Luật Hộ tịch sẽ giảm thiểu nhiều loại giấy tờ công dân

Với tư cách là cơ quan được giao chủ trì soạn thảo Dự án Luật, Bộ Tư pháp đề xuất lộ trình tương ứng với Đề án 896 là giai đoạn 2015 – 2020 phát triển ứng dụng thẻ công dân điện tử hoặc phương tiện điện tử là kết quả tích hợp các thông tin trong khoảng 20 loại giấy tờ hiện hành, tiến tới mục tiêu giảm thiểu giấy tờ công dân.

Không thay thế giấy tờ do các ngành khác cấp

Hiện nay, mỗi người dân có khoảng 20 loại giấy tờ khác nhau. Mỗi loại giấy tờ này là kết quả “đầu ra” của một thủ tục hành chính (TTHC) do một ngành thực hiện như giấy tờ hộ tịch thuộc ngành Tư pháp; hộ chiếu phổ thông, chứng minh nhân dân, hộ khẩu… thuộc ngành Công an; chứng chỉ, bằng cấp… thuộc ngành Giáo dục và Đào tạo; bằng lái xe thuộc ngành Giao thông; thẻ bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội thuộc ngành Lao động – Thương binh và Xã hội… Như vậy, với chức năng, nhiệm vụ của mình thì giấy tờ hộ tịch do Bộ Tư pháp quản lý và cấp không thể thay thế được các giấy tờ khác của cá nhân do các ngành khác quản lý.

Tuy nhiên, giấy khai sinh - một trong những giấy tờ hộ tịch - là giấy tờ có giá trị pháp lý đầu tiên của một cá nhân, xác định các thông tin cá nhân cơ bản gồm họ tên; giới tính; ngày, tháng, năm sinh; dân tộc; quốc tịch; quan hệ cha, mẹ; nơi sinh. 

Vì thế, giải pháp của Đề án 896 (Đề án tổng thể đơn giản hóa TTHC, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 – 2020) là xây dựng Dự án Luật Hộ tịch là đạo luật gốc xác định nội hàm và giá trị của số định danh cá nhân, quy định việc cấp số định danh cá nhân cho cá nhân khi đăng ký khai sinh kể từ ngày Luật Hộ tịch có hiệu lực và cá nhân đã đăng ký khai sinh trước ngày Luật Hộ tịch có hiệu lực. 

Các cơ sở dữ liệu chuyên ngành (hộ tịch, lý lịch tư pháp, căn cước, thuế…) được kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo nguyên tắc nhất định để phục vụ việc thực hiện các TTHC có liên quan, bảo đảm tinh thần cải cách TTHC, tạo thuận lợi cho người dân. Cụ thể, khi thực hiện các TTHC, cá nhân chỉ cung cấp số định danh cá nhân, không cần xuất trình giấy tờ chứng minh nhân thân, hạn chế việc sao chụp giấy tờ…

Để bảo đảm lộ trình Đề án 896 và giảm các loại giấy tờ là đầu ra của các TTHC có liên quan, Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực (Bộ Tư pháp) Nguyễn Công Khanh cho rằng, Dự án Luật Hộ tịch cũng như Dự án Luật Căn cước công dân (do Bộ Công an chủ trì soạn thảo) chỉ quy định các điều khoản “mở” về khả năng tích hợp giấy tờ hộ tịch, chứng minh nhân dân. 

Như vậy, sẽ bảo đảm lộ trình giai đoạn 2015 – 2020 phát triển ứng dụng thẻ công dân điện tử hoặc phương tiện điện tử là kết quả tích hợp các thông tin trong các giấy tờ trên, tiến tới mục tiêu giảm thiểu giấy tờ công dân.

Cần sự dũng cảm của cả hệ thống

Tại cuộc họp về Dự án Luật Hộ tịch diễn ra vào chiều qua – 18/2 do Bộ Tư pháp tổ chức, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Kim Hồng nêu vấn đề, Dự án Luật cần làm rõ 20 loại giấy tờ bao gồm những loại nào, do cơ quan có thẩm quyền nào cấp và loại giấy tờ nào sẽ được giảm thiểu thì mới đáp ứng được yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. 

Lý giải cụ thể hơn băn khoăn của ông Hồng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát TTHC (Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Lâm thông tin, Đề án 896 đã thống kê và ghi rõ các loại giấy tờ mà các ngành đang quản lý và cấp. Khi triển khai thành công Đề án 896, từ ngày 1/1/2016, tất cả trẻ em ra đời đều có số định danh cá nhân nên rất cần Luật Hộ tịch sớm được ban hành. “Còn để giảm thiểu giấy tờ công dân đòi hỏi phải có sự dũng cảm của tất cả các ngành bởi giấy tờ không chỉ thuộc mỗi ngành Tư pháp” – ông Lâm chia sẻ.

Để tiến tới mục tiêu giảm giấy tờ công dân, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường yêu cầu Tổ Biên tập lập danh mục các loại giấy tờ, sơ đồ hóa giấy tờ hộ tịch với các giấy tờ khác do các ngành khác quản lý và cấp. Ngoài ra, cần phối hợp với Cục Kiểm soát TTHC tiến hành báo cáo đánh giá tác động về TTHC để qua đó thấy được so với quy định hiện hành, Dự án Luật Hộ tịch giảm được bao nhiêu TTHC, bao nhiêu chi phí tuân thủ cho người dân; đồng thời rà soát lại các quy định của Hiến pháp mới, các văn bản luật có liên quan như Bộ luật Dân sự, Luật Hôn nhân và Gia đình (cũng đang trong quá trình sửa đổi), Luật Cư trú, Dự án Luật Căn cước công dân…