Lời xin lỗi cứu sống một cuộc đời

Khi tất cả các nạn nhân đều xác định đối tượng chính là kẻ gây án, công tố sẽ không khó khăn gì để đưa ra kết luận. Tuy nhiên, vụ án đã đảo chiều. Khi các minh chứng được luật sư đưa ra hoàn toàn thuyết phục để cho thấy bị cáo vô tội, Công tố đã trịnh trọng đứng trước mặt bị cáo nói lời xin lỗi.  Bây giờ, dù đã là một LS nổi tiếng, Jay Carney vẫn được gắn với lời xin lỗi đáng giá của mình.

Luật sư Jay Carney

Vụ hiếp dâm hàng loạt

Cả nước Mỹ còn biết Jay Carney như một vị cựu công tố viên hiếm hoi đã xin lỗi – trong nước mắt - người mà vì ông đã phải chịu án oan suốt 19 năm.

Câu chuyện bắt đầu vào đêm 16/11/1983, khi một phụ nữ trẻ ở Lowell (bang Massachusetts) đi làm về bị một người đàn ông bám theo. Hắn cố bắt chuyện rồi tìm cách dồn cô gái vào một khoảng sân trống bỏ hoang để giờ trò sàm sỡ với cô.

Tối ngày hôm sau, cách chỗ xảy ra vụ tấn công đêm trước chưa đầy 100 mét, một gã đàn ông đè một cô gái 23 tuổi xuống đất, dí dao vào cổ hăm dọa và làm nhục cô gái. Sau một hồi vùng vẫy, cô gái thoát được và báo cảnh sát. Cô mô tả kẻ tấn công mình là một người đàn ông mặc áo cổ lọ có mũ trùm đầu màu đỏ, bên ngoài khác chiếc áo gió vải kaki kiểu nhà binh.

Ngay tối đó, trung sĩ mũ nồi xanh Dennis Maher 23 tuổi bị cảnh sát bắt do chiếc áo cổ lọ anh ta đang mặc cũng có màu đỏ y như áo của thủ phạm . Maher khai anh ta mua chiếc áo này lúc đóng quân tại Ý. Mặc dầu lời khai của các nạn nhân trong cả hai vụ cưỡng hiếp có nhiều điểm mâu thuẫn nhưng qua ảnh chụp cũng như qua nhìn người thực, họ đều xác nhận Maher là thủ phạm.

Maher bị ghép tội thực hiện cả 2 vụ tấn công vừa xảy ra liên tiếp, nhân thể người ta cho rằng anh ta là kẻ gây ra một vụ hãm hiếp chưa tìm ra thủ phạm ở Ayer hồi mùa hè năm trước. Nạn nhân trong vụ này cũng nhận ra Maher là kẻ tấn công chị ta.

Maher khai rằng vào thời điểm người phụ nữ bị hãm hiếp ở 20 dặm cách Lowell thì anh ta đang gặp sĩ quan chỉ huy của mình ở Fort Devens, có 2 viên trung sĩ cùng đứng ra làm chứng cho việc này nhưng bị tòa bác bỏ. Mặc dù ngay từ đầu, Maher khẳng định mình vô tội nhưng trong phiên toà năm 1984, thẩm phán Barton tuyên phạt Maher bản án tù chung thân. Một năm sau, bản án này được xác nhận bởi một phán quyết của tòa phúc thẩm bang.

Công tố viên phiên toà xét xử Maher không ai khác chính là Jay Carney. Với những chứng cứ cảnh sát cung cấp, ông khó có cách nào khác là kết tội Maher : Chiếc áo cổ lọ màu đỏ trùm đầu Maher mặc trong đêm anh ta bị bắt giống chiếc áo mà nạn nhân mô tả là của thủ phạm, trong xe hơi của Maher cảnh sát tìm được một chiếc áo gió rằn ri theo kiểu quân đội cùng với con dao – cả hai món này cũng trùng với lời khai của nạn nhân.

Chưa kể cả ba phụ nữ bị hiếp đều xác nhận Maher là kẻ xâm hại mình, ban đầu qua ảnh chụp sau đó qua đối mặt trực tiếp trong số 5 người.

Từ ngày đầu bị bắt, Dennis Maher luôn miệng kêu oan nhưng vô ích . Năm 1997 các luật sư của Marher nộp đơn xin Robert Barton – quan tòa xét xử sơ thẩm Maher - cho thực hiện xét nghiệm AND nhưng bị từ chối.

Trước đó vị quan tòa này cũng đã bác đơn của Maher đề nghị xét xử lại từ đầu vụ án. Maher lâm vào tuyệt vọng trong suốt 3 năm. “Tôi nghĩ mình sẽ chết rục xương trong tù”, anh ta kể. Năm 2003, khi phóng viên tờ Địa cầu Boston vô tình cho Maher biết quan tòa Barton sắp về hưu, anh ta vội liên lạc ngay với nữ luật sư Aliza Kaplan.

“Sẽ rất tốt nếu tìm được vật chứng của vụ án để xét nghiệm AND. Nhưng trước đây, người ta không tìm được vật chứng nên đành bó tay”, luật sư Kaplan nhớ lại.

Công việc tìm kiếm vật chứng cũ của vụ án Maher được giao cho nữ sinh luật Karin Burns đang thực tập. Đi lại tòa án hạt Middlesex không biết bao nhiêu lần, cô này “quấy rầy” các thư ký tòa án vào giờ ăn trưa và bị cự tuyệt cho đến khi một trong số họ động lòng và bỏ công tìm được trong kho lưu trữ vật chứng nằm dưới tầng hầm cái Kaplan cần:

Một chiếc quần dài và một chiếc quần lót của nạn nhân. Jay Carney khen cô Burns là “người hùng” của vụ án vì không có sự tận tâm vô bờ bến của cô thì Maher chắc vẫn ngồi tù.

Trên chiếc quần lót, người ta phát hiện ra dấu vết tinh trùng, còn trên chiếc quần dài dường như có dấu máu. Tuy nhiên, xét nghiệm ADN cho thấy cả hai dấu vết đều không thuộc về Maher. Nó cho thấy có ít nhất hai thủ phạm khác nhau.  Cùng lúc này, luật sư Kaplan xin được cho phép tiếp cận các bằng chứng của vụ án và quan tòa mới đồng ý cho xét nghiệm AND cho hai trường hợp nạn nhân khác của vụ án Maher.

Kết quả cho thấy Maher không dính tới bất cứ vụ hiếp dâm nào trong cả ba trường hợp anh ta bị kết án. Dựa trên các kết quả xét nghiệm ADN, luật sư Kaplan thay mặt Maher nộp đơn xin tái thẩm và phiá công tố không phản đối.

Lời xin lỗi cứu cả cuộc đời

Maher được trả tự do đúng 6 năm sau khi anh ta lần đầu nộp đơn xin xét nghiệm AND. Khi phiên toà vừa kết thúc, Jay Carney – nước mắt lưng tròng - bước tới xin lỗi Maher. “Rất nhiều công tố viên sẽ không xin lỗi bởi vì họ nghĩ rằng họ không làm gì sai trái, hoặc có lẽ sẽ là tự hạ mình nếu phải xin lỗi. Nhưng Jay đã nói : “Tôi xin lỗi”, Maher nhớ lại.

Gia đình của Dennis Maher, 10 năm sau khi anh ra tù

Theo Maher, lời xin lỗi của Jay Carney đã giúp anh vứt bỏ lại sau lưng “những năm tháng giận dữ và cay đắng” để bước tới xây dựng cho mình một gia đình.  Maher nói nhiều người được xóa án nhưng cuộc đời họ dậm chân tại chỗ vì họ “vẫn đang cố tìm một thứ mà họ không bao giờ có được”, đó là lời xin lỗi của những người đã tạo nên bản án oan.

Nữ giáo sư Trường luật Lewis & Clark ở Oregon thừa nhận rằng không phải tất cả những người được minh oan đều có được cuộc sống như Maher. “Họ không có công ăn việc làm và không được hỗ trợ”, Kaplan cho biết. Sau khi ra tù Maher được nhận 3 khoản tiền bồi thường trị giá 3,1 triệu USD.

Maher cho biết trong những năm anh ta còn ngồi tù, Carney đã cố gắng giúp anh ta rất nhiều. Chính ông tới văn phòng luật sư công yêu cầu nơi đây chỉ định một luật sư hàng đầu giúp Maher chống án. Ông cũng rất cảm kích với thái độ bao dung của Maher : “Dennis Maher có thể đã đánh tôi nhưng anh ta đã ôm ghì lấy tôi”, Carney nhớ lại.

Sau 19 năm ngồi tù, Maher trở về với cuộc sống bình thường ở tuổi 42. Sau 10 năm, anh đã lập gia đình, có vợ và  hai con. Cô con gái 5 tuổi được đặt tên là Aliza, giống tên nữ luật sư Aliza Kaplan, người đã cãi cho anh trong phiên xét xử sau cùng. “Tên của cô ấy xếp hàng đầu trong máy điện thoại của tôi”, Maher tiết lộ.

Tuy nhiên, cựu quan tòa Barton nói ông không có nghĩa vụ xin lỗi, rằng việc xét xử diễn ra công bằng, đúng luật và rằng tòa phúc thẩm bang đã đồng ý với ông. Tuy nhiên, ông cho rằng lẽ ra ông nên cho phép xét nghiệm AND, nhưng vào thời ấy việc xét nghiệm AND ở bang Massachusetts còn tương đối mới nên ông cho rằng chưa thích hợp. “Tôi đã sai lầm về chuyện này”, quan tòa Barton nói.

Quang Toàn