Kiểm toán Nhà nước (KTNN) cho biết còn tình trạng một số bộ, cơ quan trung ương chưa xử lý dứt điểm tình trạng bị lấn chiếm, tranh chấp về nhà, đất kéo dài qua các năm. Bên cạnh đó, có tình trạng chưa hoàn thành việc sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước.
Một số bộ, ngành, cơ quan thực hiện liên doanh, liên kết, cho thuê, mượn đất không đúng quy định; thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất nhưng chưa dứt điểm; hiệu quả sử dụng tài sản nhà, đất chưa cao.
Cơ quan kiểm toán cho biết, công tác quản lý đất đai vẫn còn rất nhiều tồn tại. Trong đó có việc giao đất không đúng đối tượng hoặc giao đất khi đã có ý kiến chỉ đạo tạm dừng việc xem xét, quyết định sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư dự án.
Có trường hợp giao đất không thông qua đấu thầu dự án có sử dụng đất. Cụ thể, tại tỉnh Quảng Ngãi: Giao tới 10 khu đất nhưng không thông qua đấu thầu dự án có sử dụng đất.
Hay có trường hợp chỉ định DN làm chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở thương mại trong khi DN chưa có quyền sử dụng đất hợp pháp theo quy định.
Có trường hợp cho phép DN chuyển mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp sang thực hiện dự án khu đô thị không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất; giao đất rừng sản xuất không thu tiền thuê đất.
KTNN cũng chỉ ra tình trạng quản lý chưa chặt chẽ, chưa xử lý quyết liệt, kịp thời vi phạm về đất đai như ở tỉnh Ninh Bình. Đến thời điểm kiểm toán, còn tình trạng các hộ dân lấn chiếm đất đai, xây dựng trái phép trên đất do Nhà nước quản lý, sử dụng sai mục đích, xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp được Nhà nước giao trong phạm vi Di sản thế giới Quần thể danh thắng Tràng An với tổng diện tích 7.187m2.
Thậm chí có DN chưa hoàn thành thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp, đất sản xuất phi nông nghiệp sang đất ở nhưng đã ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở như tại tỉnh Đồng Nai.
* Cũng trong báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2019, KTNN đã đề cập đến một số tồn tại trong chương trình nhà ở xã hội (NOXH) ở Long Biên, Thanh Trì, Đông Anh (Hà Nội).
Chương trình NOXH giai đoạn 2015-2018 của các địa phương nêu trên chỉ đạt 14% kế hoạch. Nếu tính cả các dự án đã thi công cũng chỉ đạt 38% kế hoạch do các dự án đều chậm tiến độ.
Chương trình chưa căn cứ vào nhu cầu NOXH còn thiếu đến năm 2020 để bố trí quỹ đất phát triển NOXH; quyết định chủ trương đầu tư 26 dự án không nằm trong Kế hoạch nhưng không được gửi lấy ý kiến HĐND trước khi thực hiện.
Ngoài ra, một số dự án chưa được tiếp cận đầy đủ các chính sách ưu đãi, chi phí lãi vay tính vào chi phí dự án chưa tối ưu giá bán NOXH.
Một dự án được chỉ ra rằng chưa phân bổ chính xác do chưa cân đối dòng huy động từ khách hàng và vốn chủ sở hữu làm tăng lãi vay được vốn hóa vào dự án. Cụ thể là Dự án khu NOXH tại ô đất B8.NOXH phường Phúc Đồng, quận Long Biên với số tiền 9,94 tỷ, Dự án khu nhà ở Gia Quất 4,14 tỷ đồng, Dự án NOXH 5B2 Đông Hội, Đông Anh với 6,65 tỷ đồng.
Cơ quan kiểm toán cũng chỉ ra tình trạng một số dự án lập dự toán theo phương án tính giá bán còn sai khối lượng, sai đơn giá như Dự án khu nhà ở Gia Quất, phường Thượng Thanh, quận Long Biên 13,1 tỷ đồng; Dự án đầu tư xây dựng khu NOXH 5B2 tại lô đất ký hiệu 5.B2, 5.B4, 5.B5 thuộc khu tái định cư Đông Hội, huyện Đông Anh 16,2 tỷ đồng; Dự án CT2A Thạch Bàn 1,7 tỷ đồng; Dự án Khu NOXH tại ô đất B8.NXH thuộc quy hoạch chi tiết Khu công viên công nghệ phần mềm Hà Nội 103,9 tỷ đồng; Dự án xây dựng NOXH để bán, cho thuê tại ô đất N04 và một phần ô đất N03 (ký hiệu N03B) 20,9 tỷ đồng; Dự án tại ô đất ký hiệu N05 là 7,2 tỷ đồng.
Ngoài ra có tình trạng thẩm định giá bán, cho thuê chưa xác định rõ diện tích sở hữu chung, riêng về chỗ để xe tại tầng hầm làm cơ sở xác định giá bán, giá cho thuê NOXH trong tương lai tại Dự án Khu NOXH tại ô đất B8.NXH thuộc quy hoạch chi tiết Khu công viên công nghệ phần mềm Hà Nội, tỷ lệ 1/500, tại phường Phúc Đồng, quận Long Biên.
Việc theo dõi, kiểm soát mục đích sử dụng NOXH của chủ đầu tư cũng còn nhiều trường hợp sai sót như nhà cho thuê, nhận nhà không ở, có trường hợp đã bán; một số trường hợp đã ủy quyền quản lý sử dụng và quyền của người bán cho người mua; một số trường hợp theo báo cáo không có tạm trú, tạm vắng tại địa chỉ nhà mua.
Qua xác minh phân tích thông qua phần mềm UCHI, báo cáo kiểm toán còn chỉ ra rằng còn nhiều trường hợp đã có tài sản là nhà ở nhưng vẫn được các cơ quan, địa phương xác nhận không có nhà ở.
