Theo số liệu thống kê, tại Hà Nội và TP HCM, xe mô tô, xe gắn máy chiếm đến 95% về số lượng, mặc dù chỉ tiêu thụ 56% xăng nhưng lại thải ra tới 94% lượng HC, 87% CO... trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Thời gian qua, nhiều chủ xe máy lo lắng, hoang mang trước thông tin phải kiểm định khí thải từ ngày 1/1/2025. Phản hồi thông tin này, các cơ quan chức năng đều cho biết hiện chưa có thời điểm cụ thể để triển khai quy định này.
Theo pháp luật hiện hành, việc kiểm soát khí thải phương tiện cơ giới đường bộ nói chung và của xe máy nói riêng, thực hiện theo Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB). Cụ thể, Luật TTATGTĐB quy định việc kiểm định khí thải thực hiện theo quy định của pháp luật về BVMT và được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Luật BVMT quy định phương tiện GTVT phải được cơ quan đăng kiểm kiểm định, xác nhận đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường theo quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Bộ GTVT đã ban hành Thông tư 47/2024/TT-BGTVT, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, trong đó có quy định xe máy sản xuất từ 5 năm trở lên bắt buộc phải kiểm định khí thải. Theo đó, xe sản xuất từ 5 năm đến 12 năm cần kiểm định khí thải định kỳ 24 tháng/lần; xe sản xuất trên 12 năm cần kiểm định khí thải định kỳ 12 tháng/lần. Giấy chứng nhận kiểm định khí thải sẽ được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp.
Tuy nhiên, thời điểm thực hiện quy định nêu trên vẫn chưa xác định bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) là đơn vị chủ trì xây dựng và trình lộ trình kiểm định lên Thủ tướng Chính phủ. Theo ông Nguyễn Tô An, Cục phó Cục Đăng kiểm Việt Nam, lộ trình áp dụng kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy hiện Bộ TN&MT chưa trình Thủ tướng Chính phủ ban hành; khi nào có lộ trình thì mới bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy. Bộ GTVT cũng khẳng định về thời gian thực hiện việc kiểm định và áp dụng mức quy chuẩn khí thải xe máy sẽ thực hiện theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ cũng tương tự như kiểm soát khí thải xe ô tô trước đây, không phải bắt buộc thực hiện ngay theo hiệu lực của Luật TTATGTĐB là từ 1/1/2025.
Bộ GTVT cho biết sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ T&MT trong việc xây dựng và hoàn thiện lộ trình áp dụng kiểm tra khí thải xe máy để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành. Theo đó, việc kiểm định khí thải sẽ được thực hiện từng bước để phù hợp với thực tế và giảm thiểu ảnh hưởng đến người dân, không gây xáo trộn lớn cho xã hội, đồng thời vẫn đảm bảo mục tiêu bảo vệ môi trường.
Dù chưa có thời điểm cụ thể, nhiều người dân đã chủ động tính tới việc kiểm định khí thải từ sớm, không chờ đến khi bắt buộc mới làm, nhằm tránh đám đông, ùn tắc, mất thời gian. Hiện tại, dư luận quan tâm nhiều nhất đến cơ sở vật chất phục vụ kiểm định khí thải xe máy. Theo Thông tư 47/2024/TT-BGTVT, cơ sở đăng kiểm sẽ kiểm tra thông tin xe trên phần mềm quản lý và đối chiếu với giấy tờ của chủ xe. Nếu thông tin trùng khớp và xe đạt tiêu chuẩn khí thải, chủ xe sẽ nhận được chứng nhận kiểm định điện tử tích hợp vào tài khoản định danh cá nhân. Ngược lại, nếu xe không đạt chuẩn hoặc có thông tin sai lệch, cơ sở đăng kiểm sẽ từ chối kiểm định.
Theo Bộ GTVT, trên cả nước hiện có khoảng gần 3.000 cơ sở đảm bảo cho việc triển khai thực hiện kiểm định khí thải xe máy. Về cơ sở vật chất, ngoài việc phải trang bị thiết bị kiểm tra khí thải và máy tính có kết nối mạng thì diện tích tối thiểu quy định cho khu vực kiểm định khí thải là 15m2/1 thiết bị và có thể dùng chung với hoạt động bảo dưỡng, sửa chữa xe. Do đó, ngoài việc sử dụng các cơ sở đăng kiểm xe cơ giới đang sẵn có, Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường cùng với Cục Đăng kiểm Việt Nam đang nghiên cứu rà soát kỹ từ kinh nghiệm một số nước trong khu vực, phối hợp cùng Hiệp hội Các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy Việt Nam (VAMM) đề xuất sử dụng các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe mô tô, xe gắn máy của các đại lý bán xe thuộc Hiệp hội VAMM và các cơ sở xã hội hóa để tham gia thực hiện kiểm định khí thải xe máy.
Những nỗ lực này nhằm hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng ùn tắc có thể xảy ra tại các cơ sở kiểm định khí thải, đồng thời đưa giá dịch vụ kiểm định khí thải xuống mức thấp nhất, giảm tốn kém cho người dân khi thực hiện kiểm định khí thải phương tiện. Cần nhấn mạnh rằng, việc kiểm định khí thải xe máy không chỉ nhằm nâng cao ý thức của người dân về BVMT mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí, đặc biệt tại các đô thị lớn.
