Kiểm toán kiến nghị xử lý hơn 5.200 tỷ đồng vi phạm tại các dự án BT

Trước đó, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đã thực hiện việc kiểm toán chuyên đề việc thực hiện các dự án đầu tư theo hình thức BT giai đoạn 2014-2018 tại một số địa phương. Kết quả kiểm toán 29 dự án BT tại các địa phương cho thấy, hầu hết các dự án đều chỉ định nhà đầu tư, thậm chí có dự án chỉ định nhà đầu tư sau khi triển khai thi công dự án. Điển hình như tỉnh Bắc Ninh có 72/83 dự án do Nhà đầu tư đề xuất.  

Cũng theo kết quả kiểm toán vừa công bố, hầu hết các dự án chủ yếu do nhà đầu tư đề xuất và đưa vào danh mục đầu tư , chuyển đổi hình thức đầu tư dự án từ sử dụng vốn NSNN sang đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). “Dự án do nhà đầu tư đề xuất không lấy ý kiến các bộ, ngành theo quy định,  không thực hiện xây dựng và công bố danh mục dự án; lựa chọn nhà đầu tư hạn chế năng lực tài chính nên phải thay đổi từ hình thức thanh toán bằng đất sang bằng tiền”- Báo cáo KTNN nêu.

Tại Hà Nội, kết quả kiểm toán chỉ ra, hầu hết các dự án xác định tổng mức đầu tư (TMĐT) ban đầu lớn hơn nhiều so với giá trị thực tế triển khai như: Dự án xây dựng tuyến đường từ đê Ngọc Thụy đến khu đô thị mới Thượng Thanh, quận Long Biên giảm dự toán 69,2 tỷ đồng, chi phí đền bù GPMB giảm 754,3 tỷ đồng; Dự án xây dựng đường 2,5 đoạn Đầm Hồng - QL1A giảm 251,4 tỷ đồng; Dự án cải tạo và xây dựng hệ thống cống nối thông hồ Vục, hồ Đầu Băng và hồ Tư Đình, quận Long Biên giảm 26 tỷ đồng, chi phí đền bù GPMB giảm 59,8 tỷ đồng.

Không riêng gì Hà Nội, 29 dự án mà KTNN kiểm toán cũng cho thấy, ngoài TMĐT các dự án ban đầu không chính xác, không ít dự án đã phê duyệt dự án sau khi triển khai thi công và chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường; phê duyệt điều chỉnh một số nội dung không đúng quy định và còn sai sót , phê duyệt diện tích và giá đất tạm tính vượt giá trị dự án BT;

Có một số dự án ký hợp đồng BT chưa đúng quy định, không đảm bảo nguyên tắc ngang giá. Thậm chí dự án sau khi nhà đầu tư đã thực hiện thi công và ký kết phụ lục hợp đồng bổ sung chi phí lãi vay từ thời điểm phê duyệt quyết toán dự án BT đến thời điểm được giao đất dự án đối ứng không phù hợp quy định ;

Đáng chú ý, rất nhiều dự án giao đất cho Nhà đầu tư thanh toán dự án BT khi đã có văn bản tạm dừng của Bộ Tài chính; Giao đất thanh toán cho dự án BT chưa phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Đặc biệt, nhiều dự án giao đất trước khi dự án BT hoàn thành không đúng quy định và giao đất cho nhà đầu tư thực hiện dự án đối ứng không qua đấu giá, xác định giá đất để giao cho nhà đầu tư.

Cụ thể,  tỉnh Khánh Hòa, xác định đơn giá đất ở 623.777đ/m2, đất TMDV thuê 50 năm giá 173.481đ/m2 tại dự án Dự án Hệ thống thoát mước mưa (GĐ 2) Khu Du lịch Bắc bán đảo Cam Ranh và đơn giá 459 ngàn/m2 tại dự án Dự án Hệ thống tuyến đường nhánh (GĐ 2) Khu Du lịch Bắc bán đảo Cam Ranh để tính toán quỹ đất hoàn vốn cho Nhà đầu tư nhỏ hơn rất nhiều so với đơn giá tạm tính quỹ đất hoàn vốn 2 triệuđồng/m2 của dự án này theo đơn giá đất kinh doanh phi nông nghiệp (bảng giá đất năm 2011 của tỉnh Khánh Hòa) tại Quyết định 3468/QĐ-UBND của UBND tỉnh Khánh Hòa và chưa phù hợp đơn giá vị trí khu đất được quy hoạch đất dịch vụ du lịch, đất biệt thự nghỉ dưỡng, đất khu trung tâm sử dụng hỗn hợp và nhà nước đã đầu tư cơ sở hạ tầng.

Hay như tỉnh Hưng Yên, tại Dự án Đầu tư xây dựng cải tạo, chỉnh trang hạ tầng kỹ thuật khu vực thôn Văn Nhuế, TT Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào, xác định giá đất thanh toán tại thời điểm Quý III/2012 ngang giá với đơn giá áp dụng cho dự án BT và dự án đối ứng tại thời điểm quý IV/2012. Như vậy, việc xác định giá đất tại thời điểm năm 2012 là chưa phù hợp theo quy định của Luật đất đai (Thời điểm tính thu sử dụng đất, tiền thuê đất là thời điểm Nhà nước quyết định giao đất, cho thuê đất).

Từ kết quả kiểm toán 29 dự án BT, KTNN kiến nghị xử lý tài chính 5.228 tỷ đồng, trong đó tăng thu NSNN 112,4 tỷ đồng, giảm chi NSNN 1.262.089 tỷ đồng; xử lý khác 1.355,3 tỷ đồng, Thu hồi nộp NSNN thanh toán vượt giá trị dự án BT 552,3 tỷ đồng, giảm giá trị hợp đồng BT 2.246,4 tỷ đồng. Con số kiến nghị xử lý này là đáng chú ý, khi năm 2018 trở về trước, KTNN cũng đã kiến nghị xử lý 7.453 tỷ đồng tại 37 dự án BT.