Các bản làng của người Thái ở Nghĩa Lộ - Mường Lò được hình thành, gắn liền với các dòng họ: Cầm, Hoàng, Điêu, Lò… Để tưởng nhớ, biết ơn những người lập nên bản làng, cứ vào dịp rằm tháng Giêng, từ ngày 10 - 15 âm lịch, các bản làng ở Nghĩa Lộ - Mường Lò tổ chức lễ xên bản với nghi lễ trang trọng, linh thiêng. Các trưởng bản sẽ đứng lên họp bàn quyết định việc mua sắm các lễ vật. Các gia đình trong bản tự nguyện đóng góp tiền, gạo để chuẩn bị lễ vật và làm cỗ để cả làng bản cùng liên hoan sau tế lễ.
Sau đó, trưởng bản sẽ chọn những người có uy tín, có kinh nghiệm và bản thân gia đình người đó hạnh phúc, có kinh tế phát triển để giao nhiệm vụ sắm lễ gồm: 4 sấp vải thổ cẩm, vải chàm; vòng tay bạc, vòng cổ bạc; một mâm cỗ mặn đầy đủ một bộ lòng lợn; 1 con gà; rượu; trầu cau… Lễ cúng được tổ chức tại miếu ở đầu bản hoặc ở giữa bản.
Để bảo tồn và phát huy các lễ hội đặc sắc của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò gắn với xây dựng thị xã văn hóa - du lịch, nhiều năm trở lại đây, thị xã Nghĩa Lộ đã quan tâm khôi phục nhiều lễ hội truyền thống, nhất là lễ hội rằm tháng Giêng với các nghi lễ tâm linh tốt đẹp, nhân văn như: lễ khai hạ, lễ cúng còn, lễ cúng bản, cúng mường...
Cuối tháng 2 năm 2018, thị xã Nghĩa Lộ đã chỉ đạo phường Trung Tâm tổ chức làm điểm lễ xên bản ở bản Pá Khết. Đây là một bản có truyền thống tổ chức lễ hội rằm tháng Giêng, trong đó có cúng xên bản gồm 4 vị: Cầm Ngọc Pào, Lò Văn Ắng, Hoàng Văn Song, Điêu Văn So là những người có công lập nên bản Pá Khết. Sau khi các vị này qua đời, để tưởng nhớ công lao, dân làng đã lập miếu thờ cúng.
Bà Điêu Thị Long sống gần miếu thờ của bản Pá Khết cho biết: “Ngày nay, trong tâm linh của người dân Pá Khết, nơi thờ các vị có công lập bản là rất linh thiêng và đặc biệt luôn là nơi hướng thiện của mỗi người dân bản với niềm tin sống lương thiện sẽ được các vị thần hoàng phù hộ độ trì”.
Được biết, hiện nay hậu duệ các dòng họ Cầm, họ Hoàng, họ Lò, họ Điêu sinh sống hòa thuận, đông vui trong bản, có nhiều đóng góp trong phát triển kinh tế và xây dựng bản đạt tiêu chuẩn văn hóa từ năm 2008, đoàn kết cùng nhau phát triển bản làng. Dịp cúng xên bản cũng là dịp để bà con thể hiện tinh thần đoàn kết qua các trò chơi dân gian sau lễ cúng, cùng nhau nâng cao đời sống vật chất và tinh thần.
Nhắc nhớ gốc tích bản làng cũng như những giá trị tốt đẹp khác mà người dân bản Thái ở Pá Khết hay các bản Thái khác ở Nghĩa Lộ đều chung tâm niệm gìn giữ, bảo tồn và phát huy nghi lễ truyền thống này, góp phần vào bản sắc lễ hội rằm tháng Giêng của người Thái nơi đây.
