Kỳ họp thứ 11, QH khóa 11: Cần tạo hành lang pháp lý phát triển công nghiệp hoá chất bền vững
Sáng 28-3, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Nguyễn Phúc Thanh, Quốc hội nghe Tờ trình, Báo cáo thẩm tra và thảo luận Dự án Luật Hoá chất.
Tờ trình dự án Luật do Bộ trưởng Bộ Công nghiệp Hoàng Trung Hải trình bày nhấn mạnh: Hoá chất và sản phẩm của hoá chất đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế- xã hội cũng như đối với việc đảm bảo an ninh quốc phòng. Tuy nhiên, hoạt động hoá chất thời gian qua do chưa được kiểm soát chặt chẽ đã xảy ra một số sự cố như rò rỉ hoá chất gây cháy nổ, bỏng, ngộ độc; gây ra một số bệnh mãn tính, bệnh nghề nghiệp, gây tử vong, đột biến gen… làm thiệt hại tài sản xã hội và tác động xấu đến môi trường sinh thái. Vì vậy, đòi hỏi có sự quản lý, kiểm soát hoá chất chặt chẽ hơn để bảo vệ sức khoẻ con người và môi trường, đảm bảo phát triển bền vững của nền kinh tế, đồng thời phù hợp với yêu cầu, xu hướng chung về kiểm soát hoá chất của thế giới. Hiện nay, các quy định về hoạt động hoá chất còn chồng chéo, mâu thuẫn và trùng lặp làm giảm hiệu lực quản lý nhà nước về hoạt động hoá chất, đôi khi gây khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp. Nhiều quan hệ liên quan đến hoạt động hoá chất hiện chưa được điều chỉnh một cách thống nhất như nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong hoạt động hoá chất, sự tham gia của công đồng trong bảo vệ sức khoẻ của con người và môi trường trong hoạt động hoá chất.
Việc ban hành Luật hoá chất là rất cần thiết, tạo cơ sở pháp lý bảo vệ sức khoẻ con người và môi trường trong hoạt động hoá chất, góp phần phát triển công nghiệp hoá chất bền vững. Luật này quy định về hoạt động hoá chất bao gồm: Quy hoạch công nghiệp hoá chất, kinh doanh hoá chất; khai báo, đăng ký hoá chất; phân loại đóng gói, ghi nhãn hoá chất, phiếu an toàn hoá chất; sử dụng hoá chất và các hoạt động khác có liên quan.
Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, công nghệ - môi trường của QH Trần Việt Hùng trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật hoá chất. Để làm rõ hơn sự cần thiết của việc ban hành Luật hoá chất, Báo cáo thẩm tra đề nghị Chính phủ cần trình bày rõ hơn hiện trạng hoạt động hoá chất ở nước ta hiện nay, nhưng nguyên nhân làm cho công nghiệp hoá chất kém phát triển trong thời gian qua, vai trò và vị thế của ngành công nghiệp hoá chất trong chiến lược phát triển công nghiệp nước ta trong thời gian tới. Báo cáo thẩm tra đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu cần có những quy định cụ thể về quy hoạch công nghiệp hoá chất; an toàn trong hoạt động hoá chất; về kinh doanh hoá chất; quản lý hoá chất độc hại, bị cấm, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện; trách nhiệm quản lý nhà nước về hoạt động hoá chất.
Các đại biểu cho rằng Luật cần thể hiện rõ chính sách của Nhà nước là phát triển công nghiệp hoá chất phục vụ dân sinh, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, kiểm soát hoá chất độc hại, không phục vụ mục đích phát triển vũ khí hoá học, giết người hàng loạt. Một số đại biểu cho rằng, dự luật cần chú trọng đến công tác quản lý hóa chất độc hại và tạo điều kiện để mọi người cùng kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến hóa chất, không nên dùng biện pháp cấm quá nhiều như trong dự thảo. Theo đại biểu Phạm Quang Dự (Bà Rịa- Vũng Tàu), mặc dù vấn đề quản lý hóa chất là rất quan trọng, nhưng dự luật cần có những quy định cụ thể, tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy ngành hóa chất phát triển. Đại biểu Phạm Quang Dự cho rằng, hiện nay ngành hóa chất trong nước phát triển rất chậm, không theo kịp công cuộc CNH- HĐH của đất nước. Hiện nay, chúng ta có nguồn dầu khí rất lớn, nhưng ngành công nghiệp mới chỉ dừng lại ở việc xây dựng các nhà máy lọc dầu, mà chưa chú trọng đến công nghệ hóa dầu để đưa ra các sản phẩm khác ngoài dầu và khí, trong khi đây là ngành mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, mặc dù các loại thuốc chữa bệnh rất cần thiết trong cuộc sống, nhưng ngành hóa dược trong nước phát triển rất chậm, chủ yếu vẫn nhập khẩu thuốc và công nghệ từ nước ngoài. Do vậy, cần có chính sách đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hóa dược, phù hợp với điều kiện và nhu cầu. Đại biểu Phạm Quang Dự cho rằng, luật thiếu vắng các quy định về lĩnh vực sản xuất hoá chất, không có quy định về quyền và nghĩa vụ của cá nhân tham gia sản xuất hoá chất. Theo đại biểu, Luật cần hình dung trước sự phát triển của công nghiệp hoá chất để có các quy định khuyến khích phát triển toàn diện ngành công nghiệp hoá chất. Đại biểu Hoàng Thanh Phú( Thái Nguyên) lại cho rằng, để phát triển nhanh ngành công nghiệp hoá chất thì không thể điều chỉnh bằng luật này mà cần phải điều chỉnh ở nhiều luật khác. Ông cho rằng xung quanh chúng ta có rất nhiều hoá chất, cần xác định rõ đối tượng hoá chất cần điều chỉnh trong luật là hoá chất gây độc hại cho con người.
Nhiều đại biểu cho rằng, mặc dù được xây dựng nhằm điều chỉnh và kiểm soát các hoạt động hóa chất, nhưng đối tượng mà dự luật điều chỉnh không bao gồm các sản phẩm phụ gia thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm và thuốc bảo vệ thực vật. Trong khi đây là những hóa chất rất quan trọng, liên quan trực tiếp đến đời sống hàng ngày của con người. Theo đại biểu Vũ Tuyên Hoàng, hiện nay dự luật xã hội đang rất quan tâm đến vấn đề kiểm tra, kiểm soát các hóa chất trong chế biến thực phẩm. Trên thực tế đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc thực phẩm dẫn đến tử vong do sử dụng hóa chất độc hại, bị cấm sử dụng trong chế biến thức ăn. Do vậy, dự luật cần mở rộng đối tượng điều chỉnh và đưa ra biện pháp quản lý đối với những hóa chất này.
Về tính khả thi của dự luật, nhiều đại biểu cho rằng, dự luật còn quy định chung chung, thiếu tính khả thi. Đại biểu Huỳnh Minh Hoàng( Bạc Liêu) đề nghị các quy định trong Luật cần cụ thể, rõ ràng, để tránh khi xảy ra sự việc không có cơ quan nào chịu trách nhiệm. Các đại biểu Hoàng Thanh Phú (Thái Nguyên), Nguyễn Đình Lộc ( Thành phố Hồ Chí Minh) băn khoăn: Các quy định trong dự luật còn mang tính chất khung. Dự luật có 63 điều nhưng có tới 23 điều vẫn giao cho Chính phủ quy định cụ thể, trong khi hóa chất và vấn đề quản lý hóa chất rất phức tạp, mang tính chuyên nghiệp và chuyên ngành sâu. Đại biểu Nguyễn Đình Lộc nhấn mạnh: dự thảo luật cần nghiên cứu kỹ và đưa ra quy định cụ thể, rõ ràng, để luật có thể đi vào cuộc sống. Sau khi được thông qua, Luật phải là cẩm nang cho những người sản xuất, kinh doanh hoá chất, để phát huy được vai trò của hoá chất trong đời sống nhưng vẫn đảm bảo môi sinh. Ông đề nghị luật cần bổ sung quy định việc xử lý hoá chất trôi nổi trên thị trường sau khi Luật có hiệu lực. Đại biểu Hoàng Thanh Phú cho rằng, quy định xử lý, thải bỏ hoá chất tồn dư, chất thải và các loại bao bì chứa hoá chất độc tại điều 19 còn quá đơn giản, không giải quyết được vấn đề, dễ xảy ra tình trạng không thống nhất giữa các bộ, ngành.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Trân ( An Giang) đề nghị Luật thể hiện chính sách khuyến khích sản xuất phân hữu cơ, các sản phẩm có thể phân huỷ được để bảo vệ môi trường, khuyến khích sử dụng tài nguyên thực vật; có quy định về xử lý rác từ công nghiệp hoá chất, sản phẩm hoá chất sau khi sử dụng
Một số đại biểu đề nghị cần quy định những tiêu chí cụ thể đối với hoá chất độc hại, hoá chất cấm kinh doanh, hoá chất hạn chế kinh doanh, hoá chất kinh doanh có điều kiện ... Đại biểu Nguyễn Lân Dũng ( Đắc Nông) đề nghị cần có quy định để làm sao người ta không thể mua được hoá chất để sử dụng vào mục đích xấu. Đại biểu Nguyễn Đình Xuân (Tây Ninh) cần có quy định phải đăng ký liều lượng hoá chất sử dụng trong sản phẩm, buộc phải ghi trong nhãn mác sản phẩm. (TTXVN)
Việc ban hành Luật hoá chất là rất cần thiết, tạo cơ sở pháp lý bảo vệ sức khoẻ con người và môi trường trong hoạt động hoá chất, góp phần phát triển công nghiệp hoá chất bền vững. Luật này quy định về hoạt động hoá chất bao gồm: Quy hoạch công nghiệp hoá chất, kinh doanh hoá chất; khai báo, đăng ký hoá chất; phân loại đóng gói, ghi nhãn hoá chất, phiếu an toàn hoá chất; sử dụng hoá chất và các hoạt động khác có liên quan.
Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, công nghệ - môi trường của QH Trần Việt Hùng trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật hoá chất. Để làm rõ hơn sự cần thiết của việc ban hành Luật hoá chất, Báo cáo thẩm tra đề nghị Chính phủ cần trình bày rõ hơn hiện trạng hoạt động hoá chất ở nước ta hiện nay, nhưng nguyên nhân làm cho công nghiệp hoá chất kém phát triển trong thời gian qua, vai trò và vị thế của ngành công nghiệp hoá chất trong chiến lược phát triển công nghiệp nước ta trong thời gian tới. Báo cáo thẩm tra đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu cần có những quy định cụ thể về quy hoạch công nghiệp hoá chất; an toàn trong hoạt động hoá chất; về kinh doanh hoá chất; quản lý hoá chất độc hại, bị cấm, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện; trách nhiệm quản lý nhà nước về hoạt động hoá chất.
Các đại biểu cho rằng Luật cần thể hiện rõ chính sách của Nhà nước là phát triển công nghiệp hoá chất phục vụ dân sinh, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, kiểm soát hoá chất độc hại, không phục vụ mục đích phát triển vũ khí hoá học, giết người hàng loạt. Một số đại biểu cho rằng, dự luật cần chú trọng đến công tác quản lý hóa chất độc hại và tạo điều kiện để mọi người cùng kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến hóa chất, không nên dùng biện pháp cấm quá nhiều như trong dự thảo. Theo đại biểu Phạm Quang Dự (Bà Rịa- Vũng Tàu), mặc dù vấn đề quản lý hóa chất là rất quan trọng, nhưng dự luật cần có những quy định cụ thể, tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy ngành hóa chất phát triển. Đại biểu Phạm Quang Dự cho rằng, hiện nay ngành hóa chất trong nước phát triển rất chậm, không theo kịp công cuộc CNH- HĐH của đất nước. Hiện nay, chúng ta có nguồn dầu khí rất lớn, nhưng ngành công nghiệp mới chỉ dừng lại ở việc xây dựng các nhà máy lọc dầu, mà chưa chú trọng đến công nghệ hóa dầu để đưa ra các sản phẩm khác ngoài dầu và khí, trong khi đây là ngành mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, mặc dù các loại thuốc chữa bệnh rất cần thiết trong cuộc sống, nhưng ngành hóa dược trong nước phát triển rất chậm, chủ yếu vẫn nhập khẩu thuốc và công nghệ từ nước ngoài. Do vậy, cần có chính sách đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hóa dược, phù hợp với điều kiện và nhu cầu. Đại biểu Phạm Quang Dự cho rằng, luật thiếu vắng các quy định về lĩnh vực sản xuất hoá chất, không có quy định về quyền và nghĩa vụ của cá nhân tham gia sản xuất hoá chất. Theo đại biểu, Luật cần hình dung trước sự phát triển của công nghiệp hoá chất để có các quy định khuyến khích phát triển toàn diện ngành công nghiệp hoá chất. Đại biểu Hoàng Thanh Phú( Thái Nguyên) lại cho rằng, để phát triển nhanh ngành công nghiệp hoá chất thì không thể điều chỉnh bằng luật này mà cần phải điều chỉnh ở nhiều luật khác. Ông cho rằng xung quanh chúng ta có rất nhiều hoá chất, cần xác định rõ đối tượng hoá chất cần điều chỉnh trong luật là hoá chất gây độc hại cho con người.
Nhiều đại biểu cho rằng, mặc dù được xây dựng nhằm điều chỉnh và kiểm soát các hoạt động hóa chất, nhưng đối tượng mà dự luật điều chỉnh không bao gồm các sản phẩm phụ gia thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm và thuốc bảo vệ thực vật. Trong khi đây là những hóa chất rất quan trọng, liên quan trực tiếp đến đời sống hàng ngày của con người. Theo đại biểu Vũ Tuyên Hoàng, hiện nay dự luật xã hội đang rất quan tâm đến vấn đề kiểm tra, kiểm soát các hóa chất trong chế biến thực phẩm. Trên thực tế đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc thực phẩm dẫn đến tử vong do sử dụng hóa chất độc hại, bị cấm sử dụng trong chế biến thức ăn. Do vậy, dự luật cần mở rộng đối tượng điều chỉnh và đưa ra biện pháp quản lý đối với những hóa chất này.
Về tính khả thi của dự luật, nhiều đại biểu cho rằng, dự luật còn quy định chung chung, thiếu tính khả thi. Đại biểu Huỳnh Minh Hoàng( Bạc Liêu) đề nghị các quy định trong Luật cần cụ thể, rõ ràng, để tránh khi xảy ra sự việc không có cơ quan nào chịu trách nhiệm. Các đại biểu Hoàng Thanh Phú (Thái Nguyên), Nguyễn Đình Lộc ( Thành phố Hồ Chí Minh) băn khoăn: Các quy định trong dự luật còn mang tính chất khung. Dự luật có 63 điều nhưng có tới 23 điều vẫn giao cho Chính phủ quy định cụ thể, trong khi hóa chất và vấn đề quản lý hóa chất rất phức tạp, mang tính chuyên nghiệp và chuyên ngành sâu. Đại biểu Nguyễn Đình Lộc nhấn mạnh: dự thảo luật cần nghiên cứu kỹ và đưa ra quy định cụ thể, rõ ràng, để luật có thể đi vào cuộc sống. Sau khi được thông qua, Luật phải là cẩm nang cho những người sản xuất, kinh doanh hoá chất, để phát huy được vai trò của hoá chất trong đời sống nhưng vẫn đảm bảo môi sinh. Ông đề nghị luật cần bổ sung quy định việc xử lý hoá chất trôi nổi trên thị trường sau khi Luật có hiệu lực. Đại biểu Hoàng Thanh Phú cho rằng, quy định xử lý, thải bỏ hoá chất tồn dư, chất thải và các loại bao bì chứa hoá chất độc tại điều 19 còn quá đơn giản, không giải quyết được vấn đề, dễ xảy ra tình trạng không thống nhất giữa các bộ, ngành.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Trân ( An Giang) đề nghị Luật thể hiện chính sách khuyến khích sản xuất phân hữu cơ, các sản phẩm có thể phân huỷ được để bảo vệ môi trường, khuyến khích sử dụng tài nguyên thực vật; có quy định về xử lý rác từ công nghiệp hoá chất, sản phẩm hoá chất sau khi sử dụng
Một số đại biểu đề nghị cần quy định những tiêu chí cụ thể đối với hoá chất độc hại, hoá chất cấm kinh doanh, hoá chất hạn chế kinh doanh, hoá chất kinh doanh có điều kiện ... Đại biểu Nguyễn Lân Dũng ( Đắc Nông) đề nghị cần có quy định để làm sao người ta không thể mua được hoá chất để sử dụng vào mục đích xấu. Đại biểu Nguyễn Đình Xuân (Tây Ninh) cần có quy định phải đăng ký liều lượng hoá chất sử dụng trong sản phẩm, buộc phải ghi trong nhãn mác sản phẩm. (TTXVN)