Lưu Quang Vũ - 26 năm vẫn vương vấn một mối tình

Gia đình cố nhà thơ Lưu Quang Vũ.
Gia đình cố nhà thơ Lưu Quang Vũ.
(PLO) - Đã hơn một phần tư thế kỷ trôi qua kể từ ngày Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ ra đi trong một vụ tai nạn giao thông oan nghiệt và đau đớn. 26 năm ấy, trong trái tim bao người vẫn khôn nguôi nhớ anh, nhớ về những vở kịch cùng thời hoàng kim của sân khấu những năm 1980. 
Chưa bao giờ thôi… rạo rực
Còn nhớ, dịp liên hoan năm ngoái, tại rạp Công Nhân, Hồng Hà, Tuổi Trẻ, Ðại Nam (Hà Nội), buổi diễn nào cũng nêm cứng người đến xem “Lời thề thứ 9”, “Mùa hạ cuối cùng”, “Ông không phải là bố tôi”, “2.000 ngày oan trái”, “Ði tìm điều không thể mất”, “Nàng Sita”, “Công chúa Ngọc Hân”, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”... bao cảm xúc ào ạt ùa về. 
Và không biết mọi người đến rạp để thưởng thức những vở kịch còn nguyên tính thời sự sau 30 năm, hay vì thương nhớ cố tác giả tài ba Lưu Quang Vũ, mà đạo diễn Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) Chí Trung trong “Mùa hạ cuối cùng” (Nhà hát Tuổi Trẻ) trong cảm xúc ấy đã xuất thần khi dàn dựng ở cuối buổi diễn, các diễn viên xếp hàng, đặt bàn tay lên ngực trái, ngước mắt và đồng thanh “Lưu Quang Vũ - chúng tôi nhớ anh…”. Kịch Lưu Quang Vũ đã “ngự trị” sân khấu phía Bắc bền bỉ và rạo rực như thế!
Sinh tại Hạ Hòa (Phú Thọ), quê gốc tại Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, nhưng cả cuộc đời Lưu Quang Vũ sống tại 96 phố Huế, Hà Nội. Ông mang tâm hồn đa cảm, lãng mạn, hào hoa của Hà thành. Lưu Quang Vũ đã nhiều lần khẳng định thơ mới là sự nghiệp lâu dài, là chốn thâm sâu nhất của tâm hồn. Ông quan niệm: Thơ vẫn là “bà hoàng” của mọi ngành nghệ thuật. Và Lưu Quang Vũ đã sống hết tận cùng năm tháng với thơ, những vần thơ trong trẻo, thẳm sâu và vời vợi nỗi niềm như “Bầy ong trong đêm sâu”, “Gió, tình yêu thổi trên đất nước tôi”... 
Nhưng có lẽ do ý thức trách nhiệm công dân và thiện tâm của một người nghệ sĩ, mong muốn góp phần dựng xây đời khiến Lưu Quang Vũ đã tham dự vào sân khấu kịch với một niềm đam mê cháy bỏng. Năm 1979, Lưu Quang Vũ thử ngòi bút của mình với kịch bản “Sống mãi tuổi 17”.  Vở diễn thành công rực rỡ. Từ đó, Lưu Quang Vũ say mê với nghề sáng tác kịch bản. 
Và chỉ trong chín năm ngắn ngủi trước khi mất, Lưu Quang Vũ đã gửi lại cho sân khấu nước nhà hơn 50 kịch bản, hầu hết đều được dàn dựng và biểu diễn trên khắp mọi miền của đất nước. Những năm 80 của thế kỷ trước, một trào lưu thoái trào của sân khấu kịch bỗng được vực dậy mạnh mẽ với những vở diễn của Lưu Quang Vũ. Ông đã trở thành một hiện tượng Lưu Quang Vũ mà ở đâu, đi đến đâu trong xã hội, người người đều nhắc đến.
Cảnh trong vở kịch phục dựng “Lời thề thứ 9”.
Cảnh trong vở kịch phục dựng “Lời thề thứ 9”. 
Chuyện ngỡ mới hôm qua
Nằm trong seri 5 đêm nghệ thuật “Nhớ anh” sẽ đồng loạt ra mắt khán giả  từ ngày 26 tới đây, trong 4 vở kịch của Nhà hát Kịch Việt Nam và Nhà hát Tuổi Trẻ, bà Thúy Mùi (Giám đốc Nhà hát Chèo) hy vọng đêm chèo “Nàng Sita” là “của độc” sẽ tạo ra sự yêu mến đặc biệt của khán giả nhớ lại một thời tiếng trống chèo mời gọi niềm yêu xưa.
“Nàng Sita”  là vở diễn do cha con  tác gia nổi tiếng Lưu Quang Thuận - Lưu Quang Vũ viết kịch bản. Dù được dàn dựng lần đầu tiên cách đây 30 năm nhưng cho tới bây giờ, khi dàn dựng lại, vở diễn vẫn mang hơi hướng của thời đại và nó cũng vẫn đề cao một giá trị cao quý, sự thủy chung son sắt của con người. 
Những đêm diễn chật kín khán giả, chứng tỏ người Hà Nội không quay lưng với chèo, họ vẫn chờ đợi những gì tinh tế nhất. Nếu như trước đây khán giả ấn tượng với Lâm Bằng - Quốc Chiêm trong “Nàng Sita” thì nay với dàn diễn viên trẻ đầy nhiệt huyết như NSƯT Thu Huyền và Quang Dương tạo ra những ấn tượng mới lạ trong khán giả. Bác Nguyễn Thân (phố Quan Nhân, Hà Nội) nhận xét: “Hồi đó, nhắc đến chèo Hà Nội là người ta nói đến “Nàng Sita”. Tôi vẫn xúc động như ngày nào xem Lâm Bằng và Quốc Chiêm diễn. Thu Huyền cũng không kém Lâm Bằng đâu”.
Cùng với đó, Nhà hát Kịch Việt Nam sẽ trình diễn hai vở kịch nổi tiếng “Bệnh sĩ” và “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. “Bệnh sĩ” là một vở kịch nằm trong kịch mục của Nhà hát Kịch Việt Nam đã diễn thành công từ năm 1988 do NSND Đình Quang làm đạo diễn. Vở kịch đã góp phần khẳng định tên tuổi, thương hiệu của Nhà hát Kịch Việt Nam cũng như tên tuổi, tài năng của Lưu Quang Vũ vào thời kỳ đó. 
Với “Lời thề thứ 9” và “Mùa hạ cuối cùng” của Nhà hát Tuổi Trẻ, NSƯT Chí Trung khẳng định: “Vở kịch này vẫn còn tính thời sự nóng hổi cho đến hôm nay bởi thông điệp chống tham nhũng, tiêu cực của nó phù hợp với Nghị quyết Trung ương vừa qua. Vở diễn nói lên được sự bức xúc, trăn trở của người dân với những việc làm chưa thực sự tốt của chính quyền cơ sở”.
Trong lần dựng lại này, một vài chi tiết của kịch đã được thay đổi cho phù hợp với thực tế thay vì vài sào ruộng bằng cả chục héc ta đầm nuôi tôm, mối quan hệ chồng chéo, người nhà của Chủ tịch xã với cấp trên. Chính trợ lý đạo diễn Chí Trung cũng cho rằng: “Nếu như chúng ta xem lại “Lời thề thứ 9”, được sửa đổi vài chi tiết của kịch thì sẽ thấy thực trạng này đang diễn ra ở nhiều địa phương, ví dụ như vụ Tiên Lãng và một số vụ trong Nam. Điều này làm cho tính thời sự của vở diễn được cập nhật hơn và nóng hơn”.
Từng là người trong cuộc, từng dẫn quân đi “chinh chiến” ở thời điểm 2 năm cuối thập niên 80 thế kỷ trước, nghệ sỹ Đức Trung đã diễn 300 suất vở “Lời thề thứ 9” chia sẻ: “Bản thân vở kịch Lời thề thứ 9 của Lưu Quang Vũ đã hay, hấp dẫn người xem. Ngày trước có 2 đoàn kịch cùng diễn vở ấy vẫn hút khán giả. Thậm chí có thời điểm 8/9 đoàn cùng dựng “Lời thề thứ 9”, chứng tỏ nó có sức hút của kịch phẩm như thế nào. Và với riêng tôi, một cảm xúc thật kỳ lạ, cứ như chuyện đang xảy ra hôm qua ở đâu đó”. 
 Với “Mùa hạ cuối cùng”, Nhà hát Tuổi Trẻ dàn dựng hướng tới lớp khán giả trẻ, vở kịch giáo dục con người bằng niềm tin, tác phẩm là tiếng nói của những học sinh với khao khát đầu đời. Câu chuyện nói về Châu, một học sinh giỏi, thông minh và thẳng thắn. Trong kì thi tốt nghiệp cuối năm lớp 12, phát hiện ra mình đã biết trước đề thi, Châu phản ánh với thầy giáo và mong đề thi cần phải đuợc làm lại. Ban Giám hiệu đã có cuộc họp, mọi mâu thuẫn xảy ra. 
Để đảm bảo danh dự của nhà trường, đề nghị của Châu không được chấp nhận và cậu bị liệt vào danh sách những học sinh cá biệt. Cuối cùng, Thời - một học sinh được Châu kèm học đã thú nhận tất cả, mẹ Thời đã mua đề thi nhằm giúp con mình vượt qua kì thi tốt nghiệp.
Chia sẻ về vở diễn, NSƯT Chí Trung nhấn mạnh: “Tôi cố gắng mang tinh thần của anh Vũ đến gần hơn với khán giả, như một nén nhang tri ân tới người anh của mình. Vấn đề giáo dục hiếm khi đem lại hiệu ứng cao cho khán giả bởi viết về giáo dục rất khó, hay được lại càng khó”.
Điều đặc biệt, những người trẻ hôm nay, những người dưới 25 tuổi chỉ biết đến kịch gia Lưu Quang Vũ qua những tác phẩm của anh đã có một góc nhìn mới lạ. Họ tìm đến kịch Lưu Quang Vũ như sự đánh thức giá trị nhân văn trong bản thân giữa những vết trượt của cuộc sống hiện đại mà được - thua, thành - bại, yêu - ghét… được đặt lên bàn cân đong, đo đếm. 
Có lẽ vì giá trị ấy, nhiều người trẻ đã tìm đến kịch Lưu Quang Vũ để chiêm nghiệm cuộc sống. Nguyễn Hoài Nam (Đống Đa - Hà Nội) đã quyết định đi xem 4 trong số 5 đêm Lưu Quang Vũ. Nam chia sẻ: “Nếu như không bận, em sẽ đi xem đủ 5 đêm diễn. Em rất ngưỡng mộ tài năng của kịch gia Lưu Quang Vũ, người đã dám nói ra những suy nghĩ thật, viết ra những gì người khác nghĩ mà không dám viết. Kịch của ông mang hơi thở thời đại, khiến lớp trẻ chúng em phải suy nghĩ sống sao cho không phí hoài tuổi trẻ”…
Và dường như sự “trở lại” của Lưu Quang Vũ cũng gợi lên bao tiếc nuối và khao khát về sự bùng nổ của sân khấu kịch Hà Nội và cả nước như lúc phát tiết sáng tạo mạnh mẽ của đời ông. Mùa hạ cuối cùng như tên một vở kịch định mệnh của ông đã mang theo một tâm hồn bất tử...

Tin cùng chuyên mục

Nhạc sĩ Văn Cao - tác giả ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”. (Ảnh: TL)

Những khúc ca mùa xuân đi cùng năm tháng

(PLVN) - Những ngày giáp Tết thật rộn ràng bởi những khúc ca xuân. Trong đó, không thể nào thiếu những ca khúc bất hủ đã đi cùng âm nhạc Việt nhiều thập kỉ. Đó không chỉ là bản hòa ca của niềm vui, tình yêu mà còn là giai điệu của những kí ức hào hùng đẹp đẽ, của niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng.

Đọc thêm

'Cánh chim đầu đàn' của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có cống hiến to lớn cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. (Ảnh: Tư liệu)
(PLVN) - Được biết đến là người tiên phong trong sáng tác nhạc cách mạng, nhạc sĩ - chiến sĩ Đỗ Nhuận sở hữu kho tàng những tác phẩm âm nhạc cách mạng bất hủ, sống mãi với thời gian. Ngày nay, trong các buổi hòa nhạc hay đêm nhạc tôn vinh trang sử hào hùng và chói lọi của dân tộc Việt Nam, âm nhạc của ông vẫn vang lên như ngọn lửa bất diệt của lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành
(PLVN) - MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành vào tháng 12/2024. Đây là dự án âm nhạc mới nhất của nhạc sĩ Lê Minh Phương và đạo diễn Phan Ngọc Trung - được lấy cảm hứng từ ý thơ của nhà thơ Dương Quyết Thắng.

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Theo Trưởng Ban tổ chức Phạm Kim Dung, Kiều Duy được chọn vì sở hữu hình thể cân đối, hài hòa, trí tuệ xuất sắc và đáp ứng tiêu chí của cuộc thi. Cô có tố chất cần thiết để tham gia cuộc thi sắc đẹp quốc tế.

NSND Mai Hoa ra mắt đĩa than “Nốt trầm”

“Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa (ảnh BTC).
(PLVN) - “Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa. NSND Mai Hoa thích hát những bài buồn, nhưng là buồn ánh lên tia hy vọng, ánh lên niềm lạc quan về cuộc sống chứ không phải buồn não nề, bi ai.

"Hoa hậu Việt Nam năm 2024" góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc

Các Hoa hậu: Tiểu Vy, Ngọc Hân, Đỗ Thị Hà, Đỗ Mỹ Linh cùng hội ngộ (ảnh BTC).
(PLVN) - Được thiết kế chuỗi hoạt động giàu tính thực tế, đậm chất nhân văn, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024 sẽ góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc, lan tỏa lòng nhân ái và khát khao chinh phục những đỉnh cao mới trong mỗi người dân đất Việt, để từ đó làm "Rạng rỡ Việt Nam".

Nguyễn Mộc An dành Quán quân "Tiếng hát Hà Nội 2024"

Thí sinh xứ Nghệ Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi (ảnh BTC).
(PLVN) - Tối 25/12/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm, Chung kết cuộc thi Tiếng hát Hà Nội 2024 do Đài Hà Nội tổ chức đã diễn ra với 15 thí sinh tranh tài. Với ca khúc "Lời ru" (sáng tác: Quang Thái) và "Mênh mang một khúc sông Hồng" (sáng tác: Phó Đức Phương), thí sinh xứ Nghệ - Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi.

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam
(PLVN) - Sau giai đoạn thành công với các bộ phim về đề tài gia đình, phim truyền hình Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi các mô típ quen thuộc dần trở nên nhàm chán. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của những tác phẩm khai thác các đề tài mới mẻ cho thấy tín hiệu đáng mừng, khẳng định sự cần thiết của một “luồng gió mới” để làm phong phú mảng phim truyền hình và đáp ứng nhu cầu khán giả hiện nay.

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Câu chuyện thoát nghèo của người phụ nữ Mường chinh phục Liên hoan phim quốc tế

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Ảnh: TYM)
(PLVN) - Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Cuộc đời buồn của 'ông hoàng bolero' Trúc Phương

Những bản nhạc sầu thương đã vận vào đời nhạc sĩ Trúc Phương. (Nguồn: Amnhac.net)
(PLVN) - Nhạc sĩ Trúc Phương nổi tiếng khoảng những năm 60 của thế kỷ trước với dòng nhạc bolero uyển chuyển, hấp dẫn. Mỗi câu hát, lời ca của ông đều gắn liền với thân phận con người trôi nổi, đau thương, buồn khổ. Có lẽ, âm nhạc đã vận vào cuộc đời của nhạc sĩ Trúc Phương “chữ tài đi với chữ tai một vần”.