Kịch bản nào cho siêu bão Lupit?

Philippines không ngừng tang thương do bão. Việt Nam vừa lo áp thấp, vừa canh bão đến.

Áp thấp ma?

	Ngày 21-10 có 6 cơ quan khí tượng “cãi nhau” về đường đi sắp tới của Lupit.

Với áp thấp chờn vờn dọc biển Đông từ 15-10 và siêu bão Lupit có khả năng tiến sâu vào biển Đông đầu tuần tới, các mạng dự báo trong và ngoài nước nói gì? Trước tiên, cần khẳng định áp thấp này ẩn hiện như ma! Quan sát mấy hôm nay, chúng tôi thấy nó “chết đi sống lại” mấy lần. JMA (Nhật) từng dự báo nó sẽ mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới.
 
Và, NCHMF (Việt Nam) đã ghi nhận sự tăng cấp này. Xác quyết hơn, hôm 18-10 JTWC (Hải quân Hoa Kỳ) khẳng định vùng Good (trong 3 cấp độ Poor, Fair, Good) đủ “mười thần công lực” mạnh lên thành bão. Thế rồi, sau 24 tiếng duy trì, họ đã hủy cảnh báo gây sốc đó. Khi ấy, trên ảnh mây vệ tinh MTSAT-1R áp thấp nhiệt đới này chỉ còn là một vệt mỏng, mờ.

Tuy nhiên, NCHMF vẫn kiên trì theo dõi. Dù không đổ bộ vào nơi nào ở Việt Nam nhưng nó đã gây mưa, tái ngập ở Quảng Ngãi, Bình Định, rồi di chuyển dần ra Bắc bộ. Đến sáng 21-10, nó vẫn không chịu chết mà vẫn lờn vờn ở vịnh Bắc bộ và quanh đảo Hải Nam. Dường như “bọn tàn quân” này bị hấp dẫn khi siêu bão Lupit ngày càng tiến gần phía Bắc Philippines.

Mặt khác, nó ra bộ “xìu” xuống, có thể một phần do bộ phận không khí lạnh từ biển Bắc xâm nhập xuống. Khác với nhận định sẽ suy tàn, T2K phân tích, dù yếu đi, áp thấp nhiệt đới sẽ nỗ lực hồi sức trên vùng biển ấm Bắc bộ. Nó sẽ đi hướng Tây bắc, hướng lên vùng biên Việt-Trung với mưa vừa đến mưa to.

Bão Lupit sẽ mạnh lên khi vào biển Đông

Đó là dự báo mới nhất của hầu hết các cơ quan khí tượng. Hình thành tại Tây bắc đảo Kwajalein hôm 13-10, đến 16-10 được JMA khai sinh bão nhiệt đới Lupit, với tốc độ nước đại 45km/giờ rồi giảm dần ở mức trung bình 16,6km/giờ, đến 10 giờ sáng 21-10, siêu bão Lupit đã đi được 2.145km. Trên Blogwunder, TS Jeff Masters nhận định:

Siêu bão Lupit sẽ tàn phá Philippines với sức gió 211- 250km/giờ khi đổ bộ phía bắc đảo Luzon. Các cơ quan khí tượng “nhất trí cao” (excellent agreement) về dự báo đường đi của bão Lupit/Hung tợn, cái tên đầy ứng nghiệm do chính Philippines đề cử. Đã vậy, gió nghịch chiều lại yếu trong khi nhiệt độ mặt biển lại là môi trường tốt cho bão, ấm từ 28 - 29°C. “Lupit sẽ như một trận càn, quét nhanh qua Philippines nhưng nó sẽ để lại tổng lượng mưa rất to, xấp xỉ 300mm/ngày. Lũ lụt, lũ bùn sẽ đe dọa mạng sống hàng trăm người”. Jeff Masters tiên báo.

Cũng có tin mừng đôi chút từ dự báo số 28 của T2K (Philippines), siêu bão Lupit đi hướng Tây tây bắc, sẽ đổ bộ gần tỉnh Pagudpod sáng sớm chủ nhật 25-10 với sức gió tối đa 185km/giờ, tổng lượng mưa 75mm-200mm-400mm. Đến 26-10, khi đã xuống cấp bão cuồng (typhoon) nó sẽ di chuyển chậm, hướng đến bắc biển Đông hoặc giữa biển nam Trung Quốc và Đài Loan.

Ghi nhận của T2K sáng 21-10 cho biết: Gió tối đa vùng gần tâm Lupit 160km/giờ, giật 195km/giờ, đi hướng Tây tây bắc 15km/giờ, cột sóng biển gần tâm cao nhất 10m, bão có đường kính 925km, mưa 2mm-30mm/giờ. Theo ông Bùi Minh Tăng - Giám đốc NCHMF, hôm 18-10 siêu bão Lupit đã quay lại hướng Tây và di chuyển nhanh dần.

Dự báo khoảng ngày 22-10, siêu bão sẽ vượt qua bắc đảo Luzon, vào biển Đông và trở thành cơn bão số 11 trong mùa mưa bão năm nay ở nước ta. Từ Mỹ, TS Khí tượng và môi trường Trần Tiễn Khanh muộn phiền:

“Lupit có khả năng vào biển Đông, bà con lại tang thương...”. Ông cho biết, tuần qua nơi ông ở xảy ra chuyện lạ thường, tàn dư bão Melor ở biển Nhật Bản gây mưa lớn trong mùa này! Quả là, “con bướm đập cánh ở biển nam Nhật Bản có thể gây ra mưa gió ở vùng hoang mạc Mỹ xa xôi!”. Nhằm chia sẻ phần nào với quê nhà, tại vnbaolut.com, ông Trần Tiễn Khanh vừa đưa lên dự báo đường đi của bão trong 3 ngày. “Khi bão còn ở Philippines, có thể coi WRF1. Khi bão gần bờ Việt Nam thì coi WRF2”, email ông viết.

Không khí lạnh sẽ gây rối bão Lupit?

Tại Digital Typhoon (JMA), chúng tôi đã quan sát top 10 bão từ 1958-2007 có điểm xuất phát tương tự Lupit, tuyệt nhiên không có bão nào vào Philippines thời gian này, kể cả 4 bão tháng 10-11 và bão cùng tên Lupit năm 2003.

Âu cũng là hãn hữu! Kịch bản nào cho bão Lupit? Là người ngoại giới, chúng tôi mạn phép lạm bàn trên cơ sở tổng hợp các dự báo gần đây nhất. Dự báo trung hạn về bão Lupit từ rất sớm, đến nay ECMWF (châu Âu) vẫn giữ ý kiến: bão sẽ không đổi hướng, đổ bộ Hải Nam và các tỉnh, thành Bắc bộ nước ta ngày 27-10.

Trong khi đó, ngày 21-10 các mạng dự báo khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật, Hoa Kỳ, Hồng Kông, Anh... có phần không thống nhất hướng đi sắp tới của bão, thay vì trước đó thống nhất: chỉ sượt qua chỏm phía bắc đảo Luzon, sượt qua nam đảo Hải Nam, gần như giữ nguyên sức mạnh khi tiến sâu vào biển Đông. Thiển nghĩ, sở dĩ có sự thay đổi này do sự xuất hiện của khối không khí lạnh đang tràn xuống phía Nam, gió Tây nam trung bình.

Bão thường có những diễn biến phức tạp. Vì thế, nhiều khả năng còn có những thay đổi dự báo sau mỗi 6 giờ. Theo chúng tôi, nếu các điều kiện môi trường không thay đổi lớn, bão Lupit cứ như dự báo hiện thời, tiến vào biển Đông, xuống miền Trung. Khả năng khác, nếu không khí lạnh không xâm nhập hoặc không đủ sức phân tán sức mạnh của Lupit và nếu gió Tây nam mạnh lên thì bão sẽ vào Bắc bộ.

Ngược lại, nếu không khí lạnh xâm nhập mạnh, gió nghịch chiều nổi lên thì có khả năng bão sẽ suy yếu nhiều. Bão có những thay đổi bất chợt vào giờ chót. Hai bão Ketsana, Parma vừa rồi là ví dụ đầy thuyết phục. Với bão Lupit, giờ chót tuy chưa đến nhưng dù sao, cẩn trọng từ bây giờ vẫn hơn. Dù gì, Lupit vẫn mang mưa to đến. Ở nước ta từng có tình trạng mãi lo bão trên biển mà quên mưa trên bờ. Đó cũng là thảm họa!

ĐẶNG NGỌC KHOA