Luật sư cũng “gây khó” cho cơ quan tố tụng?

“Cái gì luật quy định thì cơ quan tiến hành tố tụng nên làm đúng; Việc ban hành công văn, thông tư... nội bộ ngành để áp dụng thì rất khó trong thực thi luật một cách đúng đắn. Không nên vận dụng luật một cách sáng tạo mà đã có luật thì phải thực thi”, Phó Chủ nhiệm Đoàn LS TP.HCM nhấn mạnh tại Hội thảo Quyền bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam do Liên Đoàn LS và Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc tổ chức.

Luật sư tự giám sát bản thân

Nói về quy tắc đạo đức nghề nghiệp LS trong tố tụng hình sự, LS Nguyễn Minh Tâm, Đoàn LS TP.HCM cho rằng: LS phải tự giám sát mình, thực ra đó là một cơ chế tự giám sát trong hành nghề LS nói chung.

Có ba yếu tố quyết định uy tín, danh dự, sự thành bại trong nghề nghiệp LS: Đó là sự hiểu biết sâu sắc về pháp luật thực định; Kỹ năng hành nghề mà LS vận dụng trong qua trình tác nghiệp để giải quyết vụ việc; Và đạo đức nghề nghiệp của LS. Ba yếu tố này có mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời tạo nên sức mạnh LS trong thực hiện sứ mệnh truyền thống cao cả là “phụng sự công lý”.

Bên cạnh đó, LS cần tôn trọng các quy định nội bộ của các cơ quan tiến hành tố tụng: Tại tòa cần tôn trọng HĐXX, VKS, LS đồng nghiệp; LS không được câu kết qua trung gian hoặc trực tiếp quan hệ với người tiến hành tố tụng nhằm mục đích lôi kéo họ làm trái pháp luật trong giải quyết vụ việc... Ngoài ra, LS phải coi quyền lợi hợp pháp của khách hàng là mục đích mà LS cần bảo vệ, không được làm điều gì bất lợi cho khách hàng. Từ đó làm nên “thương hiệu” của LS.

LS Nguyễn Văn Trung, Phó Chủ nhiệm Đoàn LS TP.HCM thì quan tâm đến thủ tục khi cho rằng, có những trường hợp, dù LS đã có đủ giấy tờ (Thẻ LS, giấy giới thiệu, chứng chỉ hành nghề, giấy đăng ký hoạt động), nhưng mỗi nơi đòi một kiểu giấy tờ không giống nhau.

Thực tế đến nay, các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn yêu cầu LS nộp giấy chứng chỉ hành nghề LS. Sau mỗi giai đoạn tố tụng, LS vẫn phải làm lại thủ tục cấp giấy chứng nhận bào chữa. Hơn nữa, do quy định thời hạn cấp giấy chứng nhận bào chữa là ba ngày và trong trường hợp bị can, bị cáo bị tạm giam thì LS còn phải chờ lấy ý kiến của bị can, bị cáo, nên thực tế gây chậm trễ cho LS khi tham gia tố tụng; Việc sao chụp tài liệu trong hồ sơ vụ án mỗi nơi thực hiện mỗi kiểu...

Chỉ mong rằng, cái gì luật quy định rồi thì nên làm đúng; Việc ban hành công văn, thông tư... nội bộ ngành để áp dụng thì rất khó trong thực thi luật một cách đúng đắn. Nói chung, không nên vận dụng luật một cách sáng tạo mà đã có luật thì phải thực thi – LS Trung nói.

Luật sư cũng “gây khó” cho cơ quan tố tụng

Đồng quan điểm với các LS, Thẩm phán Phạm Công Hùng (TANDTC tại TP.HCM) phát biểu: Nhìn lại thực tiễn việc tham gia hoạt động tố tụng hình sự của LS, những năm qua LS vẫn còn gặp một số trở ngại nhất định. Nhất là việc cấp giấy chứng nhận bào chữa cho bị can, bị cáo đang bị tạm giam, cơ quan tiến hành tố tụng yêu cầu phải do chính bị cáo ký giấy mời LS bào chữa thì mới được cấp giấy chứng nhận bào chữa.

Cơ quan tiến hành tố tụng không chấp nhận cho người thân của bị cáo mời LS bào chữa cho bị can, bị cáo – là khó khăn cho LS - Là một thẩm phán đã nhiều năm, tôi cũng bức xúc vấn đề này. “Tôi đề nghị Liên đoàn nghiên cứu và đề xuất Quốc hội sửa đổi một cách cơ bản về nội dung này để tạo điều kiện cho LS khi tham gia bào chữa” – Thẩm phán Hùng nói như thế.

“Từ thực tiễn xét xử các vụ án hình sự, tôi nhận thấy có một vấn đề cần rút kinh nghiệm: Thỉnh thoảng tôi và đồng nghiệp gặp những LS ra trước tòa có những lời nói mang tính chất buộc tội cho chính thân chủ của mình. Mới đây nhất, khi tham gia một vụ án hình sự, LS bào chữa cho bị cáo trình bày lời tranh luận lại bày sự đồng tình với LS của phía bị hại, là đề nghị HĐXX phúc thẩm hủy án sơ thẩm để điều tra, truy tố và xét xử bị cáo thêm một tội danh nữa đối với bị cáo do chính LS đó bào chữa. Tôi thật sự ngỡ ngàng, hỏi lại thì mới biết LS đó bào chữa cho bị cáo theo yêu cầu của tòa án” - Thẩm phán Hùng kể.

Ông Hùng nói tiếp, hiện tượng này tuy không nhiều và chỉ rơi vào những LS mới hành nghề, nhưng Liên đoàn LS xét thấy cần thiết thì cần bổ sung thêm nội dung vào quy định về đạo đức hành nghề LS theo hướng: “LS không được gây bất lợi cho thân chủ của mình khi tham gia bảo vệ quyền lợi cho họ”. Có thế thì thân chủ của LS mới hoàn toàn tự tin kh giao số phận pháp lý của họ cho LS tham gia bảo vệ cho họ.

Còn LS Phạm Văn Mỹ thì thẳng thắn: LS yêu cầu được cơ quan điều tra cho tham “giai đoạn gia tiền tố tụng” của các vụ án hình sự là một yêu cầu khó khăn đối với cơ quan điều tra. Ví dụ, khi khởi tố một vụ án mua bán ma túy, hay với tội danh tham ô... thì các cơ quan tiến hành tố tụng sẽ làm các bước ban đầu nhằm cũng cố chứng cứ để ra kết luận. Bởi trong những trường hợp đặc biệt như thế này cơ quan điều tra cũng chưa thể khẳng định được tội danh, hoặc có thể trong điều tra lại phát hiện thêm tội danh mới...

Vì vậy, việc LS tham gia khi đang điều tra cũng rất khó cho điều tra viên, thử hỏi sao cơ quan điều tra cho LS dễ dàng tham gia được. Chưa hết, nếu hoãn phiên tòa theo đúng luật thì không phải bàn, đằng này có LS tìm đủ mọi cách để hoãn tòa, tất cả vì mục đích nào đó có lợi cho thân chủ... “Vậy có phải LS đã gây khó cho cơ quan tiến hành tố tụng?” – LS Mỹ nói. 

Phong Trần