Ký ức ngọt ngào về ca ghép tim đầu tiên của Việt Nam

Trong lịch sử của kỹ thuật ghép tạng tại Việt Nam, ca ghép tim ngày 17/6/2010 sẽ được coi như một mốc son, đánh dấu một bước phát triển vượt bậc của y học nước nhà.

Hơn 8 tháng đã trôi qua sau khi ca ghép tim đầu tiên của Việt Nam cho bệnh nhân Bùi Văn Nam (48 tuổi, ở xã Trực Thái, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) diễn ra thành công tốt đẹp. Anh Nam đã bình phục hoàn toàn và hòa nhập với cộng đồng. Nhân ngày Thầy thuốc Việt Nam - 27/2, PLVN có cuộc gặp PGS.TS. Thiếu tướng Hoàng Mạnh An - Giám đốc Bệnh viện Quân y 103, người trực tiếp tham gia ê-kíp phẫu thuật và có đóng góp rất lớn cho sự thành công của ca mổ kể về kỉ niệm ngọt ngào này.

PGS.TS. Thiếu tướng Hoàng Mạnh An
PGS.TS. Thiếu tướng Hoàng Mạnh An

Từ ước mơ của cố GS.Tôn Thất Tùng...

Theo PGS.TS. Hoàng Mạnh An, đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước “Ghép tim trên cơ thể người” mà Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế và Bộ Quốc phòng đã giao cho Bệnh viện 103 - Học viện Quân y từ ngày 7/7/2009 như là một tiền đề, một “bệ phóng” vững chắc cho việc ghép tim. Đây là một đề tài cụ thể hóa ước mơ của biết bao nhà khoa học, trong đó không thể không kể đến cố GS.TS. Tôn Thất Tùng, cha đẻ của chuyên ngành tim học Việt Nam và mang theo biết bao hy vọng sống, được làm người bình thường của các bệnh nhân tim.

Đề tài yêu cầu việc ghép tim phải được thực hiện ít nhất trên hai bệnh nhân và thời gian thực hiện bắt đầu từ cuối năm 2010. Thế nhưng việc ghép tim đã được thực hiện sớm hơn so với dự định khoảng nửa năm, do nội tạng được hiến xuất hiện sớm hơn dự kiến (khi có tạng, phải thực hiện ngay nếu không cơ hội qua đi thì việc ghép tạng sẽ cực kỳ khó khăn bởi vì người chết não chỉ lưu giữ được 24-48 giờ).

Trả lời câu hỏi hỏi: “Việc ghép tim diễn ra trong hoàn cảnh đột xuất và gấp gáp như vậy, có làm cho quá trình phẫu thuật thiếu chủ động và gặp khó khăn?”, PGS.TS. An chia sẻ: “Thực ra, chúng tôi chỉ bất ngờ về yếu tố thời gian, còn đội ngũ bác sĩ thực hiện ghép tim, cơ sở hạ tầng để thực hiện ca ghép đó như trang thiết bị, phòng phẫu thuật... đã được chuẩn bị từ trước đó rất lâu, trước cả khi đề tài “Ghép tim trên cơ thể người” được giao cho Bệnh viện 103 thực hiện. Vì với vai trò là “cái nôi” ghép tạng (Học viện Quân y cũng là cơ sở thực hiện ca ghép thận và ghép gan đầu tiên ở Việt Nam vào các năm 1992 và 2004) nên khi nhận thấy nhu cầu ghép tim trong nước tăng, chúng tôi đã chuẩn bị cả về nhân lực lẫn cơ sở vật chất để quyết tâm đi tiên phong trong lĩnh vực ghép tim tại Việt Nam”.

Sự chuẩn bị về nhân lực thể hiện ở chỗ các bác sĩ Bệnh viện 103 đã chọn con đường giao lưu, trao đổi kinh nghiệm với các quốc gia có nền y học phát triển như Trung Quốc , Singapore , Nhật Bản... với mục tiêu đặt ra cho đội ngũ bác sĩ phẫu thuật được cử đi học hỏi là phải nỗ lực để được tham gia vào ê-kíp thực hiện các ca phẫu thuật liên quan đến tim để từ đó có thể tổng hợp, chọn lọc những gì tinh túy nhất từ các phương pháp phẫu thuật nhằm áp dụng thích hợp cho các bệnh nhân ở trong nước.

Từ chủ trương ấy, 20 bác sĩ trong đội ngũ phẫu thuật tim của Bệnh viện 103 đã khăn gói lên đường xuất ngoại trong điều kiện “thắt lưng buộc bụng”, giản tiện tối đa sinh hoạt cá nhân nhằm dành dụm chi phí cho việc học tập và mua sách vở.

Gian nan tìm tạng, tìm người dũng cảm

Có được phương pháp phẫu thuật tim rồi thì tiến hành thử nghiệm trên  người lại là khó khăn tiếp theo của các bác sĩ Bệnh viện 103. Đây cũng chính là khó khăn lớn nhất trong quá trình ghép tạng. Biết tìm ở đâu trong khi ở Việt Nam , nguồn tạng này vô cùng hiếm vì nước ta chưa có một tổ chức đứng ra quản lý và điều hành chuyên nghiệp lĩnh vực này?

Vậy là trong khi chờ đợi có tạng để ghép, các bác sĩ đã phải thực hành trên ba con lợn, là động vật có tim cấu tạo gần giống với người nhất. Và ở cả ba con lợn, các ca ghép tim đều thành công. Tuy nhiên, từ ghép tim cho lợn đến ghép tim trên người vẫn là một khoảng cách rất xa. Bởi vậy, tìm kiếm được quả tim để ghép vẫn là mục tiêu số một của các bác sĩ Bệnh viện 103.

Tìm người hiến tạng đã khó, tìm người “tiên phong” thử nghiệm ghép tim cũng khó khăn chẳng kém bởi bệnh nhân dễ mang tư tưởng thà “sống đui, sống cụt” được ngày nào hay ngày ấy còn hơn là mang mạng sống của mình ra “đánh cược” với số phận. Chả thế mà từ danh sách ban đầu từ 70 người cần ghép tim, sau khi xin rút số bệnh nhân này chỉ còn 20, rồi “gút” lại 10 bệnh nhân xung phong thử nghiệm.

Tuy nhiên, trong số 10 bệnh nhân đó chỉ cần một người xung phong ghép tim thử nghiệm. Thế mà phải vận động, động viên mãi thậm chí ưu tiên điều trị miễn phí 100% trong suốt quá trình điều trị rồi cả thời gian “hậu” ghép tim sau này, một bệnh nhân 17 tuổi  mới đồng ý thử nghiệm.

Vậy mà đến giờ chót chuẩn bị ghép tim, bệnh nhân này cùng bố mẹ lại thay đổi quyết định khiến cho cả tập thể bác sĩ Bệnh viện 103 phải đau lòng, dứt ruột chứng kiến một quả tim của người hiến tạng phải... bỏ đi! Trong khi, để có nó không biết các bác sĩ đã phải khó khăn biết nhường nào.

Hạnh phúc vỡ òa

Đến bệnh nhân Bùi Văn Nam sau này, PGS.TS.Hoàng Mạnh An cho biết: “Sau nhiều lần nghe vận động, bệnh nhân Bùi Văn Nam đã chấp thuận là người thử nghiệm ghép tim đầu tiên. Anh ấy là một người quả cảm, sẵn sàng hy sinh cho nền y học Việt Nam ”.

Trong cả quá trình chuẩn bị từ nhân lực tới tạng ghép, bệnh nhân thử nghiệm... hầu như ở khâu nào, các bác sĩ Bệnh viện 103 cũng đều gặp khó khăn, trắc trở. Vậy mà, PGS.TS.Hoàng Mạnh An tâm sự: “Chưa bao giờ những khó khăn ấy làm chúng tôi chán nản, chùn bước, ngược lại nó chỉ khiến tập thể y, bác sĩ chúng tôi quyết tâm hơn, chuẩn bị kỹ lưỡng hơn để ca ghép tim đầu tiên phải thành công tốt đẹp”. Và quả là ca ghép tim đã diễn ra tốt đẹp hơn cả mong đợi, đền bù xứng đáng những nhọc nhằn, hao tâm tổn sức mà các bác sĩ đã phải trải qua.

7h ngày 17/6/2010, khi bác sĩ vào buồng bệnh nhân thông báo anh Nam chuẩn bị lên phòng mổ để ghép tim vì đã có người hiến tim, như được truyền sức mạnh, anh đứng dậy và đi lại được để chuẩn bị cho ca mổ lịch sử của ngành y Việt Nam, cũng là “canh bạc” của anh với số phận. PGS.TS Hoàng Mạnh An nhớ lại khoảnh khắc bệnh nhân Nam bước vào phòng mổ cùng câu nói “Tôi hoàn toàn tin cậy vào các bác sĩ” đã khiến ông và các đồng nghiệp cảm động, thêm vững tin vào sự thành công của ca ghép.

Đúng 9h cùng ngày, ca ghép tim bắt đầu diễn ra với hai phòng phẫu thuật bố trí cạnh nhau. Một phòng để lấy tim ghép. Phòng còn lại dùng để ghép tim. Hai kíp bác sĩ phẫu thuật mỗi kíp 10 người cùng tiến hành song song việc cho và nhận để quá trình ghép tim diễn ra nhịp nhàng, ăn ý mà không xảy ra bất kể sai sót nào. Tất cả đã được căn chuẩn đến từng phút về mặt thời gian như 40 phút lấy tim và ghép tim, rửa tim trong dung dịch và làm lạnh ở nhiệt độ 40C trong vòng 15 phút. Ngoài ra gây mê, hồi sức mỗi khâu mất khoảng 15 phút...

... Khi được lấy ra khỏi cơ thể, quả tim bệnh tật của anh Nam đã biến dạng, giãn to bởi nó phải co bóp quá sức. Thực hiện xong những công đoạn cuối của việc ghép tim, vào thời khắc 11 giờ 47 phút, khi màn hình trên máy theo dõi hiện lên những đợt sóng báo hiệu trái tim đã đập những nhịp đập đầu tiên trong cơ thể mới, cả phòng phẫu thuật như vỡ òa trong tiếng reo vui, trong niềm hạnh phúc trào dâng tột cùng của những người tham gia ca ghép. PGS.TS An không quên dặn dò vợ bệnh nhân Nam : “Ấy, trong vòng 6 tháng thì chuyện vợ chồng phải “tịnh””. Lúc nghe bác sĩ nói thế, mặt vợ anh Nam bỗng đỏ lựng. Chị thỏ thẻ: “Còn người là may lắm rồi, không mong “gì” nữa đâu bác sĩ ơi!”.

Và kể từ khi bắt đầu đến khi kết thúc, ca ghép tim đã diễn ra đúng 1 giờ 50 phút, với sự hỗ trợ, tư vấn của các chuyên gia tim mạch đến từ Đài Loan và bác sĩ của năm bệnh viện lớn như Việt Đức, Tim Quốc gia, Tim Hà Nội, Bệnh viện T.Ư Quân đội 108, Bệnh viện Nhi T.Ư. PGS.TS Hoàng Mạnh An tâm sự: “Lúc ca phẫu thuật diễn ra, tôi hồi hộp, lo lắng đến nỗi mặc dù đứng theo dõi trong phòng điều hòa nhưng mồ hôi của tôi cứ túa ra như thể tôi mới là người đứng giữa ranh giới sự sống và cái chết vậy chứ không phải bệnh nhân”.

Trả lời cho câu hỏi: “Đối với những bệnh nhân ghép tim, tuổi thọ của họ có thể kéo dài thêm bao lâu”. PGS.TS Hoàng Mạnh An vui vẻ chia sẻ: “Hoàn toàn có thể yên tâm về vấn đề này. Vì theo con số thống kê của các chuyên gia thì sau khi ghép tim, 98% bệnh nhân trở về cuộc sống của người bình thường, có thể kéo dài tuổi thọ từ 32-45 năm như nhiều bệnh nhân ở các nước Tây Ban Nha, Trung Quốc...” PGS.TS. Hoàng Mạnh An cũng khuyến cáo thêm: “Đối với bệnh nhân tim, tiến hành ghép tim khi tuổi càng trẻ thì sự thích ứng với quả tim mới càng tốt và “tốc độ” bình phục càng nhanh...”.

Có thể nói, đây là ca ghép tim hiếm hoi được thực hiện ở một quốc gia châu Á, nhất lại là quốc gia còn trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất như ở nước ta. Bởi vậy, trong lịch sử của kỹ thuật ghép tạng tại Việt Nam , ca ghép tim ngày 17/6/2010 sẽ được coi như một mốc son, đánh dấu một bước phát triển vượt bậc của y học nước nhà.

Thu Hồng

Đọc thêm

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự và phát biểu tại Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của IPTP

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự và phát biểu tại Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của IPTP
Theo đặc phái viên TTXVN, sáng 24/11, tại thủ đô Phnom Penh của Campuchia, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã dự và có bài phát biểu quan trọng tại phiên khai mạc Phiên họp toàn thể lần thứ 11 Nghị viện quốc tế vì Bao dung và Hòa bình (IPTP 11) với chủ đề “Tìm kiếm hòa bình, hòa giải và bao dung”.

Phiên họp lần thứ 11 của IPTP: Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các Trưởng đoàn chào xã giao lãnh đạo Campuchia

Phiên họp lần thứ 11 của IPTP: Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các Trưởng đoàn chào xã giao lãnh đạo Campuchia
Theo đặc phái viên TTXVN, sáng 24/11, tại thủ đô Phnom Penh, trước khi khai mạc Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của Nghị viện Quốc tế vì Bao dung và Hòa bình (IPTP), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng các Trưởng đoàn đã chào xã giao Chủ tịch Thượng viện Campuchia Samdech Techo Hun Sen; Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Khuon Sudary, Chủ tịch Phiên họp lần thứ 11 của IPTP và Thủ tướng Campuchia Samdech Hun Manet.

Cân nhắc kỹ lưỡng vấn đề quản lý tài sản số

Quang cảnh phiên làm việc sáng 23/11. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)
(PLVN) - Quản lý tài sản số là một vấn đề mới, phức tạp nên cần cân nhắc kỹ lưỡng, trong đó cần nghiên cứu, làm rõ một số nội dung về phân loại tài sản số và xây dựng các quy định quản lý tương ứng

Kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại sự kiện.
(PLVN) Tối 22/11, tại Quảng trường 10/3, TP Buôn Ma Thuột đã diễn ra Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 - 22/11/2024). Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình dự và phát biểu tại sự kiện.

Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+): Đóng góp thiết thực vào duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, thịnh vượng

Đại tướng Phan Văn Giang tại Hội nghị ADMM+ lần thứ 11. (Ảnh trong bài: qdnd.vn)
(PLVN) -   Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) lần thứ 11 tiếp tục là cơ hội để thúc đẩy hợp tác quốc phòng hiệu quả hơn nữa, đóng góp thiết thực vào duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, thịnh vượng ở khu vực cũng như trên thế giới.

Công tác phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ Thủ đô: Những nút thắt cần tháo gỡ - Bài cuối: Cần những giải pháp “mở”

Chương trình biểu diễn nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 1010 năm Thăng Long - Hà Nội. (Ảnh: nhandan.vn).
(PLVN) -  Thực tế cho thấy, đại đa số đội ngũ văn nghệ sĩ Thủ đô có tinh thần yêu nước sâu sắc, luôn gắn bó với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trong bối cảnh hiện nay, việc nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, trong đó có việc phát triển Đảng trong giới văn nghệ sĩ là vô cùng cần thiết. Và để gỡ những nút thắt, bên cạnh việc giữ vững nguyên tắc cũng cần nghiên cứu, có giải pháp phù hợp, với đội ngũ đặc thù này.

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng Tổ chức thống nhất dân tộc Mã Lai

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng Tổ chức thống nhất dân tộc Mã Lai
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia, ngày 22/11, tại Kuala Lumpur, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng Tổ chức thống nhất dân tộc Mã Lai (UMNO) Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.

Ông Hà Sỹ Đồng được giao Quyền Chủ tịch tỉnh Quảng Trị

Ông Hà Sỹ Đồng được giao Quyền Chủ tịch tỉnh Quảng Trị
(PLVN) - Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình ký Quyết định số 1458/QĐ-TTg ngày 22/11/2024 về việc giao ông Hà Sỹ Đồng - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, giữ chức vụ Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, nhiệm kỳ 2021-2026.

Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho hai phi công

Đại tá Nguyễn Văn Sơn (ở giữa) - Trung đoàn trưởng, bay buồng trước (Trung đoàn không quân 940) được lực lượng chức năng hỗ trợ đưa ra ngoài. Ảnh: Trung đoàn 940.
(PLVN) - Theo thông tin từ Cục Tuyên huấn (Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam), Chủ tịch nước có Quyết định số 1267/QĐ-CTN ngày 21/11/2024 về việc tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho Đại tá Nguyễn Văn Sơn, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 940 và Thượng tá Nguyễn Hồng Quân, Chủ nhiệm bay Trung đoàn 940 (Trường Sĩ quan Không quân, Quân chủng Phòng không - Không quân, Bộ Quốc phòng).

Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại, lớn mạnh

Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại, lớn mạnh
(PLVN) - Sáng 22/11, tại Hà Nội, Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hội đồng Lý luận Trung ương tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại, lớn mạnh”.

Tăng cường hơn nữa quan hệ đoàn kết, hữu nghị giữa Việt Nam và Cộng hòa Dominicana

Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm với Tổng thống Cộng hòa Dominicana Luis Abinader Corona. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) -  Trong chương trình thăm chính thức nước Cộng hòa Dominicana theo lời mời của Tổng thống nước Cộng hòa Dominicana Luis Abinader Corona, sáng 20/11 (giờ địa phương), tại Cung Quốc gia ở Thủ đô Santo Domingo, sau nghi lễ đón trang trọng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Tổng thống Luis Abinader Corona cùng Đoàn đại biểu cấp cao hai nước đã có cuộc hội đàm.

Công tác phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ Thủ đô: Những nút thắt cần tháo gỡ - Bài 2: Phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ - 'khó nhiều bề'

Ban Chấp hành Hội Nhiếp ảnh nghệ thuật Hà Nội nhiệm kỳ 2020 - 2025 có 9 thành viên. (Ảnh: Hội Nhiếp ảnh nghệ thuật Hà Nội)
(PLVN) - Phát triển Đảng trong giới văn nghệ sĩ rất quan trọng vì đây là lực lượng góp phần đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với xã hội qua các tác phẩm nghệ thuật. Thế nhưng, thực tiễn công tác phát triển Đảng trong giới văn nghệ sĩ Thủ đô hiện nay và bản thân nhận thức, nỗ lực của lực lượng văn nghệ sĩ Thủ đô để đứng vào hàng ngũ của Đảng đôi khi vẫn là “hai đường thẳng song song”.