Long Sơn - Từ xã đảo nghèo đến thủ phủ hóa dầu của TP HCM mới - Bài 2: Bứt phá đến đại công trường tỷ USD

“Công trường khổng lồ” bên sông Dinh

Những ngày này, đặt chân lên tuyến đường chính vào xã Long Sơn, dễ dàng bắt gặp khung cảnh náo nhiệt: xe cẩu vươn cần, xe trộn bê tông nhộn nhịp, hàng trăm công nhân trong trang phục bảo hộ tất bật giữa nắng gió. Tất cả tạo nên một “công trường khổng lồ”, nơi dự án Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn trị giá hơn 5 tỷ USD đang dần hình thành. Đây không chỉ là công trình trọng điểm quốc gia về kinh tế mà còn khẳng định tầm chiến lược của Long Sơn trên bản đồ năng lượng Việt Nam.

Không dừng lại ở hóa dầu, Long Sơn còn đón dòng vốn hạ tầng khổng lồ. Hệ thống cảng chuyên dụng, khu dịch vụ hậu cần, mạng lưới giao thông kết nối trực tiếp Quốc lộ 51, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải đang từng bước định hình diện mạo công nghiệp mới của địa phương. Theo ông Nguyễn Trọng Thụy, Chủ tịch UBND xã Long Sơn: “Long Sơn vốn là địa bàn có truyền thống cách mạng gắn với chiến khu Rừng Sác, lại giữ vị trí quan trọng về kinh tế, quốc phòng, an ninh biển. Những năm gần đây, lợi thế địa hình và hạ tầng đã biến Long Sơn thành điểm đến của nhiều dự án chiến lược, tạo bước ngoặt phát triển chưa từng có”.

Ít ai ngờ chỉ hơn 20 năm trước, Long Sơn vẫn còn hoang sơ, người dân chưa biết đến ô tô, xe máy; việc đi lại chủ yếu bằng ghe thuyền. Chỉ khi cầu Ba Nanh dài hơn 350m và tuyến đường Láng Cát - Long Sơn nối Quốc lộ 51 được xây dựng, đảo mới thật sự cất cánh. Hiện trên đảo đã có tuyến đường nhựa 7m chạy vòng quanh, trực tiếp dẫn đến khu quy hoạch công nghiệp. Vị trí Long Sơn đặc biệt khi nằm ngay vịnh Gành Rái - đầu mối giao thông thủy chiến lược nối sông Dinh và sông Thị Vải. Cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải đã tiếp nhận tàu trọng tải 30.000 - 80.000 tấn, cùng hệ thống cảng Baria Serece, LPG, Phú Mỹ, Gò Dầu… tạo lợi thế logistics hiếm có. Nhờ đó, Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn không phải đầu tư cảng biển riêng, tiết kiệm hàng tỷ USD.

Dọc sông Dinh, hàng loạt cảng dầu khí, dịch vụ quốc tế, kho dầu K2, cảng Hải quân cũng tấp nập hoạt động. Cách đó 4km là sân bay Vũng Tàu, phục vụ dầu khí và du lịch Côn Đảo. Trong tương lai, khi tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu đi vào hoạt động, ga Bến Đình chỉ cách Long Sơn 7km, mở ra khả năng kết nối đa phương thức hiếm nơi nào có.

Vùng đất công nghiệp phụ trợ sôi động

Không chỉ dựa vào cảng và sân bay, vùng đất liền giáp Long Sơn cũng đang phát triển mạnh. Sáu khu công nghiệp lớn với hơn 100 dự án, tổng vốn trên 3 tỷ USD, đang vận hành. Đặc biệt, Khu liên hợp Khí - Điện - Đạm Phú Mỹ cùng hàng loạt nhà máy sản xuất nhiên liệu, vật liệu xây dựng đã và đang trở thành hậu cần cho tổ hợp hóa dầu, đồng thời sẵn sàng tiếp nhận, phân phối sản phẩm đầu ra. Ông Thụy cho biết: “Tổ hợp Hóa dầu Miền Nam trị giá 5,6 tỷ USD, Cảng quốc tế Long Sơn (LSIP) hơn 2.000 tỷ đồng, Nhà máy Khí công nghiệp Long Sơn 240 tỷ đồng… là những dấu mốc chuyển dịch cơ cấu kinh tế rõ nét. Những công trình này không chỉ bổ sung nguồn thu cho ngân sách mà còn tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động, thay đổi căn bản diện mạo Long Sơn”.

Xã Long Sơn, từ vùng đất gắn với ruộng muối, bè hàu đang khẳng định vị thế mới trong chiến lược phát triển công nghiệp - đô thị - dịch vụ của TP HCM mới. Với hàng loạt dự án tỷ đô, Long Sơn được định hướng trở thành trung tâm lọc hóa dầu hàng đầu cả nước. Ông Nguyễn Tấn Cường, Bí thư Đảng ủy xã Long Sơn cho biết giai đoạn 2025 - 2030, địa phương tập trung vào ba trụ cột: công nghiệp lọc hóa dầu và công nghiệp phụ trợ; hiện đại hóa hạ tầng - đô thị; du lịch sinh thái gắn với nuôi trồng thủy sản bền vững. Tổng vốn đầu tư dự kiến hơn 43.000 tỷ đồng, trong đó hơn 5.000 tỷ đồng từ ngân sách, còn lại từ xã hội hóa.

Ngày 20/8 vừa qua, Công ty TNHH Hóa dầu Long Sơn (LSP) đã tái khởi động toàn bộ tổ hợp hóa dầu sau thời gian tạm ngưng. Tổng Giám đốc LSP, ông Kulachet Dharachandra cho biết, doanh nghiệp đang triển khai dự án Cải tạo LSP với vốn 500 triệu USD, dự kiến hoàn thành 2027. Khi vận hành, dự án sẽ bổ sung nguyên liệu khí ethane, giúp giảm 30% chi phí, giảm phát thải khí nhà kính và tăng sức cạnh tranh dài hạn.

Long Sơn hôm nay không còn là xã đảo nghèo heo hút, mà đã trở thành “thủ phủ hóa dầu”, biểu tượng cho khát vọng vươn mình, hội nhập và phát triển. Từ làng chài nhỏ ven sông Dinh, Long Sơn đã vươn lên thành trung tâm công nghiệp, năng lượng trọng điểm quốc gia, mang theo kỳ vọng đổi thay cho cả TP HCM mới và vùng Đông Nam Bộ.

Mở ra cơ hội đổi đời cho người dân

Xã Long Sơn đang đứng trước những thay đổi chưa từng có. Hơn nửa thế kỷ qua, Long Sơn vẫn kiên trì bám trụ với nghề truyền thống muối, hàu, đùng tôm, thì nay những công trình công nghiệp hàng tỷ USD đã bắt đầu mọc lên. Tiếng máy cẩu, máy khoan vang vọng thay thế cho tiếng hò hát của người cào muối hay tiếng leng keng của chày đập hàu. Những cánh đồng muối mênh mông dần nhường chỗ cho nhà máy lọc hóa dầu, bãi chứa vật liệu, cầu cảng.

Sự chuyển mình này khiến Long Sơn trở thành điểm giao thoa giữa quá khứ và hiện tại. Một bên là ký ức về xã đảo nghèo, nơi người dân vẫn giữ lễ hội truyền thống, vẫn quây quần bên Nhà lớn Long Sơn mỗi dịp lễ hội. Bên kia là những dự án công nghiệp quy mô quốc gia, mở ra cơ hội việc làm, thay đổi diện mạo nông thôn. Anh Nguyễn Văn Tài (43 tuổi), một thanh niên từng bỏ học giữa chừng để theo cha làm muối, nay đã có việc làm tại một nhà máy gần cảng, chia sẻ: “Ngày xưa, nghĩ tới chuyện có công việc ổn định, lương tháng là điều xa vời. Giờ thì con em Long Sơn đã có nhiều cơ hội hơn, không còn cảnh bỏ xứ đi xa nữa”.

Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, vẫn còn nhiều trăn trở. Người dân lớn tuổi lo sợ nghề truyền thống sẽ mất dần. Những chiếc đùng tôm từng rộn ràng mỗi mùa nước lớn nay chỉ còn lác đác. Nhiều hộ dân phải chuyển nghề khi đất đai bị thu hồi cho dự án. “Tôi tiếc cho nghề muối, nghề hàu, tiếc cho lũ trẻ không còn được chứng kiến cảnh cả xóm ra đồng, ra sông cùng nhau mưu sinh. Nhưng cũng phải chấp nhận, bởi cuộc sống đổi thay là tất yếu,” ông Hòa, một lão ngư ở xã Long Sơn chậm rãi nói.

Long Sơn hôm nay đang đứng trước một chương mới, khi quá khứ và hiện tại cùng song hành. Những giá trị truyền thống đình làng, lễ hội, nghĩa tình xóm giềng vẫn được người dân gìn giữ như một phần hồn cốt. Còn những dự án công nghiệp khổng lồ, những nhịp cầu nối dài ra biển lớn lại mở ra viễn cảnh hiện đại, sôi động. Chính sự song hành này làm nên bản sắc độc đáo của Long Sơn: vừa nghèo khó, lam lũ trong ký ức, vừa năng động, tràn đầy kỳ vọng trong hiện tại và tương lai..