“Xẻ thịt” danh thắng quốc gia thu lợi nhuận
Ruộng bậc thang Sa Pa là cảnh sắc nổi tiếng vùng núi Tây Bắc thuộc huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai với các thửa ruộng tuyệt đẹp, trải dài như những nấc thang vươn lên lưng trời, thu hút khách du lịch.
Năm 2009, ruộng bậc thang Sa Pa được Tạp chí Travel and Leisure của Mỹ bình chọn là 1 trong 7 ruộng bậc thang đẹp nhất, kỳ vỹ nhất châu Á và thế giới. Tháng 12/2011 nơi này lại được Tạp chí du lịch Lonely Planet của Anh giới thiệu với thế giới là một trong 10 điểm tuyệt vời cho môn đi bộ.
Tháng 11/2013, ruộng bậc thang Sa Pa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận di sản danh thắng quốc gia với vùng quy hoạch chủ yếu ở hai xã Tả Van và Lao Chải.
Cơ quan chức năng đã khoanh vùng diện tích bảo vệ danh thắng ruộng bậc thang Sa Pa là 749ha, thuộc ba xã Lao Chải, Tả Van và Hầu Thào của huyện Sa Pa, trong đó khu vực bảo vệ cấp 1 (nghiêm ngặt) 450ha (nằm chủ yếu ở xã Tả Van); khu vực bảo vệ cấp 2 là 298ha ở xã Lao Chải…
Những tưởng UBND huyện Sa Pa cùng cơ quan chức năng phải có những biện pháp bảo tồn và phát triển ruộng bậc thang trong quá trình phát triển du lịch. Nhưng thời gian gần đây, ruộng bậc thang Sa Pa đang bị tàn phá nghiêm trọng, phá vỡ quy hoạch và vẻ đẹp vốn có, khi nhiều chủ đầu tư ngang nhiên san lấp, lấn chiếm ruộng bậc thang để xây homestay, nhà ở kinh doanh thu lợi nhuận.
Theo ghi nhận, từ cuối tháng 7 đầu tháng 8/2019, hoạt động tự ý chuyển nhượng đất đai, xây nhà ở, cơ sở kinh doanh du lịch trên đất ruộng bậc thang, xâm phạm và làm biến dạng danh thắng quốc gia diễn ra công khai, nở rộ mà không hề bị ngăn chặn hay xử lý từ chính quyền địa phương.
Ở hai xã Tả Van, Lao Chải, hiện tình trạng xây những homestay, trong đó có công trình của Eco Palm House gồm nhiều bungalow được xây kiên cố bê tông cốt thép, nhà sàn lợp mái tôn, mái ngói vẫn đang diễn ra.
Toàn bộ những công trình này được xây dựng trong vùng trọng điểm, không có giấy phép xây dựng, tàn phá danh thắng, phá vỡ cảnh quan... và đến nay đã được hoàn thiện đưa vào sử dụng.
 |
| Một công trình xâm phạm danh thắng quốc gia ruộng bậc thang. |
Một người dân ở thị trấn Sa Pa bức xúc: “Chúng tôi mà đặt một viên gạch hay xây dựng bất cứ thứ gì thì cán bộ địa chính, xây dựng của UBND huyện đến kiểm tra, lập biên bản cưỡng chế xử lý ngay. Ấy vậy mà ở khu danh thắng thì cứ người có tiền đầu tư là được xây dựng”.
Nhân chứng này cho rằng: “Có người cho biết, muốn xây dựng phải “bôi trơn” ở huyện từ 5 - 10 triệu ngay từ thời điểm ban đầu tùy thuộc vào quy mô muốn xây... Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị nhưng không thấy cơ quan chức năng xử lý, hoặc nếu có thì chỉ xử lý vài cái nhà tạm của đồng bào, chứ các homestay vẫn xây dựng bình thường...”.
Huyện chỉ “kiềm chế”
Nói về sự việc này, ông Lê Mạnh Hảo, Phó Chủ tịch UBND huyện Sa Pa phụ trách mảng văn hóa xác nhận: “Có tình trạng xây dựng homestay hay dự án Eco Palm House gồm nhiều bungalow trên danh thắng ruộng bậc thang diện tích trên 700ha gồm 3 vùng, trong đó theo quy định vùng 1 và vùng 2 tuyệt đối không được xây dựng”.
Tuy nhiên, ông Hảo cho rằng: “Khi quy hoạch, có các hộ dân sinh sống ở trong vùng quy hoạch, lẽ ra cần phải thay đổi quy hoạch cho hợp lý, có chỗ tái định cư. Ở nơi khác là những công trình “khủng”, người ở nơi khác đến xây dễ xử lý. Còn ở Sa Pa đa phần do người dân địa phương tự ý xây dựng nên xử lý khó. Hơn nữa phải xem các công trình đó có nằm trong quy hoạch hay không…”.
“Người dân có “sổ đỏ” vẫn được xây, nếu xây ra ruộng thì sẽ cưỡng chế ngay. Còn việc xử lý vi phạm xây dựng nhà trái phép trên ruộng bậc thang này phải sang chỗ anh Thông, Phó Chủ tịch phụ trách mảng kinh tế xem vi phạm tháo dỡ như thế nào…”, lời ông Hảo.
 |
Về phía ông Trần Trọng Thông, Phó Chủ tịch UBND huyện, phụ trách mảng kinh tế, xây dựng cho biết: “Từ tỉnh đến Ban Thường vụ Huyện ủy cũng như UBND huyện kiên quyết xử lý vi phạm chứ không dung túng.
Tôi mới về được vài tháng, sau khi về, rà soát ruộng bậc thang thì phát hiện ra ruộng bậc thang được xếp hạng danh thắng nhưng lại không có quy hoạch nên khó cho việc quản lý. Vì mình không thể cấm dân, vì họ có nhu cầu ở sau khi sinh con đẻ cái. Khi mà có quy hoạch theo tỉ lệ 1/500, chính quyền sẽ dễ quản lý hơn. UBND huyện đã thiết lập hồ sơ để xử lý 47 trường hợp đã có biên bản vi phạm. Hiện vẫn còn một số công trình xây dựng mới nhưng đang được “kiềm chế” lại”.
Trước câu hỏi về việc bao giờ sẽ xử lý triệt để những sai phạm xâm hại danh thắng ruộng bậc thang, ông Thông cho rằng: “Theo nghị quyết thì đến ngày 30/6/2020 sẽ xử lý xong, nhưng trình tự xử lý sẽ mất rất nhiều thời gian vì đó là quy định của luật, từ khi lập biên bản đến khi thực hiện việc cưỡng chế đã mất hơn 30 ngày, thì người ta đã làm xong rồi”.
Ông Thông nói: “Tôi nói thật, chắc người dân ở đây không có tiền đâu, mà ở đây chỉ là những ông đầu cơ mua bán đất đai, theo đúng luật thì mua bán phải ra chính quyền xác nhận nhưng họ lại không đến đây xác nhận nên mình chịu chết, không thể tìm ra chủ thực sự”.
Ai chịu trách nhiệm chính khi để xảy ra tình trạng danh thắng ruộng bậc thang bị xâm phạm? Ông Thông nói: “Trách nhiệm chính phải thuộc về cấp xã từ Bí thư đến Chủ tịch. Sau đó là trách nhiệm của huyện mà cụ thể là Phòng Kinh tế hạ tầng, Phòng Quản lý đô thị, Thanh tra Xây dựng, sau đó mới đến tôi. Thường trực Tỉnh ủy và Thường trực Ủy ban luôn quán triệt vấn đề này”.
