Kinh tế cửa khẩu – đòn bẩy tăng trưởng của Quảng Trị

Phát huy lợi thế kinh tế vùng biên

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, kinh tế cửa khẩu được xác định là đầu tàu thúc đẩy phát triển vùng biên giới, mở rộng giao thương, logistics và hợp tác quốc tế. Các cửa khẩu quốc tế như: Lao Bảo, La Lay đang khẳng định vai trò là điểm kết nối chiến lược giữa Việt Nam với Lào, Thái Lan, góp phần hình thành hành lang kinh tế Đông – Tây.

Những năm gần đây, hạ tầng cửa khẩu và hệ thống logistics được đầu tư đồng bộ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân. Các lực lượng hải quan, biên phòng đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ số, bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động XNK, XNC. Nhờ đó, dòng chảy hàng hóa, phương tiện và hành khách qua cửa khẩu ngày càng sôi động, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế - xã hội của tỉnh.

Thực tế cho thấy, hoạt động XNK qua các cửa khẩu của Quảng Trị tăng mạnh, trong đó nổi bật là Cửa khẩu quốc tế (CKQT) La Lay. Năm 2023, dòng hàng than đá nhập khẩu từ Lào qua cửa khẩu này đạt gần 3 triệu tấn, mang lại hơn 380 tỷ đồng ngân sách, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động.

Sau hơn 10 năm được nâng cấp, CKQT La Lay đã trở thành “đòn bẩy” thu hút đầu tư hạ tầng và logistics. Dư địa phát triển lớn khiến tỉnh Quảng Trị xác định nơi đây là tâm điểm trong chiến lược phát triển kinh tế cửa khẩu. Hiện, Tập đoàn Sơn Hải đề xuất đầu tư 4.800 tỷ đồng xây dựng tuyến cao tốc Cam Lộ – Lao Bảo; Liên danh Công ty TNHH Nam Tiến – Hoành Sơn triển khai dự án hệ thống băng tải vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam, trị giá khoảng 1.500 tỷ đồng.

Cùng với La Lay, các cửa khẩu Lao Bảo và Cha Lo cũng được đầu tư hiện đại hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất nhập khẩu hàng hóa và hành khách. Hải quan các đơn vị triển khai hiệu quả cơ chế “một cửa”, “một cửa ASEAN”, vận hành hệ thống thông quan điện tử VNACCS/VCIS, giúp rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Hiện đại hóa quản lý, nâng cao năng lực cạnh tranh

Cùng với đầu tư hạ tầng, các lực lượng chức năng tại cửa khẩu đã nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa công tác quản lý, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp.

CKQT Lao Bảo là điểm nối chiến lược giữa Việt Nam với Lào, Thái Lan và Myanmar. Thời gian qua, Hải quan Lao Bảo đã triển khai mạnh mẽ cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông”, số hóa hồ sơ, áp dụng hải quan điện tử, sử dụng máy soi container, máy phát hiện ma túy và hệ thống giám sát hiện đại. Nhờ đó, thời gian thông quan được rút ngắn đáng kể, minh bạch hơn, chi phí doanh nghiệp giảm rõ rệt.

Từ đầu năm đến 31/8/2025, đơn vị đã xử lý hơn 178.000 lượt phương tiện, 510.000 lượt hành khách và 32.000 tờ khai XNK; kim ngạch đạt 426,8 triệu USD, thu ngân sách 286,7 tỷ đồng.

Trước tình hình buôn lậu, gian lận thương mại diễn biến phức tạp, đơn vị đã tăng cường kiểm soát, phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng ngăn chặn hàng cấm, phòng chống ma túy, quản lý nghiêm các đường mòn, lối mở dọc biên giới sông Sê Pôn, bảo đảm vai trò “gác cổng” kinh tế - thương mại quốc gia.

Cửa khẩu Cha Lo, kết nối Quảng Trị với nước bạn Lào qua Na Phàu, đồng thời thông thương trực tiếp với các cảng biển lớn của miền Trung như Cửa Lò, Vũng Áng, Hòn La. Tuyến huyết mạch này không chỉ thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa giữa Việt Nam – Lào – Thái Lan – Trung Quốc, mà còn đóng vai trò trọng yếu trong phát triển thương mại, đầu tư và du lịch khu vực.

Tính đến cuối tháng 8/2025, cửa khẩu Cha Lo đã xử lý hơn 40.000 tờ khai, với khối lượng hàng hóa đạt 3,4 triệu tấn, tổng giá trị gần 1,9 tỷ USD, thu ngân sách 512 tỷ đồng. Ngoài ra, Hải quan Cha Lo còn duy trì cơ chế “một cửa quốc gia”, “một cửa ASEAN”, đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến, hỗ trợ doanh nghiệp 24/7, bảo đảm thông quan nhanh, an toàn, đúng quy định.

Trong khi đó, CKQT La Lay tiếp tục ghi nhận tăng trưởng ấn tượng. Từ đầu năm đến 31/8/2025, đơn vị đã thực hiện 2.046 tờ khai XNK, tăng 8,3%; tổng kim ngạch đạt 187,6 triệu USD, tăng 2,3%. Tổng trọng lượng hàng hóa 2,29 triệu tấn, tăng 44%. Thủ tục cho 91.064 lượt phương tiện XNC, tăng 41,4%; thu ngân sách 473,4 tỷ đồng, đạt 84,5% kế hoạch năm. Nguồn thu chủ yếu từ than đá (432,4 tỷ đồng) và gỗ (39 tỷ đồng).

Hướng tới trung tâm logistics và thương mại biên giới hiện đại

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, kinh tế cửa khẩu Quảng Trị vẫn đối mặt với nhiều thách thức: hạ tầng giao thông chưa đồng bộ; một số tuyến đường xuống cấp; hệ thống kho bãi, logistics còn hạn chế; công tác giải phóng mặt bằng và huy động vốn đầu tư gặp khó; buôn lậu, gian lận thương mại vẫn phức tạp.

Để khắc phục, tỉnh Quảng Trị đang tập trung hoàn thiện mạng lưới giao thông chiến lược, trong đó có Quốc lộ 15D và cao tốc Cam Lộ – Lao Bảo; đồng thời đề xuất Chính phủ hỗ trợ vốn phát triển hạ tầng cửa khẩu và khu kinh tế Lao Bảo – Densavan. Các lực lượng chức năng tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát, phân luồng kiểm tra rủi ro, tiến tới mô hình “hải quan thông minh”.

Tỉnh cũng định hướng phát triển hệ sinh thái logistics sau cửa khẩu gồm: kho ngoại quan, khu trung chuyển hàng hóa, dịch vụ vận tải đa phương thức, tạo giá trị gia tăng cho hàng hóa XNK. Đồng thời, Quảng Trị tăng cường phối hợp với Lào, Thái Lan trong trao đổi thông tin, kiểm soát buôn lậu, thúc đẩy thương mại hợp pháp và du lịch biên giới.

Với quyết tâm cao của địa phương, sự đồng hành của doanh nghiệp và hỗ trợ từ Trung ương, kinh tế cửa khẩu Quảng Trị đang dần khẳng định vai trò “động lực tăng trưởng và hội nhập quốc tế”. Khi hạ tầng được hoàn thiện, quản lý được số hóa và các cửa khẩu trở thành trung tâm thương mại, logistics tầm khu vực, Quảng Trị sẽ có bước bứt phá mạnh mẽ – không chỉ kết nối vùng biên mà còn mở rộng cánh cửa hội nhập cho cả khu vực Bắc Trung Bộ và Hành lang kinh tế Đông – Tây.