Saffron là một loại gia vị được sản xuất từ nhuỵ hoa của cây nghệ tây – một loại cây lâu năm thuộc họ diên vĩ, cho ra hoa vào mùa thu và phát triển mạnh mẽ trong vùng khí hậu khắc nghiệt. Nghệ tây chịu đựng được mùa đông lạnh lẽo, vượt qua được mùa hè nóng bức, tuy nhiên điều kiện cần vẫn phải là có mưa. Riêng mưa thế nào để phù hợp cho nghệ tây sinh trưởng và phát triển thì còn tùy thuộc vào khí hậu và thổ nhưỡng của từng vùng.
Các quốc gia như Hy Lạp, Maroc, Kashmir, Tây Ban Nha, Ý, Hà Lan, Afghanistan, Ấn Độ là những nơi thích hợp nhất trên thế giới trong việc trồng và sản xuất saffron. Đặc biệt nhất là Iran - nơi được xem là kinh đô của saffron, chiếm đến 85% sản lượng thế giới. Nhờ khí hậu tương đối khô và nắng nhiều thích hợp cho việc trồng loài hoa này.
Hiện nay, một cân nhụy nghệ tây rơi vào khoảng 10.000 USD, tương đương 230 triệu đồng. Thậm chí ở thị trường Việt Nam, giá dao động từ 350-700 triệu đồng/kg tuỳ loại.
Quá trình trồng trọt và thu hoạch vất vả
Để trồng trọt cây nghệ tây và sản xuất saffron, người ta phải đảm bảo những yếu tố thiết yếu nhất định như đất trồng, tưới tiêu, nhiệt độ... và phòng tránh những tác nhân đe dọa gây hại như thỏ, chuột, chim, đồng thời ngăn chặn một số loại bệnh ở lá và củ cây nghệ tây trong suốt quá trình trồng.
Thông thường, mỗi cây nghệ tây chỉ vỏn vẹn cho ra 4 hoa, mỗi bông hoa có 3 nhuỵ. Người dân phải thủ công hái bằng tay từng sợi nhuỵ cực kỳ công phu để thu hoạch cho sản phẩm đạt chất lượng tuyệt đối. Ước tính khoảng 90.000 bông hoa mới thu được 500g saffron khô và cần 40 giờ làm việc mới hái được 150.000 bông.
Một số người dân địa phương tại Iran chia sẻ: “Để thu hoạch đạt hiệu quả tốt nhất, phải đảm bảo điều kiện ánh nắng mặt trời để không mất đi mùi thơm của nhuỵ. Sau đó, nhuỵ được đem đi phơi khô lập tức để không bị mất đi hương vị đặc trưng. Trung bình cần khoảng 40 giờ trong điều kiện bình thường mới hoàn thành xong việc thu hoạch”.
Quá trình phân loại chất lượng và công dụng của từng loại nhuỵ cũng không kém phần phức tạp. Sau khi thu hoạch, saffron thường được phân thành 4 loại chính: Negin: Đây là loại tốt nhất và có giá thị trường cao nhất, được chọn từ những sợi nhuỵ chất lượng cao, dài có màu sắc đồng đều và đã cắt bỏ phần chân nhuỵ. Sargol: Có chất lượng cao nhưng thua Negin một chút vì những sợi nhuỵ mảnh và nhỏ hơn.
Pushali: Chất lượng có phần kém hơn hai loại trên vì phần chân nhuỵ màu vàng và phần thân trên màu đỏ không được cắt bỏ. Bunch: Loại nhuỵ này là loại thấp nhất, bởi nhuỵ hoa khi thu hoạch về thường để thô nguyên sợi, bó lại thành bó dày nên khó kiểm tra chất lượng kĩ càng được.
Loại gia vị rất tốt cho sức khỏe
Từ hơn 3.000 năm trước, saffron được biết đến là một loại gia vị kì diệu cho các món ăn. Saffron được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, mọi người có thể tìm thấy chúng trong món paella của người Tây Ban Nha, món pilau của người Ba Tư.
Các món cá hầm, bánh tráng men, bánh ngọt, bánh nướng đều sử dụng bột của hoa nhụy tây để tăng thêm hương vị độc đáo cho món ăn. Do có mùi vị và hương thơm đặc trưng nên chỉ cần một chút nhụy nghệ tây cũng đủ để làm dậy mùi món ăn.
Trong ngành công nghiệp nhuộm, nhụy hoa nghệ tây được nhuộm màu cho áo khoác len của phụ nữ Minoan, ngoài ra trong mỹ phẩm, nó được pha trộn với mỡ động vật, sáp ong để làm son môi…
 |
Không chỉ vậy, nhụy hoa nghệ tây chứa nhiều thành phần hóa học quý như: picrocrocin, crocin và safranal. Đây là ba thành phần tạo nên mùi thơm, vị đắng và màu sắc đặc trưng của nhụy nghệ tây. Các bộ phận khác của nghệ tây như cánh hoa, lá, củ, cũng chứa hoạt chất chống oxy hóa, trong đó tập trung nhiều nhất ở đầu nhụy hoa.
Theo đó giúp tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ điều trị rất nhiều cho sức khỏe. Cụ thể, dùng trà hoa nghệ tây có hiệu quả cao trong hoạt huyết thông mạch. Mỗi ngày uống khoảng từ 0.1 -0.5g nghệ tây, sau một thời gian bạn sẽ thấy da trở nên đẹp đẽ, huyết khí được điều hòa, giúp thông kinh. Nó còn có thể làm giảm các vết nám tàn nhang trên da mặt, điều chỉnh các nơi trên thân thể người phụ nữ một cách hoàn hảo nhất.
Nghệ tây giúp thúc đẩy sự trao đổi chất của cơ thể, khiến người phụ nữ toát lên vẻ đẹp sang trọng quyến rũ. Dùng nghệ tây nghiền thành bột đắp mặt, có công dụng làm da trắng đẹp, chống ô xy hóa và lão hóa da…
Sử dụng nghệ tây còn có tác dụng thông kinh, dưỡng huyết một cách toàn diện. Có thể thông qua việc uống trà hoa nghệ tây để điều tiết, cải thiện tình trạng rối loạn kinh nguyệt. Tuy nhiên nếu là trong kỳ kinh thì không nên uống.
Vì nghệ tây có tác dụng lưu thông kinh lạc, nên nó có tác dụng trong việc bảo vệ hệ tim mạch của cơ thể, có hiệu quả trong việc bảo vệ mạch máu não, phòng tránh các bệnh lý về tim mạch như huyết áp cao, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não.
Người trung niên và người già thường xuyên dùng nghệ tây, sẽ hỗ trợ phòng tránh bệnh nhồi máu cơ tim và huyết khối não. Nghệ tây có thể tăng cường sự trao đổi chất, làm giảm sự ô xy hóa, do đó có tác dụng trong việc bảo vệ hệ tim mạch.
Nghệ tây còn có thể cải thiện lưu thông máu ở võng mạc mắt, bảo vệ tầng bên trong của lớp võng mạc. Có thể cải thiện việc thiếu máu ở võng mạc mắt đối với những người bị nhẵn áp cao làm tổn thương võng mạc mắt. Không những thế, nghệ tây còn cung cấp các hoạt chất nhóm carotenoid, tăng cường khả năng chống ô xy hóa, có tác dụng tích cực đối với những người già bị thoái hóa điểm vàng. Nó giúp hạ nhãn áp đối với người bị tăng nhẵn áp mang tính nguyên phát.
Thường xuyên uống trà nghệ tây sẽ giúp lưu thông khí huyết, kháng viêm một cách tự nhiên. Khi các hoạt chất từ nghệ tây đi vào cơ thể, chúng điều chỉnh toàn bộ thân thể một cách tự nhiên để mang lại hiệu quả rất tốt. Đông y cho rằng, nghệ tây có thể điều tiết âm dương trong cơ thể đạt tới trạng thái cân bằng, nếu âm dương cân bằng tự nhiên sẽ tăng cường được hệ miễn dịch.
Một số ghi chép để lại, Nữ hoàng Ai Cập Cleopatra cũng thường xuyên sử dụng saffron để gìn giữ sắc đẹp và tăng sự quyến rũ của mình. Bà thường bỏ một ít nhuỵ hoa nghệ tây này vào nước tắm của mình để làn da mình luôn trẻ đẹp và đặc biệt, đây cũng là phương thức giúp bà trở nên quyến rũ hơn trong chuyện chăn gối. Ngay cả vua Alexander Đại Đế, ngài cũng thường xuyên sử dụng saffron để hồi phục sức khoẻ và lành hóa vết thương sau mỗi trận chiến.
Chính những công dụng tuyệt diệu ấy cũng là nguyên nhân khiến nghệ tây trở nên “đắt xắt ra miếng”. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, thứ gia vị đắt đỏ này được bày bán tràn lan khắp nơi. Do vậy người mua cần chú ý và học cách phân biệt hàng thật, hàng giả.
Theo đó, người dùng chỉ cần thả vào nước nguội. Saffron thật sẽ loang màu chậm, cho màu vàng nghệ sáng, còn hàng giả hàng kém chất lượng sẽ phai ra ngay như phẩm màu, thường có màu cam đỏ. Saffron thật khi thả vào nước phần sợi có hình thuôn dài; saffron giả sợi ngắn hơn. Ngoài ra, người tiêu dùng nên chọn địa chỉ phân phối sản phẩm uy tín để mua nhụy hoa nghệ tây.
