Lâm nghiệp bền vững ở Phần Lan: Xu hướng của thế kỷ 21

Phát triển rừng bền vững là mục tiêu quốc gia của Phần Lan hàng thập kỷ nay.
Phát triển rừng bền vững là mục tiêu quốc gia của Phần Lan hàng thập kỷ nay.
(PLVN) - Ở Phần Lan, sự tàn phá rừng đã bị cấm thông qua Luật Lâm nghiệp đầu tiên vào năm 1886. Chính sách lâm nghiệp của Phần Lan được xây dựng trên cơ sở lâm nghiệp bền vững và sử dụng rừng đa mục đích, nhằm đảm bảo lợi ích của cả thiên nhiên và con người. Mô hình lâm nghiệp bền vững của Phần Lan hiện đang là chuẩn mẫu cho rất nhiều đất nước trên thế giới noi theo, trong đó có Việt Nam. 

Lâm nghiệp bền vững, sinh kế bền vững…

Trong nhiều thế kỷ, ngành lâm nghiệp là trụ cột của nền kinh tế quốc gia Phần Lan. Chính vì thế, các nguồn tài nguyên rừng của Phần Lan đã từng bị thu nhỏ tới mức báo động vì rừng đã bị chặt phá qúa nhiều bởi hoạt động thâm canh cho sản xuất nông nghiệp, hoạt động đóng tàu, chặt cây lấy củi đốt. 

Năm 1886, Luật Lâm nghiệp đầu tiên được thông qua ở nước này đã cấm tàn phá rừng. Theo đó, việc chặt cây bị cấm cho đến khi cây đủ tuổi khai thác; đồng thời, trong vòng 5 năm kể từ khi rừng cây bị chặt, một rừng cây mới để thay thế phải được trồng lại. Vào khoảng đầu thế kỷ 20, khái niệm nền lâm nghiệp tuần hoàn, bền vững đã bắt đầu manh nha ở Phần Lan. Từ những năm 1920, người dân Phần Lan đã nhận thức và ưu tiên tái chế giấy thải – một trong những sản phẩm từ cây lấy gỗ. 

Tuy nhiên chỉ đến những năm 1990, chính sách lâm nghiệp của Phần Lan mới được cải cách một cách toàn diện nhằm đảm bảo cân bằng hệ sinh thái, phát triển xã hội bền vững cùng với sản xuất gỗ bền vững. Kể từ những năm 2000, hơn 60% lượng giấy thải bỏ ở Phần Lan được thu hồi và tái chế hàng năm. 

Khai thác gỗ là một trong những hoạt động quan trọng bậc nhất của nền công nghiệp rừng. Đặc biệt ở nước này, lâm nghiệp hộ gia đình chiếm tỷ trọng cao nhất. Có khoảng hơn một nửa diện tích rừng ở Phần Lan thuộc về sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp của các cá nhân và hộ gia đình. Nhà nước chỉ sở hữu 25% đất rừng, các doanh nghiệp tư nhân sở hữu 10% và các thành phần khác sở hữu 5%. Rừng của nhà nước chủ yếu tập trung ở phía Bắc của Phần Lan và 45% diện tích rừng này nằm trong diện được bảo vệ nghiêm ngặt.

Ở Phần Lan, việc bắt đầu chặt cây để cải tạo cũng bị cấm cho đến khi gỗ đủ tuổi khai thác.
Ở Phần Lan, việc bắt đầu chặt cây để cải tạo cũng bị cấm cho đến khi gỗ đủ tuổi khai thác.  

Ngành công nghiệp rừng đảm bảo sinh kế cho hơn 50 thành phố và thị trấn ở Phần Lan, chiếm hơn một phần ba doanh thu xuất khẩu của toàn quốc gia. Tính đến năm 2010, có khoảng gần 1 triệu chủ rừng ở Phần Lan, tương đương với một phần năm dân số nước này. Số lượng phụ nữ là chủ rừng cũng ngày càng gia tăng. Các chủ sở hữu sử dụng rừng với nhiều mục đích như khai thác gỗ phục vụ sản xuất và xuất khẩu, hoặc để giải trí hoặc đầu tư. 

Nhằm đảm bảo nền công nghiệp rừng đi theo đúng định hướng của quốc gia, có khoảng 250 Hiệp hội Quản lý rừng phân bố trên mọi miền đất nước, nhằm cung cấp cho chủ rừng các dịch vụ tư vấn liên quan đến quản lý và khai thác rừng. Sứ mệnh của các Hiệp hội này được pháp luật quy định là thúc đẩy lâm nghiệp hộ gia đình phát triển, trong khi vẫn đảm bảo tính bền vững về nền kinh tế, hệ sinh thái và sự phát triển xã hội. Nhờ đó, các chủ rừng có thể dễ dàng tiếp cận với sự hỗ trợ pháp lý và kinh nghiệm từ các chuyên gia về việc quản lý và sử dụng rừng của mình hiệu quả hơn. 

Chống chọi với biến đổi khí hậu 

Dân số thế giới và Việt Nam ngày một tăng lên, kéo theo đó là nhu cầu gia tăng về nhà ở, cơ sở hạ tầng. Chính quá trình đô thị hoá, bê tông hoá các công trình tự nhiên diễn ra quá nhanh chóng, ồ ạt đã góp phần khiến diễn biến khí hậu trên toàn cầu ngày càng trở nên khó lường. Năm 2020 là một ví dụ điển hình khi rất nhiều quốc gia trên thế giới đều bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh. Còn tại Việt Nam, thiên tai diễn ra khốc liệt và bất thường ngay từ những ngày đầu tiên của năm vừa qua.

Trước những thách thức về ứng phó biến đổi khí hậu, giới chức trách và giới chuyên môn ở Phần Lan đã thực hiện giải pháp bảo tồn rừng và khai thác gỗ bền vững, hướng tới sử dụng gỗ như một nguồn nguyên liệu sản xuất năng lượng tái tạo. Về mặt sinh thái, gỗ là nguồn tài nguyên thiên nhiên có thể tái tạo, khi đốt cháy không gây ra nhiều khí thải độc hại như các loại nguyên liệu khác. Khí các-bon thải ra khi đốt gỗ sẽ được hấp thụ bởi rừng cây. Sử dụng gỗ làm chất đốt cũng giúp các nước hạn chế sử dụng nguyên liệu hóa thạch. Tro và chất dinh dưỡng từ gỗ có thể được trả lại cho rừng để tái tạo hệ sinh thái.

Mục tiêu Liên minh Châu Âu là đến năm 2020, một phần năm nguồn năng lượng sử dụng ở các nước thành viên là từ các nguồn tái tạo. Một trong những công cụ quan trọng để Phần Lan đạt được mục tiêu này là Chương trình Lâm nghiệp Quốc gia, trong đó nhấn mạnh mục tiêu tăng sản lượng gỗ tiêu thụ làm nguyên liệu cho năng lượng tái tạo lên 8 triệu mét khối vào năm 2015. 

Nếu sắt thép lên ngôi ở thế kỷ 19 và thế kỷ 20 là thời của bê tông cốt thép, thì vật liệu định hình thế kỷ 21 được đánh giá là gỗ. Giới khoa học và kiến trúc trên thế giới đang thúc đẩy một xu hướng mới “thời của gỗ” với các tòa nhà chọc trời đã và đang được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ như một giải pháp thay thế cho vật liệu bê tông, thép. Gỗ là vật liệu tái tạo góp phần giúp ngành xây dựng nói riêng và nền kinh tế nói chung trở nên thân thiện hơn với môi trường. 

Lâm nghiệp hộ gia đình là đặc trưng nền công nghiệp rừng ở Phần Lan.
Lâm nghiệp hộ gia đình là đặc trưng nền công nghiệp rừng ở Phần Lan.  

Tại Phần Lan, ngành công nghiệp gỗ ngày càng phát triển theo hướng tuần hoàn và bền vững vì khí hậu. Các nhà sản xuất gỗ không chỉ cung cấp nguyên vật liệu cho các chủ đầu tư, nhà thầu xây dựng mà còn cung cấp các giải pháp “xanh hơn” và thân thiện hơn với môi trường. Các tiêu chuẩn đối với các nhà cung cấp vật liệu xây dựng ngày càng được nâng cao, theo đó là những mô hình kinh doanh gỗ bền vững ra đời.

Các dòng sản phẩm từ gỗ phục vụ đa dạng nhiều lĩnh vực, từ xây dựng và nội thất, đến sản xuất năng lượng tái tạo. Để hoàn thành vòng đời sản phẩm, hầu hết gỗ thải đều được tái chế. Nhiều giải pháp công nghệ được đưa ra nhằm tích hợp các tính năng thông minh trong các sản phẩm từ gỗ và dịch vụ giúp cập nhật trạng thái của sản phầm từ gỗ, cung cấp thông tin cho các nhà sản xuất quyết định sẽ tái sử dụng, tái chế hay thải bỏ sản phẩm đó. 

Còn tại Việt Nam, định hướng bảo tồn rừng và khai thác gỗ bền vững đã là bài toán trăn trở của giới chức trách bao lâu nay. Bời lẽ nguồn tài nguyên thiên nhiên là hạn chế, thế giới ngày càng xa rời mô hình một chiều “khai thác, sản xuất, bỏ đi” sang một hệ thống tuần hoàn, tức là không có gì bị vứt đi và các sản phẩm cũ trở thành các nguồn nguyên liệu mới. Hướng tới sử dụng các nguyên liệu có thể tái tạo và tái chế sẽ là một thách thức nhưng cũng là một hướng di bền vững trong công tác bảo tồn rừng, phát triển kinh tế vì nền khí hậu tại Việt Nam trong năm 2021.

Tin cùng chuyên mục

Đảo Hans là một đảo đá nhỏ không có cư dân sinh sống.

Hồi kết của “Cuộc chiến tranh yên bình nhất thế giới”

(PLVN) - Cuộc tranh chấp giữa Canada và Đan Mạch về chủ quyền đối với đảo Hans ở vùng Bắc Cực được đặt cho biệt danh là “Cuộc chiến tranh yên bình nhất trên thế giới” vì ở nơi đây chưa từng xảy ra xô xát hay giao tranh vũ trang giữa hai bên.

Đọc thêm

Châu lục không còn dễ thu phục

Các nhà lãnh đạo tham dự Thượng đỉnh châu Mỹ lần 9 tại Los Angeles (Mỹ).
(PLVN) - Tổng thống Mỹ Joe Biden không phải chẳng đạt được kết quả gì nhưng cũng không thể toại nguyện về kết cục của Hội nghị cấp cao của các nước châu Mỹ lần thứ 9 vừa qua.

Chấm dứt hủ tục đáng sợ của nhiều bộ tộc Nigeria

Chấm dứt hủ tục đáng sợ của nhiều bộ tộc Nigeria
(PLVN) - Đối với các bộ lạc thổ dân ở Nigeria, việc rạch thân để tạo ra các vết sẹo là một nghi thức khá phổ biến và có từ rất lâu đời. Tùy từng bộ lạc, việc rạch thân sẽ diễn ra theo nhiều cách khác nhau, cùng với quan niệm về giá trị của những vết sẹo cũng khác nhau.

Bên lề sân cỏ (Kỳ 1): Lịch sử hình thành và chinh phục cả thế giới của bóng đá

 Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận (927-976 sau CN) chơi xúc cúc cùng các cận thần.
(PLVN) - Bóng đá được cho rằng đã xuất hiện từ thời đại Chiến Quốc và phiên bản cổ xưa nhất với đầy đủ các kỹ thuật là môn xúc cúc (các tên gọi khác: tháp cúc, đạp cúc, túc cúc) của Trung Quốc. Tuy vậy, phải tới thế kỷ 18, bóng đá mới trở nên phổ biến và phát triển rầm rộ, đặc biệt là ở các nước châu Âu.

Ô nhiễm môi trường - “sát thủ” nguy hiểm hơn cả bệnh tật, chiến tranh

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa danh tiếng The Lancet mới đây cho biết, ô nhiễm môi trường, bao gồm ô nhiễm không khí, nước và đất là nguyên nhân gây ra cái chết của 9 triệu người mỗi năm, nhiều hơn số người tử vong do các bệnh nguy hiểm như AIDS, ho gà, sốt rét; hay khủng bố và chiến tranh.

Ranh giới nào cho luật?

Mỹ, EU, NATO và đồng minh cho rằng Nga đã bất chấp luật pháp quốc tế khi phát động chiến sự ở Ukraine.
(PLVN) - Chiến sự từ hơn 100 ngày nay ở Ukraine không những chỉ làm chấn động thế giới về chính trị an ninh mà còn đặt luật pháp quốc tế trước nhiều câu hỏi mà không biết đến khi nào mới có được câu trả lời.

EU cấm vận Nga xuất khẩu dầu lửa

(ảnh minh họa).
(PLVN) - Sau gần 1 tháng dàn xếp bất đồng quan điểm trong nội bộ, Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí thông qua chủ trương ngừng nhập khẩu dầu lửa của Nga.

Luẩn quẩn và bế tắc

22 nạn nhân thiệt mạng trong vụ xả súng ngày 24/5/2022 tại trường tiểu học Robb (bang Texas, Mỹ).
(PLVN) - Ở nước Mỹ, chỉ trong khoảng thời gian rất ngắn xảy ra liên tiếp 2 vụ xả súng khiến cho nhiều người bị thiệt mạng và gợi lại cả chuỗi dài những vụ việc tương tự đã từng xảy ra trong quá khứ.

Kỳ dị chó cún được bầu làm Thị trưởng ở nước Mỹ

Một tân “Thị trưởng chó cún” ở thị trấn Rabbit Hash.
(PLVN) - Rabbit Hash là một thị trấn nhỏ tại bang Kentucky (Mỹ). Đã từ lâu, đảm nhiệm danh nghĩa Thị trưởng của thị trấn đã không còn thuộc về con người. Tổng cộng 5 “Thị trưởng chó cún” đã giữ chức vụ này với nhân vật đắc cử gần nhất là chú chó tên là Wilbur.

Danh họa Picasso và quá khứ “bị hắt hủi” ở Pháp

Chân dung Picasso.
(PLVN) - Ít người biết rằng, danh họa nổi tiếng thế giới Picasso lúc sinh thời, trong suốt gần nửa thế kỷ, ông bị coi là kẻ ăn nhờ ở đậu, là “phần tử nước ngoài nguy hiểm” và bị từ chối cho nhập quốc tịch Pháp.