Khi công nhân dùng dụng cụ đào tay đào sâu xuống khoảng 1,5m thì bất ngờ phát hiện nhiều bộ hài cốt cùng di vật được cho là của quân giải phóng đã hi sinh tại chiến trường Tây Nguyên trong kháng chiến.
“Có thể nhiều người cho rằng đó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên nhưng chúng tôi tin rằng chính sự linh thiêng của những người đã ngã xuống vì Tổ quốc đã mách bảo cho người còn sống về nơi yên nghỉ của mình”, một công nhân bày tỏ.
Phát hiện hố chôn liệt sĩ tập thể
Những công nhân đang thi công đường ống nước sạch tại thị trấn Chư Ty kể lại, khi máy xúc làm đến gần ngã ba đường Hồ Chí Minh Đông Trường Sơn giao với Quốc lộ 19B nối sang Campuchia mọi người đã phát hiện nhiều di vật được cho là của bộ đội từ thời chiến tranh như dép cao su, đạn…
Tuy nhiên, các công nhân vẫn tiếp tục thi công vì cho rằng đây chỉ là những đồ vật bỏ lại từ thời chiến tranh.
Đến khi máy múc đào đến vị trí (nơi sau đó tìm thấy những di vật cùng hài cốt của các liệt sĩ – PV) thì các máy móc đều gặp trục trặc, không thể tiếp tục thi công mọi người mới cảm thấy có điều kỳ lạ.
Các công nhân quay sang dùng dụng cụ đào tay để tiếp tục thi công. Khi đào sâu được khoảng 1,5m, nhóm công nhân bất ngờ phát hiện nhiều bộ hài cốt cùng các di vật của bộ đội như đạn, thuốc tân dược, bi đông đựng nước…
Kết hợp với những di vật phát hiện được trong quá trình đào đường ống, những công nhân nghi ngờ đây có thể là hố chôn liệt sĩ tập thể của những chiến sĩ đã hi sinh tại mặt trận Tây Nguyên trong quá trình kháng chiến cứu nước.
Vì vậy, các công nhân đã quyết định tạm dừng việc đào bới để thông báo sự việc lên cơ quan chức năng huyện Đức Cơ.
Ngay sau khi nhận được thông tin, UNBD huyện Đức Cơ đã cử người xuống hiện trường nắm bắt tình hình đồng thời báo cáo lên Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai để xin ý kiến chỉ đạo.
Theo đại tá Nguyễn Hồng Xuân – Phó chủ nhiệm chính trị Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai cho biết: “Khi nhận được tin báo trực tiếp tôi cùng một số đồng chí thuộc đội K52 (đội tìm kiếm, cất bốc và an táng liệt sĩ từ Campuchia) đã xuống hiện trường để nắm bắt tình hình.
Sau khi xác nhận đây là hố chôn của các chiến sĩ bộ đội ta hi sinh trong những năm tháng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, các cơ quan chức năng lập tức phối hợp để tiến hành cất bốc”.
Trong quá trình cất bốc hài cốt các liệt sĩ tại hố chôn tập thể, cơ quan chức năng đã thu thập được nhiều di vật như đạn, bi đông đựng nước, bật lửa, tấm tăng, thìa… Một số hài cốt còn nguyên hình dạng về cơ thể nhưng khi đào lên gặp không khí bị phân hủy rất nhanh.
Hiện những hài cốt trong hố chôn tập thể này chưa thể xác định được danh tính. Điều khiến nhiều người cảm thấy rất thương tâm đó là hầu hết các hài cốt đều được an táng rất sơ sài và bị chôn chồng lên nhau.
Cách đây vài năm Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai đã tổ chức nhiều đợt tìm kiếm, cất bốc các di hài liệt sĩ hi sinh trong kháng chiến trên toàn tỉnh. Tuy nhiên, vì diện tích rộng lớn, lại không có địa điểm cụ thể nên việc để sót các hài cốt liệt sĩ là không thể tránh khỏi.
Vì vậy, để tránh xảy ra tình trạng như trên trong lần cất bốc này Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo các đơn vị phải tiến hành tìm kiếm, rà soát thật kĩ lưỡng, tránh để sót hài cốt liệt sĩ.
Cũng theo đại tá Nguyễn Hồng Xuân thì đến chiều 17/9, công tác khai quật, cất bốc hài cốt liệt sĩ tại hố chôn tập thể đã được hoàn tất. Tại hố chôn tập thể đã phát hiện và cất bốc tổng cộng 10 bộ hài cốt liệt sĩ.
Sau khi quá trình cất bốc kết thúc việc đầu tiên cần làm là tổ chức buổi lễ rước hài cốt các liệt về an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Đức Cơ. Sau đó, các cơ quan chức năng sẽ tiến hành thu thập tư liệu nhằm xác định danh tính, quê quán của các liệt sĩ để thông báo cho gia đình họ.
Truyền thống “uống nước nhớ nguồn”
Sự việc phát hiện hố chôn liệt sĩ tập thể đã thu hút rất nhiều sự quan tâm của người dân trên địa bàn những ngày gần đây. Nhiều người dân tin rằng chính vong linh của các liệt sĩ tại hố chôn tập thể đã khiến cho tất cả các máy móc trước đó vốn vẫn hoạt động bình thường bỗng nhiên bị hư hỏng vì họ không muốn nơi yên nghỉ của mình bị máy móc làm xáo trộn.
 |
| Ngã 3 đường Hồ Chí Minh giao với quốc lộ 19B nối sang Campuchia, nơi phát hiện hố chôn liệt sĩ tập thể |
Cảm nhận được sự linh thiêng của các vị liệt sĩ nên nhiều người dân xung quanh khu vực đã đem lễ vật đến để bày tỏ lòng tôn kính với vong hồn những liệt sĩ đã anh dũng hi sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hàng ngàn người dân đã có mặt tại hiện trường để theo dõi quá trình cất bốc hài cốt cũng như cầu nguyện cho vong linh các liệt sĩ được yên nghỉ.
Một người dân xúc động chia sẻ: “Mặc dù may mắn được sinh ra và lớn lên trong thời bình nhưng thông qua sách báo, phim ảnh tầng lớp những người đi sau như chúng tôi cũng phần nào hiểu được sự ác liệt của chiến tranh. Chiến tranh càng ác liệt bao nhiêu thì công lao và sự hi sinh, mất mát của những thế hệ đi trước càng to lớn bấy nhiêu.
Chính nhờ có những sự hi sinh anh dũng như của những liệt sĩ tại hố chôn tập thể này mà chúng ta mới có được cuộc sống thanh bình, ấm no như hiện tại. Vì vậy, dù không biết các anh là ai, tên tuổi thế nào, quê quán ở đâu nhưng tất cả người dân như chúng tôi đều tự nguyện đến để viếng thăm các anh (các liệt sĩ) và bày tỏ lòng tôn kính, sự biết ơn to lớn…”.
Anh Hà (một người dân ở sát với hố chôn tập thể) cho biết, khi phát hiện ra hài cốt các liệt sĩ gia đình anh đã cố gắng hỗ trợ thêm các cơ quan chức năng vật dụng cất bốc, nước uống, chỗ nghỉ ngơi…Anh Hà và gia đình tình nguyện hỗ trợ để bày tỏ sự biết ơn đối với công lao của các liệt sĩ đã hi sinh trong kháng chiến.
Những ngày qua, không chỉ những người dân trên địa bàn huyện Đức Cơ mà rất nhiều người dân trong tỉnh Gia Lai, KonTum… đã có mặt tại nơi phát hiện ra hài cốt các liệt sĩ để dâng hương và thể huyện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” .
Bản thân cũng là một người lính nên khi mỗi khi phải tự tay cất bốc những hài cốt của đồng đội mình, đại tá Nguyễn Hồng Xuân không khỏi cảm thấy xót xa:
“Cũng là người lính, tôi thật xót xa khi tận thấy các anh nằm chồng lên nhau trong một hố chôn tập thể như thế này… Nhiều ngày gần đây, qua thông tin trên các báo, nhiều cựu chiến binh từ các tỉnh trên khắp cả nước có tham chiến ở khu vực này cứ liên tục gọi điện cho tôi để hỏi danh tính, phiên hiệu đơn vị.
Chúng tôi cũng mong như các bác ấy, mong sớm tìm được chút manh mối từ đây để các anh có thể yên nghỉ với đầy đủ danh tính và quê quán. Cũng như có thể báo tin cho người thân, gia đình các anh để họ có thể vào thắp nén nhang cho cha, anh mình”.
