Sáng nay (14/11), Quốc hội (QH) thảo luận ở Hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.
Lấp khoảng trống pháp luật
Theo Tờ trình của Chính phủ, ngày 20/6/2017, tại kỳ họp thứ 3, QH khóa XIV đã thông qua Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2018.
Tuy nhiên, theo Chính phủ, theo quy định hiện hành thì đang có khoảng trống pháp luật trong việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng nên không thể khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử về hình sự đối với các hành vi trên từ ngày 1/7/2018.
Nếu đã khởi tố điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ; nếu đã bị kết án đang chấp hành hình phạt hoặc đang được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt thì phải miễn chấp hành hình phạt còn lại.
Nếu đã kết án mà chưa chấp hành hình phạt hoặc đang được hoãn chấp hành hình phạt thì phải miễn chấp hành toàn bộ hình phạt.
Vì vậy, để kịp thời khắc phục những khó khăn vướng mắc trên, không để khoảng trống pháp luật trong việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vũ khí khác có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng, góp phần bảo đảm an ninh chính trị, ổn định của đất nước và bảo đảm trật tự an toàn xã hội thì việc sửa đổi, bổ sung Điều 3 của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ nhằm bảo đảm phù hợp với Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017 về xử lý hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vũ khí khác có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng là rất quan trọng và cần thiết.
Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Quốc phòng – An ninh của QH thấy rằng, để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, khắc phục những hạn chế, vướng mắc hiện nay, kịp thời xử lý hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, thì trước mắt trình QH xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.
Tuy nhiên, trong ủy ban thẩm tra cũng có một số ý kiến đề nghị sửa đổi, bổ sung Điều 304 của Bộ luật Hình sự để khắc phục triệt để những vướng mắc, bất cập, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và bảo đảm cơ sở pháp lý để xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng.
Phù hợp trong giai đoạn hiện nay
Phát biểu tại phiên họp, ĐB Lê Thành Long (Đoàn Kiên Giang), Bộ trưởng Bộ Tư pháp – cho biết, xét từ khía cạnh pháp luật hình sự, quy định của pháp luật về vấn đề quản lý vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng, tội chế tạo và tàng trữ, sử dụng, mua bán trái phép và chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự được quy định như nhau tại Điều 230 Bộ Luật hình sự năm 1999, sửa đổi, bổ sung năm 2009 và Điều 304 Bộ Luật Hình sự năm 2015.
Theo đó, Khoản 1, Điều 230 Bộ Luật hình sự năm 1999, sửa đổi, bổ sung năm 2009 và Khoản 1, Điều 304 Bộ Luật Hình sự năm 2015 cùng quy định: “Người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 7 năm”.
“Như vậy, có thể nói chính sách hình sự về tội phạm này của Bộ luật Hình sự năm 1999 và Bộ luật Hình sự năm 2015 là không thay đổi. Theo đó, người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng cũng sẽ bị xử lý hình sự theo quy định tại Điều 304 của Bộ Luật Hình sự năm 2015”, Bộ trưởng Long nhấn mạnh.
Từ khía cạnh liên quan đến vấn đề quản lý vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng, Bộ trưởng Long cho hay, Pháp lệnh quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2011 quy định tại Khoản 2 điều 3, vũ khí quân dụng gồm vũ khí không thuộc danh mục vũ khí như Chính phủ ban hành nhưng có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng.
Như vậy, có thể nói, với quy định này, người chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng cũng sẽ bị xử lý hình sự theo quy định tại Điều 230 Bộ Luật hình sự năm 1999, sửa đổi, bổ sung năm 2009.
Ngày 20/6/2017, QH thông qua Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ. Luật này không quy định vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng là vũ khí quân dụng.
Dù Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật hình sự năm 2015 và Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ cùng được QH thông qua ngày 20/6/2017 nhưng thời điểm có hiệu lực của 2 luật này khác nhau.
Trong đó, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ có hiệu lực sau Bộ Luật hình sự năm 2015 là 6 tháng.
Theo Bộ trưởng Tư pháp, vướng mắc trong việc xử lý hành vi chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng chỉ xuất hiện khi Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ có hiệu lực thi hành, tức là từ ngày 1/7/2018.
Còn từ thời điểm Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2018 đến trước ngày Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ có hiệu lực, tức trước ngày 1/7/2018, không có khó khăn, vướng mắc gì trong việc xử lý hành vi trên.
Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho hay, xét về khía cạnh vấn đề an ninh, trật tự, an toàn xã hội, với khó khăn, vướng mắc trong xử lý hình sự hành vi tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng như hiện nay thì việc sửa đổi Bộ Luật hình sự năm 2015 hay sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đều có thể giải quyết được.
Tuy nhiên, việc quyết định sửa đổi, bổ sung luật nào cần cân nhắc nhiều yếu tố, đặc biệt là vấn đề an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Theo Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long, đối với Bộ luật Hình sự năm 2015, nếu đặt vấn đề sửa đổi, bổ sung ngay tại thời điểm hiện nay là tương đối khó khăn vì những quy định của luật liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.
Do vậy, nếu đặt vấn đề sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự có nhiều ý kiến khác nhau đề nghị sửa đổi, bổ sung những vấn đề khác của luật mà còn nhiều vấn đề của chính sách hình sự chúng ta chưa có đánh giá, tổng kết thỏa đáng.
Đối với Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, sau khi rà soát lại toàn bộ nội dung của luật thì việc sửa đổi, bổ sung chỉ áp dụng đối với khoản 2 và khoản 6, Điều 3 mà không ảnh hưởng tới các quyền, các điều khoản khác của luật.
Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, qua rà soát các quy định của Bộ Luật hình sự năm 2015 và Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ thì việc sửa đổi luật này vừa không làm thay đổi chính sách quản lý đối với vũ khí trong quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ lại không làm thay đổi chính sách xử lý hình sự đối với loại tội này suốt từ năm 1999 đến nay trong Bộ luật hình sự.
Hơn nữa, việc sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ thực hiện theo quy trình rút gọn, trình QH cho ý kiến và xem xét thông qua theo quy trình tại 1 kỳ họp sẽ đáp ứng yêu cầu xử lý kịp thời các vụ việc, đối tượng mà các cơ quan tố tụng đang áp dụng biện pháp tố tụng chờ xử lý.
“Như vậy, xét 1 cách đầy đủ, toàn diện về các khía cạnh chính trị, pháp lý, sự ổn định về kinh tế - xã hội, mức độ khó thì việc sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ như Chính phủ trình là phù hợp trong giai đoạn hiện nay”, ông Long nhấn mạnh.
Cũng theo Bộ trưởng Lê Thành Long, Điều 304 của Bộ luật Hình sự năm 2015 là điều đã được thảo luận nhiều. Khi sửa đổi, bổ sung, đây là một trong những điều chốt lại cuối cùng trong phạm vi của các cơ quan tư pháp.
Đề cập đến cách tiếp cận và xử lý các vấn đề thực tế trong xây dựng pháp luật, Bộ trưởng Long cho biết, cái khó khăn nhất ở đây là cách tiếp cận làm sao liệt kê đầy đủ, cụ thể từng loại vũ khí hay khái quát.
“Cuối cùng, rất nhiều điều trong bộ luật biết là phải liệt kê nhưng không liệt kê nổi vì có người đặt vấn đề nói vũ khí thì nếu trở lại thời ông bà ta đánh Pháp, tầm vông, chông, giáo mác… mọi thứ đều có thể trở thành vũ khí. Do đó, pháp luật thực sự bất lực trước việc này”, ông nói.
Với những yếu tố trên, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long đề nghị QH xem xét, cho sửa đổi bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ và tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các chính sách hình sự và xử lý một cách hoàn thiện hơn trong tương lai.
Thuyết phục và hợp lý hơn
ĐB Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An) bày tỏ sự đồng tình cao với tờ trình của Chính phủ. ĐB cho rằng, ở nước ta, công tác quản lý vũ khí quân dụng là hết sức chặt chẽ, số lượng vũ khí quân dụng còn lại sau chiến tranh hầu hết được thu hồi nên số lượng vũ khí quân dụng rơi vào tay bọn tội phạm là rất ít và rất hiếm hoi.
 |
| ĐB Nguyễn Hữu Cầu. |
Theo ĐB, vũ khí do Nhà nước sản xuất không có nên bọn tội phạm thường sử dụng các loại vũ khí tự chế có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng để gây án.
“Thực hiện đấu tranh phòng chống tội phạm từ trước đến nay cho thấy, đây là loại tội phạm rất nghiêm trọng, đa phần các đối tượng có hành vi chế tạo mua bán tàng trữ vận chuyển sử dụng chiếm đoạt trái phép các loại vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng. Các loại vũ khí đối tượng thường hay sử dụng như súng bắn đạn hoa cải, súng ổ xoáy, súng bút, súng tự chế các loại vũ khí quân dụng ưa nòng, ưa bản dùng làm biến dạng vũ khí quân dụng có tính sát thương rất cao”, ĐB Cầu cho hay.
Nhấn mạnh các loại tội phạm này xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người khác, thường gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, ĐB Cầu cho rằng việc xử lý hình sự về các hành vi chế tạo, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng chiếm đoạt trái phép các loại vũ khí có tính năng tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng là hết sức cần thiết, là chính sách hình sự nhất quán từ trước đến nay ở nước ta.
ĐB cũng cho biết, thực tiễn việc áp dụng Bộ luật Hình sự về xử lý tội phạm này từ trước đến ngày 1/7/2018 không có gì vướng mắc. Từ các phân tích, ĐB cho rằng quan điểm của Chính phủ trình QH sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ là thuyết phục và hợp lý hơn.
