Đó là một tục lệ từ ngàn đời của người Giẻ Triêng, tại xã Đak Nông, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum, dù thời bây giờ thì có vẻ không còn phù hợp lắm. Thế nhưng, bởi phép vua thua lệ làng nên nhiều đôi vợ chồng trẻ nơi đây vẫn phải ngậm ngùi tuân theo.
 |
| Ảnh chỉ mang tính chất minh họa |
Bị đuổi khỏi làng vì trót có con với… vợ
Với người Giẻ Triêng nói chung và người Giẻ Triêng ở làng Nông Nội (xã Đak Nông, huyện Ngọc Hồi, Kon Tum) nói riêng cho rằng hôn nhân là chuyện không chỉ của cả đời người mà còn liên quan đến đời sống tâm linh của cả làng. Vì vậy, họ quan niệm sau khi cưới nhau ít nhất một năm mới được sinh con, nếu ai vi phạm vào luật tục đó là người sẽ có tội với Yàng ( trời), sẽ bị trừng phạt theo luật của làng. Từ xa xưa, đã có một “đạo luật” bất thành văn rất khắt khe dành cho vấn đề này và cứ thế nó ăn sâu vào đời sống của mọi người nơi đây.
Thế nhưng với giới trẻ chuyện “quan hệ trước hôn nhân” giờ đây không còn là hiếm nữa. Trong khi đó, theo quan niệm của ngườu Giẻ Triêng, một đôi nam nữ vừa cưới nhau, năm sau sinh con là đã mang trọng tội, chứ đừng nói đến chuyện chưa cưới mà có con thì tội lại càng “tày đình” hơn. Trong tiềm thức đã ăn sâu vào dòng máu của người Triêng từ đời này đến đời khác, nếu có ai trong làng vi phạm “luật hôn nhân và gia đình” của làng là người đó đã phạm tội với Yàng-atâu, người vi phạm sẽ bị trừng phạt tùy theo “tội” đã gây ra để làm lễ cúng Yàng-atâu xin được tha tội.
Chia sẻ với chúng tôi về luật tục này của làng, già làng Hà Sỹ Xê (81 tuổi) không còn nhớ “luật hôn nhân” này xuất phát từ nguyên nhân nào, chỉ biết, nếu vi phạm tức là đôi vợ chồng đó đã có tội với Yàng-atâu, khiến Yàng-atâu nổi giận và giáng tai họa xuống cả làng. Vì vậy, người phụ nữ lỡ phạm tội này phải đi vào rừng cách làng hơn một cây số làm lều và sinh con trong rừng. Khi sinh xong thì quay về làng nộp phạt.
Trước đây, để làm lễ cúng Yàng-atâu xin được tha tội, hai vợ chồng phạm luật phải làm hai con heo cúng ở nhà bố mẹ đẻ và nộp phạt một con trâu để cho người già trong làng cúng ở nhà Rông, chỉ có người già được cúng và được ăn đồ cúng ở nhà Rông. Còn bây giờ, họ chỉ phải nộp phạt ba con heo, nhà chồng cúng một con, nhà vợ cúng một con và một con mang ra nhà Rông cho người già cúng Yàng-atâu.
Già Xê cũng cho biết thêm, trước đây, do A Ram một thanh niên trong làng không kìm lòng đã “nếm trái cấm” khiến vợ có con trong thời gian “kiêng cữ”, sinh ra A Trình. Không may cho đôi vợ chồng này, sinh con đúng lúc mẹ vợ A Ram bị bệnh nặng, hai gia đình cho rằng việc vi phạm này là điềm gở, Yàng-atâu đã giáng tội khiến mẹ vợ A Ram lâm bệnh. Vì vậy, hai bố con A Ram đã bị chính gia đình hai bên “đồng lòng” đuổi ra khỏi làng.
Phép vua thua lệ làng
Chia sẻ về “luật hôn nhân” của làng mình, già Xê luôn tâm đắc về nó. Không chỉ bởi nó được tuyên truyền rộng rãi và sâu sắc với từng người dân trong làng, mà bất kì một ai lấy người trong làng cũng phải tuân theo luật của làng đề ra. “Người làng mình rất tự giác, họ tự bảo nhau khi vi phạm phải nộp phạt, cha mẹ phải dạy cho con cái biết trước khi cưới. Bất kể ai đến làng mình lấy vợ, kể cả người Kinh, người Pháp, người Mỹ đến làng mình cũng phải tuân theo thôi”, già Xê tự hào khẳng định.
Sở dĩ, già Xê nói vậy vì trước đây có anh Hạnh, quê tận Hà Nội vào làm rể ở làng Nông Nội cách đây ba năm. Sau khi cưới Y Thái, vài tháng sau hai vợ chồng đã có con. Dù biết sẽ chẳng có chuyện Yàng- atâu phạt như quan niệm của người trong làng, nhưng “nhập gia tùy tục”, anh Hạnh cũng đã phải mua ba con heo to để cúng xin được tha tội trước những người già trong làng. Hay gần nhất là cách đây hơn một năm, anh Tý quê ở Khánh Hòa đã lấy chị Y Dãn và có con trong thời gian cấm, cũng đã phải tự giác nộp phạt vì nếu không sẽ bị cả làng trục xuất khỏi làng.
Khi chúng tôi đặt câu hỏi phải chăng “luật hôn nhân” của làng quá hà khắc và không còn phù hợp với cuộc sống, chính sách pháp luật hiện hành, già Xê khẳng định, “vẫn biết rằng luật này nó cũng có những mặt hạn chế trong nếp nghĩ của người xưa nhưng đã ăn sâu vào đời sống, văn hóa của người Giẻ Triêng và bản thân nó cũng mang lại mặt tích cực nên vẫn cần lưu giữ và phát huy.”
Theo “luật hôn nhân” của người Giẻ Triêng, nặng nhất phải kể đến chuyện không chồng mà chửa hay có con ngoài giá thú. Người phụ nữ nào phạm vào không chỉ nộp phạt để cúng Yàng- atâu, mà còn bị đuổi ra khỏi làng vĩnh viễn bởi “đó là chuyện không thể chấp nhận được, chuyện cấm kị, nếu ai vi phạm sẽ làm cho Yàng-atâu nổi giận, giáng thiên tai, bệnh tật xuống làng, làng mình không ai dám vi phạm cả”, theo già làng Hà Sỹ Xê.
Ngọc Anh
