 |
| Thi bơi chải trong lễ hội Chùa Keo Hành Thiện, xã Xuân Hồng (Xuân Trường). Ảnh: Xuân Thu |
Làng tôi ở vào thế: Đông kỳ, Tây tương, Bắc phương, Nam rồng, lại có dòng sông Vân chảy qua nên mùa lễ hội bao giờ cũng là trung tâm của cả tổng cả huyện và kéo dài tới 3 ngày.
Tôi xúng xính trong bộ quần áo còn thơm mùi vải đến sân đình - nơi chật ních người, quần áo đủ màu sắc. Cái đám đông cuồn cuộn những vạt áo đủ màu sắc của các bà, các cô, những vạt áo the của các ông bay phấp phới làm tôi chóng cả mặt. Đông vậy mà vẫn có vài cô gái mặc áo dài tứ thân chít khăn mỏ quạ, miệng tươi như hoa bưng khay mời trầu. Tôi có cảm tưởng như những miếng trầu têm cánh phượng của cô tấm dịu hiền từ quả thị bước ra hoà vào hội làng.
Đối với bọn trẻ chúng tôi, mỗi khi làng có hội là tò mò xem ông Thần Hoàng làng thế nào nên vòng ra phía sau, đi nép sát vào sau chiếc cột sâu nhất. Đèn nến sáng trưng trong đình như ánh hào quang… Tôi đứng im nín thở, sợ hơi thở của mình làm kinh động đến những vị thần thánh… Đồ thờ trong đình được bày ra cả ngoài sân xen lẫn với dãy cờ ngũ sắc, cờ đuôi nheo bay phất phơ trong gió. Bỗng tôi giật thót mình vì tiếng pháo nổ rền vang… Tiếng người chủ tế gọi các quan viên bô lão vào chỗ ngồi. Tuỳ theo tuổi tác, chức sắc của mình, họ kéo nhau ngồi chật các dãy bục cao, trải chiếu hoa cạp điều ở hai bên đông tây. Tôi còn đang ngơ ngác nhìn mọi thứ thì một hồi trống vang lên. Tôi như bị thôi miên bởi ngón tay anh kép lướt trên dây đàn tranh một cách điêu luyện. Sau động tác dạo đàn, giọng anh sang sảng: "Gió thuận mưa hoà/ Bể lặng sóng trong/ Đã dẹp xong lũ kiến đàn ong/ Nay vỗ cửa tôi xin giáo trống". Anh kép dâng hương xong bước ra một bên. Ván tế mở hội bắt đầu…
Ngày thứ hai của hội mới hấp dẫn làm sao. Chúng tôi kéo nhau ra đường làng xem rước kiệu. Đó là những chàng trai mảnh mai tuấn tú, quần trắng, áo dài thâm, chân đi giầy nhung thắt đai đỏ cầm cờ phướn đi trước, rung trống dẫn đường. Những chàng trai lực lưỡng, ngực nở, quần đỏ, áo trắng thắt đai điều, chân đi hài đỏ khiêng kiệu. Kiệu đi đến đâu dân làng kéo ra đông nghẹt hai bên đường. Dong nào cũng bày hương án có đỉnh đồng, khói hương nghi ngút uy nghi trầm mặc để nghênh đón kiệu. Các cụ già đầu tóc bạc phơ hai tay chắp vào nhau vái vọng.
Xem rước kiệu xong, chúng tôi mỗi đứa tản đi một nơi theo sở thích của mình. Tôi bị cuốn hút vào sới chọi gà, ngắm không biết chán cái cổ gà chọi to, dài vươn ra phía trước. Đôi cánh nó xoè ra, hai đồng tử nằm trong đôi mắt nhỏ gắn vào cái đầu thon đảo lia lịa nhìn đối phương và bất thình lình tung cú đá. Tiếng hò reo, tiếng vỗ tay vang lên cổ động. Có lúc chúng áp sát vào cánh đối phương mà đá vỉa lên, có khi dùng mỏ bám vào yết hầu đối phương làm điểm tựa rồi lừa thế đá vào yết hầu, có lúc lại chui qua chân đối phương rồi mới đá ngược lên. Có con lại giả vờ thua chạy, rồi bất thình lình quay lại đá đòn quyết định làm đối phương không kịp trở tay… Chúng tôi đam mê tới mức sau hội đi chăn trâu, chúng tôi dàn thành hàng ngang từng đôi một tập đấm đá, rúc vào nách nhau như những đôi gà chọi… rồi tập trận giả. Lớn lên nhiều người trong số chúng tôi đi bộ đội, có người được tuyển vào đặc công cạn, sáng tạo ra những miếng đánh tiêu diệt kẻ thù.
Đã một thời gian dài do chiến tranh, nhiều làng không tổ chức hội làng. Giờ đây hội làng được phục hồi… Mỗi khi nghe tiếng trống vang lên tôi lại nhớ câu hát: "Khắp nước nhà/ Soi rực rỡ/ Sáng như mặt trời mặt trăng/ Khắp nơi xán lạn/ Mấy ngọn đèn lộng lẫy". Mấy ngọn đèn lộng lẫy ngày ấy đã theo tôi về nhà, đêm đêm soi sáng cho tôi học bài và soi cho tôi đi đến tương lai. Chỉ nhớ thôi mà không hát được./.
Nguyễn Đức Hoè
