặt với thực tế đang dùng SHC để tái cấu trúc NH…” - GS Đạt phân tích.
Một dẫn chứng khác, Nghị định 01/2014/NĐ-CP về sở hữu nước ngoài tại các TCTD Việt Nam cho phép các nhà đầu tư nước ngoài có tiềm lực tài chính được sở hữu vượt quá 30% vốn điều lệ của một NHTM theo quyết định của Thủ tướng nhằm “bơm” một lượng tiền thực vào NH gặp khó khăn, qua đó giải quyết thanh khoản. Tuy nhiên, nếu nguồn tài chính không được minh bạch thì nguy cơ chính tình trạng SHC hiện nay lại là cơ sở để các nhóm liên kết tăng cường SHC dựa vào các đề án tái cấu trúc được thiết kế lỏng lẻo. 
“Tóm lại, việc cho phép nhà đầu tư mới tham gia nhưng lại không dựa trên nguyên tắc giảm sở hữu chi phối hay giảm SHC thì sẽ không thể xử lý được một cách bền vững những nút thắt trên…”- GS Đạt phân tích.
Bàn rất nhiều đến TCC hệ thống NH, xử lý nợ xấu tại phiên chất vấn Kỳ họp thứ 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, song những nội dung liên quan đến SHC đã không hề được người đứng đầu NHNN đề cập tới.

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba thăm và làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội

Bà Juanna Lilia Delgado Portal – Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba trao đổi tại buổi làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội.
(PLVN) - Ngày 20/11, Đoàn lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Trung ương Cuba do bà Juanna Lilia Delgado Portal - Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Đi cùng đoàn có đại diện một số Bộ, ngành, Chủ tịch một số Ngân hàng tại Cuba; đại diện Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam và đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Cảng Hải Phòng đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, ông Nguyễn Hoàng Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trao Bằng khen cho Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng.
(PLVN) - Ngày 20/11, Công ty CP Cảng Hải Phòng tổ chức Lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Đảng bộ và Đội ngũ công nhân Cảng (24/11/1929-24/11/2024); 95 năm Ngày thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cảng Hải Phòng (28/11/1929-28/11/2024) và đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì.

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành
(PLVN) - Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức diễn đàn “Nâng cao hiệu quả thông tin, cảnh báo, đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới". Sự kiện nêu ra những vấn đề cấp bách của hệ thống các hồ, đập thủy lợi đang “gánh” trên vai nhiều nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia.

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp
(PLVN) - Sáng 19/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã làm việc với đoàn đại biểu Nghiệp đoàn Giới chủ Pháp (MEDEF) do ông Francois Corbin làm trưởng đoàn, trong khuôn khổ hai nước thúc đẩy hợp tác kinh tế và đầu tư.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Cần lộ trình tăng thuế hợp lý

Toàn cảnh Toạ đàm "Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra" diễn ra chiều nay, tại Hà Nội.
(PLVN) -  Theo các chuyên gia, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với thuốc lá là cần thiết. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu chính sách đề ra, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu hạn chế tiêu dùng và ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

(PLVN) - Trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ và EU đều ghi nhận tăng trưởng tích cực. Với giá tôm cải thiện và nhu cầu nhập khẩu tăng cao, dự báo mục tiêu 4 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Quyết tâm gỡ 'thẻ vàng' IUU của EC

Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2024. (Ảnh minh họa: CTV)
(PLVN) - Ngày 18/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã họp với các đơn vị liên quan để thực hiện kế hoạch của Chính phủ chỉ đạo làm việc với Đoàn thanh tra Ủy ban Châu Âu (EC) về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) lần 5.

Chờ tỉnh và huyện để kéo dây giải tỏa công suất Nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4

Đại diện NPTPMB báo cáo lãnh đạo EVNNPT về tiến độ Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái.
(PLVN) - Ban Quản lý Dự án truyền tải điện (NPTPMB) hạ quyết tâm hoàn thành Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái trong quý III/2025 để có thể cùng các đơn vị thuộc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) thực hiện việc giải tỏa công suất Nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4.

Tiềm năng huy động vốn tư nhân cho phát triển xanh

Quản lý nước là một trong những dự án được ưu tiên cho vay để bảo vệ môi trường. (Ảnh minh họa/Vneconomy)
(PLVN) - Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) mới phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu xanh để cho vay các dự án thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường và dự án mang lại lợi ích về môi trường. Điều này cho thấy nhu cầu về trái phiếu xanh là rất lớn và là tín hiệu tích cực về tiềm năng trong việc huy động dòng vốn từ khối tư nhân cho quá trình chuyển đổi hướng đến phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.

Ba kịch bản tăng trưởng điện trong năm 2025

Bảo đảm đủ điện trong mọi tình huống năm 2025. (Ảnh: EVN).
(PLVN) - Cuộc họp về Kế hoạch cung cấp điện năm 2025 đã thống nhất 3 kịch bản tăng trưởng điện năng, trong đó ở kịch bản cực đoan, tăng trưởng điện phải đạt từ 14 - 15% trở lên, các tháng mùa khô phải đạt 16% trở lên.

Bắc Ninh: 3 mũi nhọn đột phá tạo ra sự hấp dẫn với các nhà đầu tư trong nước và quốc tế

Hình ảnh khu công nghiệp tại Bắc Ninh.
(PLVN) - 9 tháng đầu năm 2024, Ban quản lý các khu công nghiệp (Bắc Ninh) cấp mới giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho 129 dự án đầu tư với tổng vốn đăng ký 1,8 tỷ USD (101 dự án FDI với tổng vốn đầu tư đăng ký 1.483,54 triệu USD; 28 dự án trong nước với tổng vốn 7.965,6 tỷ VNĐ tương đương 332,64 triệu USD). Tổng vốn đầu tư cấp mới và điều chỉnh trong các KCN, kể từ đầu năm đến nay đạt 3,4 tỷ USD, (đứng đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư FDI).

VNPT giới thiệu hệ sinh thái số toàn diện tại Diễn đàn quốc gia Phát triển Kinh tế số & Xã hội số lần thứ II

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tham khu trình diễn các giải pháp số của VNPT tại Diễn đàn Quốc gia Phát triển Kinh tế số và Xã hội số lần thứ II. (Ảnh: Chi Tưởng)
(PLVN) - Những “lát cắt” của các thành tựu bước đầu trên hành trình làm chủ công nghệ số và cung cấp hệ sinh thái số trong mọi lĩnh vực đời sống KTXH đã được Tập đoàn VNPT giới thiệu tại Diễn đàn Quốc gia Phát triển Kinh tế số và Xã hội số lần thứ II do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương và Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương tổ chức.