Theo báo cáo tại phiên họp, Luật THADS được Quốc hội thông qua năm 2008. Sau 15 năm thi hành, bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, Luật THADS đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc.
Bên cạnh đó, thực hiện chủ trương xã hội hoá một số hoạt động THADS theo Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị khoá IX, Quốc hội đã ban hành các Nghị quyết 24/2008/QH12 ngày 14/11/2008, Nghị quyết số 36/2012/QH13 ngày 23/11/2012 và Nghị quyết số 107/2015/QH13 ngày 26/11/2015 về thực hiện chế định Thừa phát lại; Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2020/NĐ-CP ngày 08/01/2020 quy định về tổ chức và hoạt động của Thừa phát lại.
Theo đó, Thừa phát lại đã hoạt động từ năm 2008, từng bước đi vào đời sống xã hội. Tuy nhiên, kết quả về hoạt động THADS của Thừa phát lại còn rất hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của Đảng, Nhà nước, nhất là yêu cầu tại Nghị quyết số 27-NQ/TW.
 |
Ông Nguyễn Thắng Lợi, Quyền Tổng Cục trưởng Tổng cục THADS phát biểu tại phiên họp. |
Theo dự thảo Luật, về việc áp dụng biện pháp cưỡng chế trong trường hợp huy động lực lượng bảo vệ của Thừa phát lại, dự thảo quy định khi tổ chức thi hành án, Trưởng Văn phòng Thừa phát lại có nhiệm vụ, quyền hạn về thi hành án cơ bản như Thủ trưởng cơ quan THADS, trừ thẩm quyền ra quyết định THA và giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử phạt vi phạm hành chính.
Thừa phát lại có nhiệm vụ, quyền hạn như Chấp hành viên, trừ thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.
Đối với việc áp dụng biện pháp cưỡng chế có huy động lực lượng, dự thảo đưa ra 02 phương án.
Thứ nhất là trong trường hợp cưỡng chế THA cần huy động lực lượng, Văn phòng Thừa phát lại lập kế hoạch cưỡng chế; có văn bản gửi Thủ trưởng cơ quan THADS nơi Văn phòng Thừa phát lại đặt trụ sở, kèm theo hồ sơ THA để Thủ trưởng cơ quan THADS xem xét, ra quyết định cưỡng chế THA và phê duyệt kế hoạch cưỡng chế THA.
Thứ hai là Trưởng Văn phòng Thừa phát lại ra quyết định áp dụng các biện pháp cưỡng chế THA, bao gồm cả các trường hợp cưỡng chế có huy động lực lượng.
Phát biểu tại phiên họp, PGS.TS Đinh Dũng Sỹ, chuyên gia pháp luật, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ đồng tình với phương án 1, bởi lẽ, Thừa phát lại là một thiết chế tư, việc xã hội hóa THA không đồng nghĩa với việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền nhà nước cho tổ chức tư nhân. Đặc biệt, cưỡng chế là vấn đề lớn, liên quan trực tiếp đến quyền sở hữu và quyền công dân, phải do cơ quan có thẩm quyền nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật.
 |
PGS.TS Đinh Dũng Sỹ, chuyên gia pháp luật, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ. |
Bên cạnh đó, PGS.TS Đinh Dũng Sỹ cho rằng, nếu trao thêm thẩm quyền cưỡng chế cho Thừa phát lại, về bản chất sẽ không còn sự phân biệt giữa cơ quan THADS và Thừa phát lại, dẫn đến việc tồn tại song song hai thiết chế – một công, một tư – nhưng chức năng không khác biệt.
Tuy nhiên, ông cũng đề nghị phương án 1 cần được hoàn thiện về cơ chế thực hiện, nhất là trong việc xác định trách nhiệm. Cần làm rõ nếu Thừa phát lại đề nghị cưỡng chế mà cơ quan Thi hành án không ra quyết định thì xử lý ra sao, hoặc nếu phát sinh vi phạm từ quyết định cưỡng chế thì ai sẽ chịu trách nhiệm. Những điểm này hiện vẫn chưa được quy định rõ trong dự thảo luật.
Ông Nguyễn Văn Lạng, Chủ tịch Hội Thừa phát lại Hà Nội đồng tình với phương án hai, vì phương án này trao thẩm quyền đầy đủ và phù hợp cho Trưởng Văn phòng Thừa phát lại. Tuy nhiên, ông Lạng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ hơn thẩm quyền tổ chức THA giữa cơ quan THADS và Văn phòng Thừa phát lại trong việc ra quyết định THA và quyết định cưỡng chế.
 |
Ông Nguyễn Văn Lạng, Chủ tịch Hội Thừa phát lại Hà Nội. |
Ngoài ra, các đại biểu cũng đưa ra một số góp ý để hoàn thiện dự thảo, bảo đảm tính phù hợp, khả thi hơn như: cần áp dụng chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ vào xây dựng cơ sở dữ liệu, liên thông khi giải quyết các vấn đề có liên quan nhằm xử lý công việc nhanh và chính xác hơn; bổ sung những quy định mang tính nguyên tắc, tính khung về mô hình hoạt động của Thừa phát lại; bổ sung quy định về số lượng, tiêu chuẩn, tiêu chí thành lập văn phòng Thừa phát lại…
Kết luận phiên họp, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú đánh giá cao sự chuẩn bị của cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc xây dựng dự thảo Luật THADS (sửa đổi). Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, đảm bảo sự thống nhất trong hệ thống pháp luật và hoàn thiện hồ sơ. Về sự phù hợp với chính sách, Thứ trưởng đề nghị vấn đề về Thừa phát lại cần làm rõ hơn để đánh giá tác động, bổ sung hoàn thiện hồ sơ.
 |
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú kết luận phiên họp. |
Dự thảo Luật cơ bản phù hợp với đường lối chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung thêm nội dung đánh giá sự phù hợp của dự thảo Luật với Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban chấp hành Trung ương 11 khoá XIII liên quan đến sắp xếp bộ máy, Kết luận số số 155-KL/TW ngày 17/5/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính từ nay đến ngày 30/6/2025.
Về tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Luật, Thứ trưởng đề nghị rà soát lại đầy đủ các nhóm chính sách trong hồ sơ đề nghị xây dựng Luật đã được Chính phủ thông qua.
Ngoài ra, về đảm bảo an ninh quốc phòng cần lưu ý vấn đề phát sinh khi thực hiện biện pháp cưỡng chế THA, cần có đánh giá thêm về vấn đề đảm bảo an ninh. Liên quan đến nội dung về phân cấp, phân quyền, Thứ trưởng đề nghị phải làm rõ trách nhiệm và gia tăng thẩm quyền của Chấp hành viên, làm rõ mối quan hệ của Chấp hành viên với Thủ trưởng cơ quan THADS cấp tỉnh.
