Bàn về cách thức kiểm toán các dự án đầu tư trong dự thảo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) sáng 28/5, Đại biểu Quốc hội Bùi Văn Phương (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình) quan niệm: Kiểm toán toàn bộ hay một phần dự án thì phải xác định dự án PPP là đầu tư công hay không.
Theo ông, dự án PPP là đầu tư công vì đây là dự án do Nhà nước chủ trì nhưng Nhà nước chưa đủ tiền mới cần tư nhân hợp tác; do Quốc hội, Thủ tướng, HĐND địa phương quyết định chủ trương đầu tư… nên cần kiểm toán toàn bộ theo quy định của Luật Kiểm toán.
Về những nội dung cần kiểm toán, theo Đại biểu Phương, cần kiểm toán tính tuân thủ của dự án. Đây là yêu cầu số 1 vì thực tế đã cho thấy, nếu kiểm toán tính tuân thủ thì sẽ không có tình trạng các dự án BOT giao thông đặt sai vị trí, làm đường tránh nhưng trạm đặt trên quốc lộ.
Thứ 2 là kiểm toán giá trị công trình và phải kiểm toán ngay sau khi hoàn thành đầu tư xây dựng dự án vì liên quan đến trách nhiệm của Nhà nước phải trả cho nhà đầu tư. Nếu không kiểm toán giá trị công trình thì không có căn cứ để trả cho nhà đầu tư bằng các tài sản công khác.
Thứ 3 là kiểm toán hiệu lực, hiệu quả kinh tế của dự án. Ví dụ như dự án đường tránh phía Tây TP Thanh Hóa mà nếu kiểm toán đánh giá hiệu quả của dự án thì chắc chắn không ai đồng ý triển khai dự án.
Ông Phương nhấn mạnh, nếu các dự án làm đúng thì không việc gì phải ngại thanh tra, kiểm tra, giám sát của kiểm toán, còn ngại đối diện với những việc này là không bình thường, vì trong một dự án luôn phải đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.
“Chính vì không tuân thủ đầy đủ, tính công khai, minh bạch không có nên để người dân trong tình trạng nghi kỵ “có gì đó” và thực tế “có gì đó” đã khiến nhiều cán bộ bị xử lý, một bài học rất đau xót trong thực hiện dự án đầu tư có liên quan đến đầu tư công”, ông Phương nêu rõ.
Đại biểu Quốc hội Quảng Trị Đỗ Văn Sinh thì cho rằng, đối với 1 dự án PPP, khi nào kết thúc quá trình vận hành, bàn giao toàn bộ cho Nhà nước thì lúc đó mới là tài sản công. Bởi có những dự án nhà đầu tư chỉ yêu cầu Nhà nước hỗ trợ mặt bằng, đền bù…, còn toàn bộ phần vốn của nhà đầu tư đã đầu tư vào dự án thì mình chỉ kiểm soát giá trị đầu ra, sản phẩm đầu ra.
Từ đó, ông cho rằng cần kiểm toán toàn diện tất cả các dự án ở các nội dung: kiểm toán toàn bộ quá trình thẩm định, phê duyệt đấu thầu để đảm bảo chất lượng khi phê duyệt dự án; kiểm toán toàn bộ về đánh giá chất lượng sản phẩm dịch vụ đầu ra cho xã hội; kiểm toán toàn bộ giá trị tài sản khi nhà đầu tư chuyển giao cho Nhà nước.
Trong quá trình thực hiện thì các cấu phần, dự án thành phần độc lập nào sử dụng ngân sách Nhà nước mới kiểm toán toàn diện, còn những cấu phần, dự án thành phần sử dụng cả vốn Nhà nước, vốn tư nhân thì trong hợp đồng phải thuê kiểm toán độc lập. Cách thiết kế như vậy vừa đúng Hiến pháp, không trái Hiến pháp, vừa đảm bảo quyền lợi của Nhà nước, nhà đầu tư và nhân dân.
