Xác minh nguồn gốc gỗ khai thác chưa phù hợp
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến vừa ký Công văn số 8187/BNN-TCLN gửi Bộ Tài chính về việc tháo gỡ khó khăn trong việc hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp (DN) ngành chế biến, xuất khẩu (XK) gỗ và lâm sản. .
Công văn của Bộ NN&PTNT cho biết, Bộ NN&PTNT nhận được Văn bản 107/HHG ngày 03/11/2022 của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam kiến nghị những khó khăn, vướng mắc trong việc xác minh nguồn gốc để hoàn thuế VAT đối với mặt hàng gỗ có nguồn gốc từ rừng trồng trong nước theo chỉ đạo của Tổng cục Thuế tại các Văn bản: số 429/TCT-TTKT ngày 22/02/2021, số 2124/TCT-TTKT ngày 22/5/2020, số 2928/TCT-TTKT ngày 22/7/2020, số 4569/TCT-TTKT ngày 27/10/2020, từ đó dẫn đến ách tắc trong hoạt động sản xuất và XK các sản phẩm đồ gỗ có nguồn gốc từ rừng trồng trong nước.
Sau khi nghiên cứu nội dung văn bản và các quy định hiện hành, Bộ NN&PTNT cho biết, theo quy định tại các Điều 15, 16 và 20 Thông tư 27/2018/TT- BNNPTNT ngày 16/11/2018 của Bộ NN&PTNT quy định về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản thì gỗ có nguồn gốc từ cây phân tán, vườn, rừng trồng trong nước đã đảm bảo về nguồn gốc hợp pháp. Người dân tự quyết định việc khai thác, tự lập bảng kê lâm sản, tự do lưu thông và không phải xác nhận về nguồn gốc của cơ quan quản lý Nhà nước.
Từ đó, Bộ NN&PTNT khẳng định: “Việc xác minh nguồn gốc gỗ khai thác trong nước theo phương pháp kiểm tra, xác minh thông qua UBND cấp xã và các cơ quan liên quan của cơ quan thuế (CQT) là chưa phù hợp”.
Ngoài ra, theo Văn bản số 2124/CT-TTKT ngày 22/5/2020 của Tổng cục Thuế xác định các DN và ngành nghề có rủi ro trong việc hoàn thuế VAT, trong đó chỉ đánh giá trên cơ sở các công ty sản xuất và kinh doanh ván dán. Tuy nhiên hiện nay, các DN chế biến, XK các sản phẩm đồ mộc nội thất, ngoại thất, dăm gỗ và viên nén đều bị xem xét là có nguy cơ rủi ro cao trong việc hoàn thuế VAT. Vì vậy, Bộ NN&PTNT khuyến nghị CQT cần có những đánh giá kỹ lưỡng hơn trong việc phân loại, áp dụng rủi ro đối với các sản phẩm gỗ, nhất là đối với các DN chế biến, XK có uy tín.
Công văn của Bộ NN&PTNT cũng dẫn khoản 2 Điều 73, Điều 75 Luật Quản lý thuế năm 2019, trong đó quy định: Hồ sơ hoàn thuế thuộc loại rủi ro về thuế cao theo phân loại quản lý rủi ro trong quản lý thuế là hồ sơ thuộc diện kiểm tra trước hoàn thuế; thời hạn giải quyết hồ sơ hoàn thuế chậm nhất là 40 ngày kể từ ngày cơ quan quản lý thuế có thông báo bằng văn bản về việc chấp nhận hồ sơ, cơ quan quản lý thuế phải quyết định hoàn thuế cho người nộp thuế hoặc không hoàn thuế cho người nộp thuế nếu hồ sơ không đủ điều kiện hoàn thuế. Từ đó, Bộ NN&PTNT cho rằng việc các CQT tiến hành xác minh nguồn gốc gỗ của các chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân và giải quyết hoàn thuế VAT kéo dài nhiều tháng đã gây khó khăn cho các DN ngành chế biến, XK gỗ…
Để giảm bớt khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho các DN, nhất là trong bối cảnh ảnh hưởng của dịch COVID-19 kéo dài, tình hình kinh tế trong nước và thế giới khó khăn, Bộ NN&PTNT đề nghị Bộ Tài chính xem xét, chỉ đạo các cơ quan hỗ trợ các DN trong việc thực hiện các chính sách liên quan đến thuế VAT.
Vướng quy định, doanh nghiệp gặp khó
Chia sẻ với PLVN, ông Thang Văn Thông, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Hào Hưng (Quảng Ninh) - một DN chuyên XK ván dăm, viên nén, ván ghép thanh cho biết, quá trình thu mua dăm gỗ của các DN XK miền Bắc theo một quy trình như sau: Từ chủ rừng (F0) bán cho các thương lái (F1), các F1 lại bán cho F2, F3,… qua rất nhiều khâu mới đến DN Fn là DN XK. DN Fn chỉ có thể truy xuất được đến trước đó 1-2 F chứ không thể truy xuất đến F0. Do đó việc yêu cầu các DN XK phải chứng minh nguồn gốc gỗ khai thác (F0) không khác gì “mò kim đáy bể”, trong khi các quy định của cơ quan quản lý ngành không yêu cầu F0 phải có xác nhận về nguồn gốc của cơ quan quản lý Nhà nước.
“Chính sách hoàn thuế VAT hiện nay của CQT khiến các DN như Hào Hưng khốn đốn, nhiều DN đối mặt với nguy cơ phá sản vì không được hoàn thuế khi không thể xác nhận nguồn gốc gỗ rừng trồng đến F0” - ông Thông trình bày.
Còn bà Phạm Thị Vinh - Giám đốc Công ty 12-11 Hạ Long (Quảng Ninh) cho rằng, nếu CQT căn cứ vào “sổ đỏ” để xác minh nguồn gỗ gỗ khai thác cũng rất bất cập bởi không phải tất cả các hộ trồng rừng đều được cấp “sổ đỏ”. Đơn cử như gia đình của bà chỉ có 100ha được cấp “sổ đỏ”, nhưng thực tế trồng lên tới 200 – 300ha tại những chỗ đất bỏ hoang, bìa rừng. “Vừa rồi địa phương và công an có đi xác minh truy xuất nguồn gốc tại các hộ trồng rừng, rõ ràng họ có bán cho các xưởng dăm nhưng họ nói là không bán, do đó vô hình trung nguồn gốc gỗ của DN không chứng minh được” - bà Vinh phản ảnh.
Trong khi đó, theo ông Tô Xuân Phúc – chuyên gia phân tích chính sách Tổ chức Forest Trends, tính hợp pháp của sản phẩm gỗ đầu ra có sử dụng gỗ rừng trồng của hộ gia đình không chỉ phụ thuộc vào tính hợp pháp của nguồn đất đai của hộ trồng rừng mà còn phụ thuộc vào các bên tham gia các khâu trung gian. Tuy nhiên, nhiều bên tham gia các khâu trung gian của chuỗi có quy mô nhỏ lẻ, bao gồm nhiều hộ gia đình không đăng ký các hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động phi chính thống và không hoàn thành các nghĩa vụ thuế. Điều này đang xảy ra phổ biến đối với chuỗi cung ứng gỗ rừng trồng hiện nay. Hệ quả là nhiều DN trong ngành gỗ hiện nay sử dụng gỗ rừng trồng không thể thực hiện được việc hoàn thuế VAT đối với các sản phẩm XK, bởi CQT cho rằng các bên tham gia các khâu trung gian của chuỗi không hoàn thành trách nhiệm thuế.
Để tháo gỡ khó khăn này, với các DN tham gia khâu cuối của chuỗi cung đã đáp ứng toàn bộ yêu cầu của các cơ quan quản lý, đặc biệt là CQT đối với các hoạt động trực tiếp tại khâu của mình, CQT cần thực hiện cho phép DN được hoàn thuế. Điều này cần được thực hiện càng sớm càng tốt, đặc biệt trong bối cảnh ngành gỗ đang trải qua khó khăn do sự co hẹp của thị trường XK trong thời gian gần đây. Đồng thời yêu cầu các bên tham gia các khâu trung gian của chuỗi đáp ứng thực hiện nghiêm chỉnh các yêu cầu của cơ quan quản lý, bao gồm CQT, cơ quan thức hiện việc rà soát hoạt động tại các khâu này. Đồng thời cần có chế tài xử phạt nghiêm minh đối với các trường hợp không tuân thủ.
