Khi những cành đào Nhật Tân Hà Nội bắt đầu ra hoa thì ở phương Nam, xứ sở của mai vàng được báo hiệu bằng những cánh mai nở hoa vàng trang nhã. Không một lời ước hẹn nhưng tự bao giờ Mai đã là người trang điểm cho nàng Xuân phương Nam…
Hoa mai có đài xanh đậm, năm cánh vàng óng như tơ, hương tỏa ra dìu dịu. Cuối tháng Chạp những gốc mai già cằn cỗi vừa nhú lá xanh đã lấm tấm những bông vàng e ấp. Những chàng mai non cũng nhanh chóng “nhổ giò” rồi hừng hực khoe sắc dưới nắng xuân vàng le lói…
Đất phương Nam có mai trắng, mai vàng chỉ nở rộ vào xuân còn mai tứ quý thì quanh năm khoe sắc đỏ. Hoa mai là biểu tượng của sự thanh cao và đẹp đẽ của tâm hồn. Chính vì thế mà có lần thánh thơ Cao Bá Quát nói: “Trọn đời chỉ biết cuối đầu trước hoa Mai…”
Mai đi sâu vào tâm thức của con người, hòa cùng nhịp thở của mùa xuân. Từ xa xưa, mai đã là niềm hy vọng của nhân gian… Xuyên suốt qua mười thế kỷ, từ thời nhà Lý, Mãn Giác Thiền sư đã cảm rằng:
Chớ bảo Xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một cành Mai
Hành trình đi về phương Nam của tổ tiên ta còn ghi đậm ký ức về một miền đất bạt ngàn rừng mai, với cảm nhận lần đầu tiên đầy sự khám phá của Bà Huyện Thanh Quan: “Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi”… Từ ngàn xưa mai phương Nam đã là như thế…
Trong lịch sử khai phá, chiến đấu và gìn giữ miền đất phương Nam đã có lúc như người, mai cũng bị giặc cầm tù trong thành Gia Định, mùa xuân mai phải nở hoa trong tầm súng giặc. Còn hình ảnh nào lãng mạng hơn trong tiết xuân về người anh hùng Trương Định cùng các dũng sĩ lưng buộc chặt nhành mai cầm súng công đồn, giữa chiến trận vẫn mang về một nhành mai báo công…
Trong ánh nắng xuân, những chùm hoa phơn phớt, khoe sắc vàng. Bất ngờ một cơn gió lay động. Mai đung đưa reo cười trên các cành mảnh khảnh…Nhìn dáng hoa thanh tú như toát lên một triết lý, dù cuộc sống là một môi trường đầy khắc nghiệt của những ngày nắng như đổ lửa rồi bao ngày mưa dầm bão lụt… nhưng cây đã hiên ngang vượt qua nghiệt ngã thăng trầm… để rồi đến đúng hẹn cây vẫn cho đời những bông hoa tươi thắm.
Hoa Mai của phương Nam như còn nhắn nhủ với con người: Cuộc sống luôn có những khó khăn, thử thách, vì vậy con người luôn cần phải có niềm tin và hy vọng. Sự vi diệu của tự nhiên luôn mang lại cho chúng ta những bài học thật diệu kỳ… mọi thứ đều có thể, đều có những ngoại lệ riêng của nó…
Giữa cái nắng vàng mượt của mùa Xuân chốc chốc lại có cơn gió thổi về nghe mát rượi. Trong không gian đằm thắm của mùa Xuân, ta như còn thầm nghe được lời của Mai nhắc nhở: Hãy mở rộng tâm hồn, trải lòng với cuộc sống, kiên trì và mạnh mẽ để vượt qua những khó khăn trở ngại thì thành quả bao giờ cũng là điều đẹp đẽ, ngọt ngào…