Làm sao tránh hình thức khi lấy ý kiến nhân dân vào dự thảo văn bản

(PLVN) -Trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL), để bảo đảm tính khả thi của văn bản khi thi hành, các cơ quan nhà nước phải tổ chức lấy ý kiến, tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý của nhân dân, của đối tượng trực tiếp chịu tác động. Sự tham gia này là rất quan trọng và được Luật Ban hành VBQPPL năm 2015 quy định bắt buộc nhưng thực tiễn 3 năm qua vẫn còn nhiều hạn chế.

Chưa quy định cơ chế giám sát việc tổ chức lấy ý kiến

Luật năm 2015 có nhiều quy định tiến bộ, cụ thể về việc lấy ý kiến nhân dân vào dự thảo VBQPPL. Chẳng hạn, Điều 7 bước đầu quy định trách nhiệm của cơ quan chủ trì lấy ý kiến và cơ quan, tổ chức tham gia góp ý kiến về đề nghị xây dựng VBQPPL, dự án, dự thảo VBQPPL. Luật năm 2015 cũng đã quy định cơ quan chủ trì soạn thảo có trách nhiệm tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến góp ý và đăng tải nội dung giải trình, tiếp thu ý kiến góp ý trên Cổng thông tin điện tử đã đăng tải dự án, dự thảo để lấy ý kiến. Khoản 1 Điều 57 và Điều 91 của Luật năm 2015 thì quy định tại “trong thời gian dự thảo đang được lấy ý kiến, nếu cơ quan chủ trì soạn thảo chỉnh lý lại dự thảo văn bản mà khác với dự thảo đã đăng tải trước đó thì phải đăng lại dự thảo văn bản đã được chỉnh lý”. 

Tuy nhiên, Luật chưa quy định cơ chế giám sát việc tổ chức lấy ý kiến, tham gia góp ý kiến và trách nhiệm giải trình, phản hồi của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong quy trình này; chưa quy định rõ thời điểm, thời hạn đăng tải tài liệu này và việc cập nhật nội dung giải trình, tiếp thu khi thời hạn lấy ý kiến là tương đối dài. Khoản 1 Điều 57 và Điều 91 chỉ được quy định đối với việc lấy ý kiến dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết và dự thảo nghị định của Chính phủ. Trong khi đây là một trong những quy định mới, quan trọng góp phần nâng cao trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo cũng như tăng cường tính công khai, minh bạch trong quá trình soạn thảo VBQPPL. 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
 Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, GS.TS Trần Ngọc Đường bình luận, Luật năm 2015 chưa thể hiện đầy đủ vai trò của nhân dân trong hoạt động lập pháp. Cụ thể, vai trò của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đều đã được thể hiện trong hầu hết các công đoạn của quy trình lập pháp từ việc hình thành các đề nghị xây dựng các VBQPPL, hình thành chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm đến việc soạn thảo, thẩm tra các dự án luật, pháp lệnh trước khi Quốc hội xem xét thông qua. Tuy nhiên, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với tư cách là một chủ thể có thẩm quyền giám sát và phản biện xã hội trong hoạt động xây dựng pháp luật mà Hiến pháp năm 2013 ghi nhận thì Luật Ban hành VBQPPL lại chưa quy định. 

Tổ chức phiên điều trần về dự án luật, pháp lệnh

Cũng theo ông Đường, nhân dân với tư cách là công dân có các quyền dân chủ trực tiếp cũng cần phải được thể chế trong hoạt động lập pháp của Nhà nước. Vì vậy, cần phát huy vai trò của nhân dân trong hoạt động lập pháp, trong tất cả các giai đoạn của quy trình lập pháp cần có quy định vai trò giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng thời thu hút thực chất nhân dân tham gia vào hoạt động lập pháp,

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp, GS. TS Hoàng Thế Liên ghi nhận Luật hiện hành đã có quy định bắt buộc phải lấy ý kiến của nhân dân, của đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của chính sách pháp luật. Nhưng ông Liên cho rằng, do còn thiếu nhiều điều kiện như thời gian, kinh phí, thông tin cộng với sự bất cập trong ý thức và năng lực của đội ngũ hoạch định chính sách nên quy định này được thực hiện chưa tốt, thậm chí là còn hình thức, chiếu lệ cả trong tổ chức lấy ý kiến lẫn trong tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp của nhân dân. 

“Điều đó đồng nghĩa với việc chưa coi trọng ý kiến của nhân dân, tiếng nói của nhân dân trong hoạch định chính sách pháp luật còn yếu ớt. Trong khi đó, yêu cầu hàng đầu của Nhà nước pháp quyền là pháp luật phải được tạo dựng bằng con đường dân chủ, thực sự thể hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân” – ông Liên nhấn mạnh. 

Do đó, ông Liên đề xuất tới đây phải sửa đổi, bổ sung cơ chế pháp lý hữu hiệu để thực hiện vấn đề quan trọng này theo hướng tạo dựng cơ chế bảo đảm việc lấy ý kiến nhân dân, đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của chính sách pháp luật trong giai đoạn dự thảo văn bản một cách thực chất. Ngoài ra, cần bổ sung quy định về trách nhiệm của đại biểu Quốc hội trong việc lấy ý kiến của cử tri ở khu vực bầu cử về dự án luật, pháp lệnh. Quy định này vừa tạo thêm một kênh quan trọng để nhân dân góp ý kiến, vừa giúp đại biểu Quốc hội nắm bắt được nguyện vọng của nhân dân để nói lên tiếng nói của nhân dân tại nghị trường.

Đáng chú ý, nguyên Thứ trưởng kiến nghị, cần có quy định về tổ chức phiên điều trần về dự án luật, pháp lệnh ở giai đoạn thẩm tra. Phiên điều trần được tổ chức công khai và mở rộng. Thành phần tham gia phiên điều trần, ngoài các đại diện của các cơ quan nhà nước, đại diện cử tri, các tổ chức xã hội, nhân dân có quyền dự. Tại phiên điều trần, cơ quan trình dự án luật, pháp lệnh có trách nhiệm trả lời các câu hỏi của bất cứ ai tham gia phiên điều trần, cung cấp đầy đủ tài liệu, thông tin liên quan đến dự án luật, pháp lệnh. Qua phiên điều trần, các cơ quan có trách nhiệm trong ban hành văn bản sẽ trực tiếp nhận được nhiều ý kiến từ nhân dân. 

Đọc thêm

Hoàn thiện quy định về phân cấp, phân quyền giữa trung ương và chính quyền địa phương

Toàn cảnh cuộc họp.
(PLVN) - Chiều 22/11, Bộ Tư pháp tổ chức họp H ội đồng thẩm định hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) với sự chủ trì của Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh. Về phía cơ quan chủ trì lập đề nghị có Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cùng đại diện một số đơn vị thuộc Bộ.

Giải lan toả kết quả hoạt động của Bộ, ngành Tư pháp, tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh, Trưởng Ban tổ chức phát biểu tại buổi lễ.
(PLVN) - Thiết thực hướng đến Kỷ niệm 80 năm ngày Truyền thống của ngành Tư pháp Việt Nam (28/8/1945 – 28/8/2025) và Đại hội Thi đua yêu nước ngành Tư pháp lần thứ VI, 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), phát huy vai trò của báo chí, nâng cao chất lượng công tác thông tin truyền thông, góp phần tích cực xây dựng Bộ, ngành Tư pháp ngày càng phát triển, sáng 22/11, Bộ Tư pháp phát động Giải Báo chí toàn quốc về ngành Tư pháp lần thứ nhất (gọi chung là Giải báo chí).

Bộ Pháp điển Việt Nam: Giải pháp quan trọng để truyền thông chính sách

Ông Nguyễn Duy Thắng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp.
(PLVN) - Bộ Pháp điển Việt Nam là một công cụ tra cứu pháp luật hữu ích trong Kỷ nguyên mới. Việc Công bố và đưa Bộ Pháp điển vào cuộc sống là một trong các giải pháp quan trọng để truyền thông chính sách, giảm chi phí tuân thủ pháp luật đồng thời mở ra những nguồn lực, tạo nên sức mạnh, hiệu quả cao trong việc xây dựng, thực hiện chính sách pháp luật…

Đẩy mạnh xã hội hoá công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua mô hình “Điểm hỗ trợ pháp luật cộng đồng miễn phí”

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ tư pháp Phan Hồng Nguyên phát biểu khai mạc Tọa đàm.
(PLVN) - Ngày 20/11/2024, tại tỉnh Sóc Trăng, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật - Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm lấy ý kiến thí điểm xây dựng mô hình “Điểm hỗ trợ pháp luật cộng đồng miễn phí” với sự chủ trì của đồng chí Phan Hồng Nguyên – Phó Cục trưởng.

Xác định đúng và trúng giải pháp để đưa công tác xây dựng pháp luật lên tầm cao mới

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu khai mạc phiên họp.
(PLVN) - Ngày 21/11, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp Hội đồng khoa học Bộ với chủ đề “Nhận diện những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển của Bộ, ngành Tư pháp trên cơ sở các phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm thời gian gần đây và Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư tại buổi làm việc với Ban Cán sự đảng Bộ Tư pháp”. Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh chủ trì phiên họp. Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh cùng dự.

Thư ký thi hành án Trần Văn Toán và những kỷ niệm “cưỡng chế” nhớ đời!

Anh Trần Văn Toán, Thư ký thi hành án Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.
(PLVN) -“Phải nhìn nhận, trong giai đoạn hiện nay hoạt động Thi hành án dân sự (THADS) vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn nhất định, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy hiểm cho đội ngũ Chấp hành viên khi tổ chức thi hành án” là chia sẻ của anh Trần Văn Toán, Thư ký thi hành án Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.

TS Lê Việt Nga: Người góp sức mở những “cung đường” cho hàng Việt vươn xa

TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
(PLVN) -  Chỉ từ một lời “rủ rê” mà TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã có 13 năm gắn bó với cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam. Từ cuộc vận động này, cùng với nỗ lực, nhiệt huyết và tình yêu với hàng Việt của TS. Lê Việt Nga mà hàng Việt đã có một “cuộc trường chinh vạn dặm” vượt ra khỏi biên giới quốc gia, xuất hiện trên kệ những hệ thống siêu thị lớn nhất trên thế giới…

Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận phiên họp.
(PLVN) -Ngày 20/11, Bộ Tư pháp đã tổ chức Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.