Lo thêm bệnh từ thuốc do thiếu thông tin
An toàn trong sử dụng thuốc đang là vấn đề toàn thế giới rất quan tâm bởi nó liên quan trực tiếp tới tính mạng con người. Thực tế sử dụng thuốc bừa bãi như hiện nay ở Việt
An toàn trong sử dụng thuốc đang là vấn đề toàn thế giới rất quan tâm
Thuốc là một trong những “vũ khí” không thể thiếu được trong quá trình điều trị (ĐT) bệnh tật. Tuy nhiên, bên cạnh tác dụng chữa bệnh, thuốc có thể gây ra những nguy cơ, tác dụng phụ không mong muốn rất nguy hiểm cho người sử dụng.
Những nguy cơ này có thể xuất phát từ bản chất tác dụng không mong muốn (ADR) tự nhiên của các hoạt chất thuốc và vấn đề an toàn của chế phẩm khi sử dụng cho bệnh nhân; liên quan đến thói quen tự ĐT của bệnh nhân (BN); liên quan đến quá trình kê đơn của bác sĩ (lạm dụng trong kê đơn thuốc, không tuân thủ nguyên tắc thực hành tốt kê đơn thuốc của thầy thuốc, sự phối hợp các thuốc trong đơn thuốc, tương tác dược phẩm...và chất lượng thuốc: thuốc không đạt tiêu chuẩn, thuốc giả, thuốc kém chất lượng...).
Các tai biến do thuốc gây ra là khó lường, có thể từ nhẹ (nổi mẩn, ngứa, mày đay...), nặng như sốc phản vệ (ảnh hưởng tới tính mạng), hoặc có thể để lại những di chứng do thuốc gây ra, thậm chí nặng nữa có thể tử vong.
TS.Nguyễn Hoàng Anh - Trung tâm Quốc gia về Thông tin thuốc & Theo dõi phản ứng có hại của thuốc (DI&ADR) cảnh báo, tác dụng không mong muốn của thuốc là một vấn đề nổi cộm, có tính chất phổ biến ở mọi quốc gia và được đánh giá là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở BN, làm kéo dài thời gian nằm viện và làm tăng chi phí ĐT. Vì thế, nhắc đến thuốc, người ta không chỉ quan tâm đến chất lượng và hiệu quả chữa bệnh mà còn chú ý đặc biệt đến tính an toàn của nó.
Hệ thống thông tin thuốc chưa phát huy tác dụng
Theo các chuyên gia y tế, thông tin thuốc (TTT) đầy đủ và có chất lượng sẽ là chìa khóa để sử dụng thuốc an toàn hợp lý; góp phần nâng cao chất lượng sử dụng thuốc của cán bộ y tế, người bệnh và cộng đồng. Từ đó nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Thế nhưng hoạt động này ở nước ta hiện vẫn còn rất nhiều bất cập.
Cụ thể, theo TS.Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh - Bộ Y tế cho biết: Thực tế, các đơn vị TTT trong bệnh viện (BV) đã được Bộ Y tế tổ chức thực hiện từ năm 2003. Đến nay cả nước đã có hơn 90% BV từ tuyến huyện đến tuyến tỉnh và tuyến trung ương đã thành lập đơn vị TTT. Song thực tế cho thấy, hệ thống này chưa phát huy tác dụng.
| An toàn thuốc là các biện pháp để loại bỏ những tổn thương gây ra trong quá trình sử dụng thuốc, phòng tránh hoặc khắc phục các phản ứng có hại của thuốc... nhằm đạt được những lợi ích mà một sản phẩm thuốc mang lại trong điều trị bệnh. |
Đến ngay Internet là công cụ tìm kiếm TTT một cách hữu hiệu nhưng vẫn còn 15% BV trung ương, 41,6% và 57,4% BV tỉnh và huyện không được nối mạng Internet. Cơ sở dữ liệu truy cập được phần lớn là tiếng Anh nhưng trình độ của dược sĩ lại hạn chế, số lượng dược sỹ biết và thông thạo ngoại ngữ này chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Mặc dù có Đơn vị TTT nhưng đa số các BV đều không có phần mềm tra cứu thông tin (tỷ lệ tương ứng là 20%; 70,1%; 85% BV tuyến trung ương, tỉnh và huyện) hoặc nếu có chỉ là phần mềm tương tác thuốc...
“Chính bởi hoạt động TTT ở cơ sở còn yếu, hệ thống báo cáo chưa hoàn chỉnh và chưa đồng bộ nên các thông tin liên quan đến an toàn của thuốc chưa được báo cáo thỏa đáng cũng như chưa có biện pháp phòng ngừa hữu hiệu...” - ông Khuê thẳng thắn thừa nhận.
Sẽ xây dựng mạng lưới an toàn thuốc cấp quốc gia?
Bảo đảm sử dụng thuốc hợp lý, an toàn là một trong hai mục tiêu cơ bản của Chính sách quốc gia về thuốc và một trong những nhiệm vụ cơ bản trong chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu ở nước ta. Sẽ không thể đạt được những lợi ích mà một sản phẩm thuốc mang lại nếu các thuốc đó được kê đơn, phân phối, quản lý và sử dụng không hợp lý và nếu chúng ta không có các biện pháp tích cực để loại trừ hoặc hạn chế những nguy cơ gây ra trong quá trình sử dụng thuốc, phòng tránh hoặc khắc phục các phản ứng có hại của thuốc, những hậu quả có thể có từ quá trình kê đơn và sử dụng thuốc.
Vì vậy, việc thiết lập một hệ thống phối hợp cấp quốc gia về an toàn thuốc và cảnh giác dược là rất cần thiết để đảm bảo an toàn thuốc ở tất cả các cấp độ của hệ thống y tế tại Việt
Đề cập đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang cho biết, Bộ Y tế ủng hộ và cam kết hỗ trợ cao nhất về mặt chính sách và nhân lực nhằm xác định rõ vai trò, chức năng của các đơn vị tham gia trong hệ thống. Tuy nhiên, ngay từ bây giờ các BV (là nơi đầu tiên tiếp xúc với bệnh nhân và tiến hành các liệu pháp điều trị) cần đầu tư, hỗ trợ hơn nữa đảm bảo đủ các thiết bị làm việc và nguồn nhân lực cho các hoạt động TTT, nâng cao chất lượng sử dụng thuốc của đơn vị mình.
Trà Long