Nhiều biện pháp ưu đãi, hỗ trợ
Ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP cho biết, thực hiện yêu cầu “đến năm 2020 hoàn thành việc chuyển đổi lực lượng thu gom rác dân lập thành các HTX hoặc DN có tư cách pháp nhân”, UBND TP đã chỉ đạo tổ chức sắp xếp lại lực lượng thu gom rác dân lập.
Đến nay, đã vận động được 1.440/2.592 tổ, đường dây thu gom rác dân lập lập mô hình HTX hoặc DN có tư cách pháp nhân, đạt tỷ lệ 55,6%. Toàn TP hiện có 42 HTX, 283 công ty tư nhân đang thu gom rác và còn khoảng 1.152 đường dây và tổ thu gom rác chưa có tư cách pháp nhân.
Để thay thế các phương tiện thu gom tại nguồn thô sơ, cơi nới, rò rỉ nước thải, TP đã ban hành nhiều mẫu phương tiện mới để chuyển đổi. Tùy theo cấp độ, chiều rộng của hẻm và năng lực tài chính mà lực lượng thu gom tại nguồn sẽ lựa chọn mẫu phương tiện phù hợp để đầu tư. Kết quả, đã có 91 phương tiện/1.745 phương tiện các loại có nhu cầu chuyển đổi, đạt tỷ lệ 5,2%.
Theo ông Nguyễn Toàn Thắng, Sở TN&MT đang trong quá trình lấy ý kiến, hoàn thiện Đề án Chính sách hỗ trợ cho lực lượng thu gom rác dân lập chuyển đổi hoạt động theo mô hình động HTX và DN thu gom rác trên địa bàn TP HCM giai đoạn 2019-2021.
Mục tiêu Đề án, đến hết năm 2020, 100% tổ/đường dây rác dân lập chưa có pháp nhân vào HTX hoặc DN có tư cách pháp nhân. Khuyến khích và tạo đòn bẩy để tổ/đường dây rác dân lập chưa có pháp nhân thành lập HTX hoặc DN có tư cách pháp nhân. Người lao động thu gom rác được chăm lo về an sinh xã hội.
Đề án đề xuất tiếp tục thực hiện và kéo dài thực hiện 4 chính sách hỗ trợ đối với các HTX, DN (đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực; hỗ trợ phát triển HTX; ưu đãi, hỗ trợ lệ phí đăng ký HTX; hỗ trợ vốn vay, lãi suất vay từ Quỹ Bảo vệ môi trường).
Đồng thời, đề xuất ban hành thêm 4 chính sách mới, ưu đãi về thuế thu nhập DN; hỗ trợ kinh phí cho chủ phương tiện thực hiện chuyển đổi phương tiện thu gom rác thải sinh hoạt; hỗ trợ cơ sở vật chất ban đầu cho các HTX thu gom, vận chuyển rác và hỗ trợ cho các cán bộ có trình độ cao đẳng, đại học tại các HTX.
Bên cạnh đó, đề án cũng đề xuất 3 chính sách hỗ trợ cho người lao động trực tiếp thu gom rác như: Hỗ trợ đồng phục; giảm học phí cho con em; hỗ trợ đào tạo nghề giải quyết việc làm hoặc chuyển đổi nghề nghiệp…
Lực lượng thu gom rác dân lập là thành phần rất quan trọng
Tại Hội nghị, đại diện các quận, huyện cùng các HTX, DN cho biết đánh giá cao những chính sách hỗ trợ mới trong Đề án, cho rằng đây là điều kiện khích lệ những đường dây rác nhỏ lẻ liên kết với nhau thành lập các HTX hoặc chuyển thành DN, đồng thời chuyển đổi các phương tiện thu gom rác thô sơ thành các phương tiện hiện đại, phù hợp hơn.
Tuy nhiên, một số HTX cho rằng ngay cả khi được nhận vay ưu đãi từ Quỹ bảo vệ môi trường để chuyển đổi phương tiện thì HTX cũng phải đối ứng bằng 30% vốn, chưa kể phương tiện mới, hiện đại nhưng cũng tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn, với mức giá dịch vụ hiện tại, HTX không đủ kinh phí để trang trải.
Về thủ tục vay ưu đãi, đại diện các HTX cho biết còn nhiều khó khăn. Như còn phân biệt hộ khẩu tỉnh và TP, đa số chủ các đường dây rác dân lập có hộ khẩu tỉnh khác gặp khó khăn trong quá trình vay. Mặt khác, có những người được HTX xác định có thu nhập từ 30-35 triệu đồng/tháng nhưng vẫn không đủ điều kiện vay. “Vậy những người thu nhập từ 10-20 triệu biết bao giờ mới được vay chuyển đổi phương tiện?”, bà Nguyễn Kim Hoa, Giám đốc HTX Vệ sinh môi trường Liên Minh đặt câu hỏi.
Theo bà Hoa, nhiều đường dây thu gom rác đã làm các thủ tục vay ưu đãi, ứng 30% vốn đối ứng, nhưng Quỹ bảo vệ môi trường lại trả lời hiện không còn vốn để cho vay, “điều này khiến người dân mất lòng tin, không còn động lực chuyển đổi phương tiện, tham gia HTX. Đề nghị các cấp sớm bổ sung nguồn tiền để kịp thời cấp vốn cho bà con”.
Tại Hội nghị, ông Võ Văn Hoan, Phó Chủ tịch UBND TP khẳng định vấn đề xử lý rác là quan tâm hàng đầu của TP và lực lượng thu gom rác dân lập là thành phần rất quan trọng trong hệ thống, phải có các chính sách hỗ trợ để họ đổi mới, làm tốt hơn, chuyên nghiệp hơn.
Theo ông Hoan, trong 4 chính sách tiếp tục thực hiện của Đề án, có những chính sách đã triển khai từ những năm 2000, “đã quá cũ kỹ”, cần tiếp cận ở điều kiện mới để đáp ứng mong muốn của những người muốn đổi mới, không thể hỗ trợ theo dạng của 20 năm trước được.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong cho rằng giải quyết rác thải đô thị là công tác không hề dễ dàng, đặc biệt với siêu đô thị như TP HCM.
Theo ông Phong, TP định hướng một mặt mời gọi các nhà đầu tư ứng dụng công nghệ chuyển đổi rác thành năng lượng, bảo đảm đến năm 2020 xử lý được 50% rác thải sinh hoạt bằng phương pháp đốt sinh điện. Mặt khác, có các giải pháp quyết liệt, công tác quản lý thu gom xử lý rác thải được quan tâm thường xuyên, tổ chức thực hiện khoa học.
Thời gian qua, UBND tập trung chỉ đạo sở, ngành, quận huyện vận động các đường dây rác chuyển đổi thành HTX, DN; vận động chuyển đổi phương tiện thu gom rác, tuy nhiên thực tế theo ông Phong còn nhiều bất cập. Việc chuyển đổi mô hình hoạt động khá chậm, mới đạt 55,6%; HTX mới thành lập chưa có hiệu quả; công tác chuyển đổi phương tiện thô sơ trên tổng số còn chậm; một số trạm trung chuyển rác quá tải gây ô nhiễm ảnh hưởng đến môi tưởng sống của người dân khu vực lân cận…
Ông Phong đề nghị Sở TN&MT tiếp tục tiếp thu ý kiến góp ý từ các sở, ngành liên quan, các quận, huyện và nhất là các lực lượng thu gom rác dân lập, HTX, DN - những đối tượng chịu tác động trực tiếp, để bổ sung cơ chế, chính sách hỗ trợ và báo cáo UBND TP trước ngày 15/12.
Chủ tịch UBND TP cũng giao Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp tham mưu TP cấp đủ vốn cho Quỹ Bảo vệ môi trường, đáp ứng nhu cầu vay của bà con.
