Ảnh nuy vẫn thách thức Thông tư
Theo Thông tư 01 của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (Bộ VH-TT&DL) về quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định 79 về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang; thi người đẹp và người mẫu; lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu thì những người đoạt danh hiệu tại các cuộc thi người đẹp, người mẫu không được chụp ảnh, ghi hình hình ảnh cá nhân không có trang phục hoặc sử dụng trang phục, hóa trang phản cảm và vô ý hoặc cố ý phổ biến, lưu hành trên mạng viễn thông.
Ngay khi Thông tư 01 có hiệu lực đã nảy ra cuộc tranh luận gay gắt trong dư luận xã hội. Bất chấp Thông tư, các trang mạng vẫn tràn lan ảnh khỏa thân của các người đẹp. Mới đây, trên trang cá nhân của Hoa hậu Hoàn vũ 2015 Phạm Hương đã đăng tải một số hình ảnh bán “nuy” khi cô để trần, chỉ mặc mỗi quần bơi. Hoa khôi Lan Khuê cũng tung một bức ảnh khoe trọn tấm lưng trần trong ánh sáng mờ tối. Siêu mẫu Hà Anh chẳng kém cạnh khi đưa lên trang cá nhân bức ảnh “cởi trần”. Không chỉ có các người đẹp, ca sĩ Cao Thái Sơn tung lên trang cá nhân bức ảnh nuy 100% lộ cả phần nhạy cảm khi đứng sát bờ biển.
Điều lạ là, sau khi Thông tư 01 đi vào “đời sống” hơn 1 tháng, các bức ảnh bán nuy của các người đẹp và ảnh phản cảm của Cao Thái Sơn vẫn… bình an vô sự, không chịu bất kỳ hình phạt nào từ phía cơ quan chức năng. Phải chăng, Thông tư vừa ra đời đã bị “thất sủng” vì bị “hở” về câu chữ, tính pháp lý và quyền con người? Ngay nhiếp ảnh gia Thái Phiên cũng nhận định, Bộ VH-TT&DL chưa đưa ra được một sự mạch lạc rõ ràng trong quy định của Thông tư 01 về vấn đề ảnh khỏa thân hiện nay.
Thông tư 01 nhiều điểm thiếu tính pháp lý
Trước những ý kiến trái chiều về một số nội dung trong Thông 01, Cục Kiểm tra văn bản qui phạm pháp luật của Bộ Tư pháp đã nhanh chóng vào cuộc, xem xét tính pháp lý của Thông tư này. Ngày 13/6/2016, ông Đồng Ngọc Ba - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (KTVBQPPL) cho biết, Cục KTVBQPPL đã chính thức có văn bản gửi Bộ VH-TT& DL, chỉ ra nhiều điểm thiếu tính pháp lý của Thông tư trên.
Theo đó, đối chiếu với pháp luật hiện hành cho thấy, các hành vi không được thực hiện (bị cấm) quy định tại các điểm a, c khoản 1 Điều 3 Thông tư 01 không thuộc những hành vi bị cấm quy định tại Nghị định số 79/2012/NĐ-CP. Mặt khác, các hành vi bị cấm liên quan đến đưa thông tin, hình ảnh cá nhân lên các phương tiện truyền thông và ra xã hội đã được quy định trong Luật Công nghệ thông tin (2006), Bộ luật Hình sự (1999)…
Trong đó, việc xác định các hành vi bị cấm này đều gắn với xem xét mục đích và hậu quả của hành vi. Ngoài ra, theo Hiến pháp 2013, quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật. Vì vậy, quy định các hành vi bị cấm tại Thông tư 01 là không phù hợp.
Vừa qua, Bộ VH-TT&DL đã có cuộc làm việc do Thứ trưởng Vương Duy Biên chủ trì về việc sửa Thông tư 01. Như vậy, đây là Thông tư mới có hiệu lực nhưng đã phải sửa. Nhưng sửa thế nào cho khỏi “hở”, phù hợp tính pháp lý ra sao thì chưa được công bố. Trong lúc chờ đợi Thông tư 01 “chỉn chu”, công chúng nhất là các nhiếp ảnh gia, diễn viên, ca sĩ, người mẫu… đang phải đứng “ngã ba đường”, hoang mang giữa việc tuân thủ pháp luật và quyền cá nhân về hình ảnh khi thực hiện các bộ ảnh “để đời”.
Ông Phan Đình Tân - Chánh Văn phòng Bộ VH-TT&DL)“nước đôi”: “Việc tranh luận ảnh khỏa thân như thế nào được coi là ảnh khiêu dâm và ảnh khỏa thân như thế nào được coi là ảnh nghệ thuật là cả vấn đề phức tạp. Ảnh khỏa thân nghệ thuật, trên thế giới người ta vẫn được phép sử dụng. Còn thuần phong mỹ tục của Việt Nam đến đâu thì chúng ta phải chấp hành đến đó”. Theo ông Tân, “những điều này rất khó phân biệt rạch ròi” bởi “chưa thể khái quát hết tất cả những cái đó để đưa vào quản lý nhà nước được”.
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên: “Hình ảnh không có trang phục có được hiểu là ảnh khoả thân? Vì sao lại cấm những người đẹp, người mẫu chụp ảnh khoả thân, vì đó là quyền của họ? Dưới góc độ nhà nhiếp ảnh khỏa thân, nếu chụp một cô hoa hậu, chỉ chụp lưng, không chụp mặt, không ảnh hưởng gì đến nhân thân của cô ấy thì có được không”?
Nhiếp ảnh gia James Dương: “Tôi cho rằng không nên cấm. Dưới góc độ nghệ thuật hay góc độ xã hội thì nhiếp ảnh gắn liền với sự sáng tạo, sáng tạo trong góc nhìn hay trong khoảnh khắc, thậm chí cả trong đề tài. Sáng tạo chính là tác nhân mang đến những giá trị mới, thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Đã là sáng tạo thì không nên có vùng cấm cho ảnh nude. Giới nhiếp ảnh gia nude và người mẫu có lẽ sẽ không hài lòng vì bầu trời công việc của họ bị giới hạn, bị bó hẹp lại. Khi đưa ra những Thông tư, người làm chính sách luôn phải cân nhắc giữa cái được và cái mất. Trong trường hợp này, cái mất chính là sự đi ngược lại với bản chất của nghệ thuật hay chính xác hơn là đi ngược lại bản chất của sự sáng tạo. Cái được của Thông tư này là gì thì tôi chưa rõ”.
