Kịch bản nào cho giá gạo cuối năm?

Nhiều nhận định trái chiều về giá gạo cuối năm.

Theo thống kê của hiệp hội Lương thực Việt Nam, tính đến cuối tháng 9 vừa qua, khối lượng gạo xuất khẩu của nước ta đã gần đích 5 triệu tấn, đạt 2,018 tỷ USD, một kỷ lục mới nằm trong tầm tay. Thêm một điều đáng mừng nữa, như nhận định của ông chủ tịch Hiệp hội này, đó là giá gạo thế giới đang nhích lên theo nhu cầu dự trữ cuối năm.

Thế nhưng, những động thái vừa qua trên thị trường thế giới lại cho thấy một triển vọng không sáng sủa như vậy. Điều này dựa trên những căn cứ chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, từ nay tới cuối năm và có thể là cả trong nhiều tháng tiếp theo, gần như chắc chắn Thái Lan sẽ đẩy mạnh xuất khẩu gạo, động thái này của “người khổng lồ” sẽ ép giá gạo thế giới tụt dốc.

Sở dĩ như vậy là vì tính bình quân, khối lượng gạo xuất khẩu từ đầu năm đến nay của Thái Lan so với cùng kỳ năm ngoái giảm trên 200 nghìn tấn/tháng. Để đạt được mục tiêu của mình, từ nay tới cuối năm, mỗi tuần nước này phải đẩy ra thị trường thế giới gần 210 nghìn tấn gạo, tăng 21,7% so với cùng kỳ.

Không những vậy, chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan còn cho rằng, khối lượng gạo xuất khẩu trong năm nay của nước này sẽ không phải là 8,5 triệu tấn như đã đề ra, mà phải là 8,7 triệu tấn, thậm chí 9 triệu tấn.

Thứ hai, chính sách mới của chính phủ Thái Lan đối với mặt hàng nông sản chiến lược này. Thay vì mua lúa trực tiếp từ nông dân như lâu nay để dự trữ để sau đó xuất khẩu khi được giá, nhằm ngăn ngừa tình trạng giá lúa gạo trong nước và xuất khẩu giảm mạnh khi nguồn cung tăng, từ vụ mùa tới, nông dân Thái Lan phải bán lúa cho các nhà xuất khẩu. Chính phủ sẽ vẫn tiếp tục hỗ trợ cho nông dân, nhưng chỉ bằng cách đặt ra mức giá tham khảo và thanh toán mức chênh lệch nếu giá nông dân bán cho các nhà máy thấp hơn mức tham khảo đó.

Chính sách mới này có nghĩa là, chính phủ sẽ không còn là khách hàng mua lúa gạo chính nữa và từ nay trở đi sẽ không có hàng triệu tấn lúa được rút ra khỏi thị trường, tạm đưa vào dự trữ để nâng đỡ giá. Nói cách khác, thay vì điều tiết và hạn chế, chính phủ Thái Lan đang muốn đẩy nhanh tiến độ xuất khẩu gạo.

Có lẽ cũng từ hai lý do nói trên mà chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan mới rồi đã dự báo rằng, nếu thời tiết bình thường và không có hạn hán đột ngột, giá gạo của Thái Lan sẽ giảm xuống chỉ còn khoảng 380-400 USD/tấn vào cuối năm nay do nguồn cung tăng.

Thứ ba, bên cạnh hai yếu tố bắt nguồn từ cường quốc xuất khẩu gạo số 1 thế giới nói trên, một nhóm tác nhân khác cũng đang góp phần kéo giá gạo thế giới tụt dốc.

Thuộc nhóm này trước hết phải kể đến việc không chỉ tăng tốc xuất khẩu trong chín tháng qua, mà Chính phủ nước ta còn đang hỗ trợ cho chương trình mua tạm trữ 900 nghìn tấn gạo trong vòng bốn tháng.

Tiếp theo, do được kích thích bởi cơn sốt nóng giá gạo thế giới kéo dài khá lâu, sản xuất lúa gạo đã tăng mạnh ở không ít quốc gia và nhiều nước trong số đó đã tăng mạnh khối lượng xuất khẩu. Chẳng hạn, Myanmar tăng lượng gạo xuất khẩu từ 31 nghìn tấn năm 2007 lên 541 nghìn tấn trong năm vừa qua, và đang nhắm đến 1 triệu tấn trong năm nay.

Tương tự như vậy, Campuchia được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn trong sản xuất lúa gạo, năm qua xuất được 500 nghìn tấn, và năm nay đang hướng đến 800 nghìn tấn…

Thứ tư, trong khi nguồn cung trên thị trường thế giới dồi dào như vậy, tổng nhu cầu nhập khẩu gạo thế giới lại không tăng, khiến tồn kho gạo thế giới trong năm nay sẽ tăng vọt 10,3 triệu tấn, đạt 90,7 triệu tấn, mức cao kỷ lục trong 6 năm lại đây.

Cụ thể, về nhập khẩu, cho dù Philippines, quốc gia giữ kỷ lục nhập khẩu gạo liên tục trong nhiều năm qua liên tiếp bị các cơn cuồng phong hoành hành, nhưng theo dự báo mới nhất của bộ Nông nghiệp Mỹ, khối lượng gạo nhập khẩu năm nay của quốc gia này sẽ giảm 400 nghìn tấn so với 2,4 triệu tấn được dự báo trước đó.

Bên cạnh đó, tuy Ấn Độ bị hạn hán nặng nề tại các bang miền đông - bắc khiến vựa lúa chủ yếu của nước này có thể giảm sản lượng tới trên 15 triệu tấn, nhưng điều này vẫn còn ở “thì tương lai”.

Còn thực tế, năm nay vẫn là năm thứ 5 liên tiếp được mùa tại nước này, và khối lượng dự trữ của họ liên tục tăng mạnh trong nhiều năm, dự kiến đạt trên 30 triệu tấn vào cuối năm nay. Do vậy, quốc gia đông dân, sản xuất và tiêu dùng gạo ở vị trí thứ hai thế giới này hoàn toàn có thể đối phó được với thiên tai mà không ảnh hưởng đến thị trường thế giới.

Nói tóm lại, cho tới thời điểm hiện tại, những yếu tố kéo giá gạo thế giới tụt dốc có vẻ quá chiếm ưu thế so với các yếu tố đẩy giá tăng. Vậy nên, e rằng nhận định của ông chủ tịch hiệp hội Lương thực nước ta như nêu ở đầu bài khó thành sự thật.

Theo VnMedia