Hai mức “kỹ năng đặc biệt”
Ngày 8/12/2018, Quốc hội Nhật Bản đã thông qua Luật Quản lý xuất nhập cảnh sửa đổi, trong đó có nội dung quy định về tư cách lưu trú mới là “kỹ năng đặc biệt”. Dự kiến sau khi Dự thảo Luật nói trên được thông qua sẽ có các thông tin cụ thể về cơ chế tiếp nhận mới vào khoảng tháng 1/2019 và hướng tới bắt đầu triển khai từ tháng 4/2019.
Cơ chế tiếp nhận nhân lực nước ngoài theo tư cách “kỹ năng đặc biệt” hiện đang được Quốc hội Nhật Bản xem xét theo hướng: Trường hợp có kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết đủ để đáp ứng công việc được gọi là “kỹ năng đặc biệt số 1”; trường hợp đã thi đỗ kỳ thi được xác định là có tính chuyên môn cao và có thể đáp ứng công việc đòi hỏi kỹ năng điêu luyện hơn được cấp tư cách “kỹ năng đặc biệt số 2”.
Với tư cách “kỹ năng đặc biệt số 1”, giới hạn thời gian làm việc là năm năm và không được bảo lãnh gia đình. Tuy nhiên, với tư cách “kỹ năng đặc biệt số 2”, NLĐ có thể ở lại làm việc lâu dài và bảo lãnh gia đình cùng sang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản.
Tiếp nhận LĐ trong 14 ngành nghề
Hiện, Nhật Bản đang xem xét tiếp nhận LĐ trong 14 ngành nghề sau: xây dựng, đóng tàu/ công nghiệp tàu thủy, nông nghiệp, hộ lý, lưu trú, sản xuất thực phẩm/ đồ uống, nhà hàng, ngư nghiệp, vệ sinh tòa nhà, công nghiệp rèn đúc, công nghiệp điện/ điện tử/ thông tin, bảo dưỡng/ sửa chữa ô tô và hàng không.
Đối tượng tiếp nhận phải từ 18 tuổi trở lên, có kiến thức và kinh nghiệm cần thiết để có thể làm việc ngay trong lĩnh vực tiếp nhận, xác nhận bằng kỳ thi do Bộ ngành chủ quản quy định. Đối tượng được tiếp nhận phải có năng lực tiếng Nhật có thể giao tiếp thông thường, về cơ bản có năng lực tiếng Nhật đủ cho sinh hoạt hàng ngày, xác nhận bằng kỳ thi nhằm đánh giá năng lực cần thiết cho mỗi lĩnh vực tiếp nhận.
Về thực hiện kỳ thi đánh giá kỹ năng và năng lực tiếng Nhật, chủ thể thực hiện kỳ thi là đoàn thể ngành của lĩnh vực tiếp nhận và Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản (đối với kỳ thi tiếng Nhật). Tuy nhiên, hiện Nhật Bản đang xem xét quyết định kỳ thi đánh giá kỹ năng và năng lực tiếng Nhật của NLĐ theo từng lĩnh vực tiếp nhận sẽ được thực hiện ở Nhật Bản hay nước phái cử.
Siết quy định để loại công ty môi giới thiếu đạo đức
Theo chính sách này của Nhật Bản, mức lương của LĐ người nước ngoài tối thiểu bằng mức lương của NLĐ Nhật ở cùng vị trí và được ghi rõ trong hợp đồng ký kết với NLĐ đó.
Chính sách mới cũng cho phép chuyển việc trong lĩnh vực đã đề cập khi làm thủ tục nhập cảnh và đăng ký tư cách lưu trú, tuy nhiên cần có báo cáo và làm các thủ tục cần thiết khi chuyển việc.
Ngoài các quy định về tuân thủ pháp luật về quan hệ LĐ, bảo hiểm xã hội và cơ chế hỗ trợ LĐ người nước ngoài, các cơ quan tiếp nhận cần đáp ứng những tiêu chuẩn nhất định để đảm bảo không có quá nhiều LĐ bỏ trốn.
Chính sách này quy định không tiếp nhận LĐ nước ngoài có kỹ năng đặc biệt thông qua sự giới thiệu của công ty phái cử hoặc công ty môi giới đã thu hoặc có ý định thu tiền ký quỹ từ bản thân NLĐ nước ngoài có kỹ năng đặc biệt hoặc từ thân nhân của họ nhằm loại bỏ những công ty môi giới thiếu đạo đức.
