Sống mòn vì bị o ép nợ
Câu chuyện cách đây hơn 10 năm, doanh nghiệp tư nhân Hậu Giang (DN Hậu Giang) của ông Trần Văn Hậu (60 tuổi, thường trú tại phường Duyên Hải, TP Lào Cai) đầu tư xây dựng dự án sản xuất, kinh doanh dược liệu tại Lào Cai, và được Ngân hàng TMCP Phát triền nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB) Lào Cai duyệt cho vay 20 tỷ đồng.
Thế nhưng, khi MHB Lào Cai mới giải ngân được 18 tỷ đồng qua nhiều hợp đồng tín dụng thì bất ngờ dừng lại, đồng thời “ép” DN Hậu Giang phải bán tài sản để trả nợ bớt thì mới xem xét cho vay tiếp. Thời điểm đó, dù gặp nhiều khó khăn nhưng DN Hậu Giang không có cách nào khác là phải bán một phần tài sản thế chấp được khoảng gần 6 tỷ đồng để trả nợ, mong muốn ngân hàng giãn nợ và tiếp tục giải ngân theo hạn mức.
 |
| Cơ ngơi hàng chục tỷ đồng của Hậu Giang bỗng chốc "chết yểu" vì những chính sách không hợp lý của ngân hàng. |
Sau khi trừ số nợ, DN Hậu Giang còn nợ khoảng 12 tỷ đồng, nhiều lần đề nghị ngân hàng được giãn nợ, khoanh nợ, miễn giảm lãi, tiếp tục được vay trong hạn mức đã kí kết, điều chỉnh sản xuất, kinh doanh cho phù hợp thời kỳ khủng hoảng kinh tế (năm 2010), nhưng vẫn không được MHB chấp nhận. Trong khi giá trị bảo đảm của doanh nghiệp này là 30 tỷ đồng, tức lớn hơn rất nhiều giá trị khoản vay.
Sau đó, MHB Lào Cai tiếp tục ép DN của ông Trần Văn Hậu phải trả nợ thêm vào gốc và lãi, phải sản xuất dược liệu đúng như dự án đã phê duyệt và hạn trong 5 ngày phải làm xong “Giấy chứng nhận tài sản gắn liền trên đất” mới giải ngân tiếp.
Theo các vận hàng cứng nhắc của ngân hàng thì không khác đánh đố doanh nghệp vì bởi lẽ với phương án sản xuất, kinh doanh như cũ thì càng làm càng không khả quan trong bối cảnh lạm phát, khủng hoảng kinh tế tràn lan.
Trục lợi từ khoản nợ?
Không tháo gỡ khoản vay cho DN Hậu Giang, MHB Lào Cai lại tìm con đường khác là “bí mật” bán khoản nợ này cho Công ty quản lý nợ VAMC. Trong khi, khổ chủ là DN Hậu Giang không hề được thông báo về sự việc này diễn ra khi nào, ở đâu, và được bán với giá bao nhiêu.
VAMC lại tiếp tục bán cho Chi nhánh Ngân hàng BIDV Sa Pa (Hợp đồng số 1763/2017/ĐN-VAMC-BIDV ngày 20/10/2017) với giá 6,9 tỷ đồng. Tiếp đó, BIDV Sa Pa lại bán khoản nợ này cho Công ty Tân Trà Việt với số tiền 12 tỷ đồng (hợp đồng số 01/2017/HĐ-MHB ngày 2/11/2017).
Điều đáng nói Công ty Tân Trà Việt được phản ánh hoạt động như một công ty “ma”, khi mà chỉ từ tháng 9/2015 - 2/2018 thay đổi 5 đời giám đốc, trong khi ở thương vụ này BIDV Sa Pa thu lãi chênh lệch 5,1 tỷ đồng.
 |
| Doanh nghiệp Hậu Giang phải lâm vào con đường cùng vì bị o ép nợ? |
Toàn bộ những thương vụ nêu trên DN Hậu Giang không hề hay biết diễn ra khi nào, ở đâu và khoản nợ của mình được định giá bao nhiêu. Chỉ khi, Cty Tân Trà Việt quay lại “ép” DN Hậu Giang phải mua lại chính tài sản và khoản nợ mà công ty này vừa mua lại với giá từ 18 tỷ đồng, sau đó ngã giá xuống 14 tỷ, rồi xuống 12 tỷ, và cuối cùng xuống giá còn 9 tỷ đồng thì mọi việc mới vỡ lẽ.
DN Hậu Giang cho rằng bị đưa vào diện nợ xấu, rồi bị mua bán nợ, trong khi vẫn đang sản xuất, đang trả nợ, nên không chấp nhận việc mua lại tài sản của chính mình. Lúc này Cty Tân Trà Việt khởi kiện, yêu cầu DN Hậu Giang trả số tiền gần 41 tỷ đồng (là tổng số nợ với ngân hàng MHB).
Những phán quyết bất thường
Ngày 20/11/2018, TAND thành phố Lào Cai đưa vụ án “Tranh chấp hợp đồng tín dụng và hợp đồng mua bán nợ” ra xét xử, tuyên bố “Hợp đồng mua bán nợ số 01/2017/HĐMBN ngày 2/11/2017 giữa Chi nhánh BIDV Sa Pa với Cty Tân Trà Việt là vô hiệu”. Do Cty Tân Trà Việt không đáp ứng điều kiện kinh doanh mua bán nợ, không có quy chế quản lý nội bộ về hoạt động kinh doanh dịch vụ mua bán nợ - theo Điều 4 và 5 Nghị định 69/2016/NĐ-CP của Chính phủ.
Sau đó, cả DN Hậu Giang và cả Cty Tân Trà Việt cùng kháng cáo. Nửa năm sau, TAND tỉnh Lào Cai xử phúc thẩm, lại tuyên “Hợp đồng mua bán nợ này đã có hiệu lực, buộc DN Hậu Giang phải trả 41 tỷ đồng cho Cty Tân Trà Việt”.
Dường như TAND tỉnh Lào Cai đã đánh giá không đúng bản chất vụ án, không xem xét đến việc Cty Trà Việt mua bán nợ là vi phạm quy định của pháp luật về xử lý nợ xấu các tổ chức tín dụng.
DN Hậu Giang đã có đơn đề nghị xem xét giám đốc thẩm vụ án. Ngày 19/2/2020 TAND Cấp cao tại Hà Nội đã xem xét và có Quyết định hoãn thi hành án 90 ngày, kể từ 20/2/2020 gửi Chi cục Thi hành án TP Lào Cai. Trong khi vụ việc đang chờ xem xét, Chi cục Thi hành án TP Lào Cai đã ra quyết định cưỡng chế kê biên toàn bộ tài sản của DN (tiến hành ngày 16/6/2020).
Tuy nhiên, đơn vị thi hành ánh vi phạm nghiêm trọng khi không cung cấp Biên bản cưỡng chế cho DN Hậu Giang, đặc biệt là tự ý định giá tài sản của doanh nghiệp… 7 tỷ đồng, trong khi thực hiện thủ tục thẩm định giá còn mập mờ.
Vì vậy, ông Trần Văn Hậu tiếp tục khiếu nại tới Tổng cục Thi hành án (Bộ Tư pháp), khiếu nại việc thiệt hại do cuộc cưỡng chế, định giá tài sản có nhiều sai phạm, khuất tất này.
Thiết nghĩ, TAND Tối cao, TAND Cấp cao tại Hà Nội, VKSND Cấp cao tại Hà Nội; Tổng cục Thi hành án cần nghiên cứu, xem xét vụ việc tránh oan sai, để DN Hậu Giang sớm khôi phục, ổn định sản xuất kinh doanh, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động.
