Xuất khẩu gỗ giảm
Sau nhiều năm liên tục tăng trưởng nhanh, 5 tháng đầu năm 2023 kim ngạch xuất khẩu (XK) gỗ và sản phẩm gỗ đạt 4,7 tỷ USD, giảm gần 30% so với cùng kỳ năm 2022. Đặc biệt, sản phẩm gỗ chế biến sâu, thuộc mã HS 94, giảm tới 38%, hiện chỉ còn một số mặt hàng thuộc nhóm HS 44 còn tăng trưởng dương (gỗ dán, ván sợi, ván bóc, dăm gỗ, viên nén…), tuy nhiên giá trị những mặt hàng này không lớn.
“Mặc dù phải đối diện với rất nhiều khó khăn, chủ yếu do các tác động từ bên ngoài, song VIFOREST tin tưởng, với vị thế hiện có trong thương mại gỗ toàn cầu, với năng lực cạnh tranh đã được thử thách và với đội ngũ doanh nhân đã tích lũy nhiều kinh nghiệm thương trường, DN gỗ Việt sẽ sớm lấy lại đà tăng trưởng khi thị trường gỗ toàn cầu phục hồi…” - ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch VIFOREST quả quyết.
Theo Chủ tịch VIFOREST, “nút thắt” lớn nhất đối với các DN chế biến - XK gỗ hiện nay là vấn đề hoàn thuế GTGT. Thống kê sơ bộ của VIFOREST cho thấy, số tiền thuế GTGT DN chế biến - XK gỗ chưa được hoàn trả là 6,1 nghìn tỷ đồng. Trong đó, các DN XK dăm thuộc Chi hội Dăm gỗ khoảng trên 4 nghìn tỷ đồng (riêng với 11 DN XK dăm lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, số thuế chưa được hoàn đến hết tháng 5/2023 là 1.105 tỷ đồng); các DN hội viên Chi hội Gỗ dán cũng chưa được hoàn thuế trên 500 tỷ đồng; số còn lại khoảng 1,6 nghìn tỷ là các DN viên nén và chế biến XK các sản phẩm gỗ khác. Hiện các DN đang hết sức khó khăn khi không được hoàn thuế, thiếu vốn để xoay xở và hỗ trợ người lao động trong bối cảnh khan hiếm đơn hàng.
Đại diện Công ty TNHH Lâm Thanh Hưng cho biết, theo quy định thời gian hoàn thuế đối với hồ sơ kiểm tra trước hoàn thuế sau là 40 ngày nhưng hồ sơ hoàn thuế của DN bị kéo dài tới hơn 6 tháng mà không nhận được quyết định hoàn hay không hoàn. “Nguyên nhân là do có quá nhiều bất cập trong truy xuất, xác minh nguồn gốc gỗ vì theo quy định phải xác minh tới tận hộ trồng rừng. Trong khi đó, một lô hàng XK của DN được mua của vài chục hộ trồng rừng tại rất nhiều các địa phương khác nhau. Vậy, thời gian và nhân lực đâu để đi xác minh đủ số hộ bán gỗ cho DN?” - Đại diện DN chia sẻ. Đồng thời cho biết, DN phải rút hồ sơ và tạm thời hoãn nộp hồ sơ hoàn thuế để tập trung vào sản xuất kinh doanh tìm đầu ra cho đơn hàng mới.
Theo đại diện Công ty TNHH 12/11 Hạ Long, việc đi xác minh nguồn gốc tới người trồng rừng là không khả thi vì có tình trạng “người có sổ thì không có rừng, người trồng rừng thì không có sổ”, ngoài ra gỗ keo còn được trồng ở bờ sông, bờ ao. Như vậy, nhiều người dân trồng và bán gỗ không lấy đâu ra được “sổ đỏ” để chứng minh diện tích rừng trồng đó là của mình…” - DN này phân tích.
Bỏ thuế để tránh gian lận
Theo ông Thang Văn Thông (Chi hội Dăm gỗ Việt Nam), cơ quan Thuế (CQT) đưa ra các biện pháp quản lý chặt chẽ trong việc hoàn thuế GTGT cũng có những lý do riêng, tuy nhiên, những lý do này chưa phù hợp với thực tiễn hiện nay của DN.
Cụ thể, theo Thông tư 80/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế, DN chỉ truy xuất đến người phát sinh thuế. Tuy nhiên, hiện CQT đang yêu cầu truy xuất đến người trồng rừng. Do đó, thời gian xác minh rất dài, Chi cục Thuế địa phương cũng không có chức năng, quyền hạn đi xác minh việc này, mà phải nhờ đến đơn vị thứ 3 mà ở đây là cơ quan công an .
“Cần phân biệt rõ ai làm đúng, ai làm sai. DN làm không đúng thì pháp luật quản lý, giám sát họ, các DN làm đúng thì cần tháo gỡ để họ kinh doanh tiếp. Nếu việc hoàn thuế GTGT vẫn vướng như hiện nay, không có hướng dẫn cụ thể thì DN đang rơi vào tình trạng mơ hồ, không biết có được hay không được hoàn thuế và nguy hiểm hơn đó là DN sẽ bị mất niềm tin…” - ông Thông nói.
Chủ tịch VIFOREST, ông Đỗ Xuân Lập cũng cho rằng quy định về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản theo Thông tư 26/2022/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT rất phức tạp, không khả thi, mất rất nhiều thời gian và phát sinh nhiều chi phí nếu tiến hành xác minh đầy đủ. Do đó, ông Lập cho rằng, CQT chỉ tập trung kiểm soát chặt các nhà cung cấp, DN có xuất hóa đơn thông qua hệ thống hóa đơn điện tử. DN bị phát hiện gian lận hoàn thuế phải bị xử lý nghiêm để bảo đảm quyền lợi chính đáng của các DN tuân thủ pháp luật và giúp ngăn ngừa từ sớm những rủi ro trong lĩnh vực thuế…
Cũng theo Chủ tịch VIFOREST, hiện nhiều DN có đơn hàng nhưng lại không có dòng vốn để thực hiện. “Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế rà soát lại các vướng mắc tại các văn bản hiện hành để gỡ khó cho DN, bảo đảm dòng tài chính để DN ký kết các hợp đồng mới...” - ông Lập đề nghị. Đối với DN XK có hợp đồng với DN thương mại, theo ông Lập, cần cho phép hoàn thuế GTGT vì đây là giao dịch hợp pháp, đáp ứng đủ các điều kiện hoàn thuế, nếu phát hiện DN vi phạm pháp luật thì đề nghị thanh, kiểm tra và xử lý theo quy định của pháp luật; Trước mắt, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế xem xét và trả lời các hồ sơ hoàn thuế, chia ra từng giai đoạn 3 tháng, 6 tháng để giải quyết dứt điểm các bộ hồ sơ cho DN…
“Nếu tình trạng hoàn thuế GTGT còn kéo dài và chưa có hướng xử lý, VIFOREST đề nghị bỏ thuế 10% đối với mặt hàng này, để tránh tình trạng lợi dụng việc hoàn thuế GTGT để gian lận ngân sách nhà nước, tác động xấu tới các DN tuân thủ pháp luật và làm ăn chân chính. Hoặc có cơ chế/chính sách để DN đóng thuế hộ khâu chế biến gỗ trung gian với mức 1,5% và được phép hạch toán vào chi phí của DN…” - Đại diện VIFOREST đề xuất.
Trao đổi với PLVN, Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Mai Xuân Thành cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đang khẩn trương chỉ đạo các Cục Thuế tiến hành rà soát các hồ sơ hoàn thuế để đảm bảo hoàn thuế nhanh nhất đối với các trường hợp đáp ứng các quy định của pháp luật. Về đề xuất bỏ thuế GTGT đối với mặt hàng gỗ, ông Thành bày tỏ thái độ hoàn toàn ủng hộ, bởi khi không quản lý được thì nên bỏ, vừa tháo gỡ khó khăn cho DN và cho cả CQT trong thực thi nhiệm vụ.
