Việt Nam có sự khác biệt về khung pháp lý
Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) được thiết kế để thu hút các loại vốn khác nhau. Theo ông Richard D. McClellan - Cố vấn độc lập chuyên về chính sách kinh tế, phát triển khu vực tài chính và chiến lược đầu tư, hiện nay, trên thế giới, có nhiều mô hình mà Việt Nam có thể tham khảo, lựa chọn. Ví dụ, TTTC tại Singapore mạnh về giao dịch tài sản và ngoại hối quốc gia, tại Dubai thì mạnh tài chính cá nhân còn Malaysia thì tập trung vào lĩnh vực bảo hiểm và chứng khoán phái sinh. Nhưng, để khuyến nghị cho Việt Nam, ông Richard D. McClellan cho rằng nên theo mô hình của Singapore, tự do hóa hầu hết các dịch vụ tài chính.
Ông này khẳng định, ông biết việc Việt Nam khá cẩn trọng trong việc quản lý tài chính, điều này cũng đã mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam trong việc không gây ra nhiều rủi ro nhưng điều này cũng sẽ không được các nhà đầu tư quốc tế đánh giá cao, bởi khi tham gia vào TTTC, hầu hết đều mong muốn khả năng lưu động vốn dễ dàng hơn, nguồn tiền có thể tự do lưu chuyển từ bên ngoài vào Việt Nam và từ Việt Nam ra ngoài.
Ông Nguyễn Đức Long - Cục trưởng Cục An toàn các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẳng định, chủ trương thành lập TTTC là một chủ trương lớn và cũng là vấn đề khó, phức tạp đối với Việt Nam. Có thể có nhiều cách thức, điều kiện khác nhau để thành lập TTTC ở các quốc gia nhưng đối với Việt Nam, việc thành lập TTTC còn khó và khác biệt hơn với các nước không chỉ ở quy mô dân số, địa lý… mà còn khác biệt về khung pháp lý.
Theo ông Long, các TTTC vận hành lâu đời ở các quốc gia phát triển có hành lang pháp lý khá thông thoáng; Thậm chí, đối với các nước có xuất phát điểm thấp hơn, khi thành lập TTTC cũng sẽ có khung pháp lý thông thoáng hơn. Nhưng ở Việt Nam quy định chặt chẽ để bảo đảm an toàn kinh tế vĩ mô. Đơn cử như về quy định giao dịch vốn, tự do hoá dòng vốn là một điều kiện lớn để thành lập TTTC nhưng hiện Việt Nam đang quy định chặt chẽ về vấn đề này.
Ngoài ra, các cam kết quốc tế của Việt Nam với đối tác thương mại vẫn có những yêu cầu về bảo vệ thị trường, trong điều kiện của Việt Nam hiện nay, việc mở thêm định chế tài chính, ngân hàng thương mại rất chặt chẽ. “Đối chiếu theo những yêu cầu như vậy, nếu chúng ta có ưu đãi hơn nữa về điều kiện mở định chế tài chính tại TTTC thì cũng là một bài toán. Làm sao để tạo ra một khung pháp lý bảo đảm TTTC hoạt động hiệu quả nhưng vẫn phải bảo đảm an toàn kinh tế vĩ mô là điều cần phải tính toán” - ông Long nói.
Nên chọn thế mạnh nào để phát triển TTTC?
Ông Ryu Je Eun - Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Shinhan Việt Nam (Shinhanban) cho biết, Shinhanbank hoạt động chủ yếu ở Hàn Quốc với 2 TTTCQT. Trong đó, TTTC Seoul được thành lập năm 2011 và đã phát triển một cơ cấu tài chính toàn diện mang tính toàn cầu, thu hút các công ty toàn cầu cũng như công ty trong nước, hiện là nền tảng cho các dịch vụ tài chính của Hàn Quốc. Còn TTTC Busan thì phát triển tập trung vào hàng hải và các ngành có liên quan.
Để tham gia vào mạng lưới nhà đầu tư quốc tế thì các TTTC này đã đưa ra các ưu đãi cho các công ty trong TTTC như giảm giá thuê, giảm thuế thu nhập và cơ chế thuế ưu đãi hơn so với bên ngoài để hỗ trợ cho các doanh nghiệp, bảo đảm các chuyên gia nước ngoài có thể vào làm việc tại các khu vực này một cách thuận lợi. Đồng thời có nhiều chính sách thu hút lực lượng lao động tài năng nước ngoài.
Dẫn câu chuyện về các lĩnh vực mà TTTC tại Hàn Quốc đã xây dựng, ông Ryu Je Eun đã đưa ra một số đề xuất với Việt Nam. Theo đó, ông Ryu Je Eun cho rằng, Việt Nam cần phải có sự cân bằng giữa ngành tài chính với các ngành phát triển khác. Đây cũng là một trong những mục tiêu của Hàn Quốc. Bên cạnh đó, có các hình thức khuyến khích để thu hút, bảo đảm tính lưu động của dòng vốn và tạo điều kiện để thu hút các nhà đầu tư quốc tế tham gia vào trong ngành tài chính trong nước.
Bà Trương Thị Thu Ba - Phó Giám đốc Ban Định chế tài chính, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đề xuất Việt Nam nên cân nhắc để lựa chọn và triển khai tại TTTC những dịch vụ phù hợp nhất với thế mạnh của Việt Nam. Ví dụ, hiện cần phải xác định Việt Nam đang có lợi thế là có một lượng lao động trẻ và có năng lực xử lý các vấn đề liên quan đến toán, thống kê; Từ đó sẽ có thể đưa ra các dịch vụ thực hiện tại TTTC như quản lý quỹ, kế toán quỹ hoặc kiểm toán nội bộ, hậu kiểm. Với các lợi thế của nhân lực Việt, trình độ ngoại ngữ cũng đã thay đổi và tốt hơn rất nhiều thì sẽ có mức chi phí thấp hơn nhiều so với TTTC ở Singapore hay Hong Kong (Trung Quốc). Do đó, trước mắt, trong giai đoạn đầu TTTC có thể tập trung đầu tư, tập trung triển khai trước những dịch vụ về phân tích tài chính, làm outsource (thuê ngoài) cho các công ty fintech hoặc những ngân hàng lớn trên thế giới.
Theo PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh - Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh), hiện xu hướng liên quan đến tài chính bền vững và tài chính xanh đang gia tăng, do đó nên định hướng phát triển TTTC ở TP Hồ Chí Minh theo hướng của một TTTC công nghệ. Ở góc độ này TP Hồ Chí Minh cũng đang xếp hạng thứ 40 trong các thành phố có tiềm năng phát triển về công nghệ.
“Không thể nào dùng ý chí chủ quan của chúng ta để có thể buộc các nhà đầu tư hay các bên liên quan phải đến Việt Nam để thực hiện tham gia vào TTTC. Do đó, cần quan tâm đến yếu tố liên quan đến xây dựng thương hiệu. Có thể xây dựng danh tiếng cho TP Hồ Chí Minh hay Đà Nẵng nói riêng hoặc của Việt Nam nói chung. Từ đó, cần có các hoạt động hàng năm với sự tham gia của những lãnh đạo cao cấp để thể hiện sự đồng thuận của một chủ trương lớn của Chính phủ, thế giới vẫn thường gọi là “chính quyền thân thiện” để thu hút được niềm tin của các nhà đầu tư” - PGS.TS Khánh gợi ý.
Ông Richard D. McClellan - Cố vấn độc lập chuyên về chính sách kinh tế, phát triển khu vực tài chính và chiến lược đầu tư:
Xây dựng TTTC không thể thành công ngay
Ông Richard D. McClellan.
Hiện nhu cầu của khu vực tư nhân về thị trường tài chính cũng đã lớn hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, nhiều tập đoàn toàn cầu cũng đang tìm kiếm các giải pháp để thay thế TTTC ở Hong Kong (Trung Quốc) và Singapore bởi 2 trung tâm này đang không được xem là lựa chọn ưu tiên, rõ ràng như khoảng 5 - 6 năm trước nữa. Do đó, thời điểm này phải nói là thời cơ rất phù hợp với Việt Nam. Tuy nhiên, các bạn cũng cần phải đưa ra các lý do tại sao các nhà đầu tư lại lựa chọn các TTTC của Việt Nam.
Theo đó, Việt Nam cần phải phân biệt giữa mục tiêu và mục đích của 2 TTTC đặt tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng và cần phải truyền thông cho cộng đồng thế giới thấy được cái những điểm ưu việt của các TTTC của mình. Mỗi một thành phố sẽ có các cách thức, chiến lược tăng trưởng và phát triển khác nhau. TP Hồ Chí Minh thì có tiềm năng, ý tưởng để phát triển một TTTC hoàn chỉnh trong thời gian 20 năm tới đây. Đà Nẵng thì có thể phát triển theo hướng đổi mới sáng tạo và các ý tưởng mới bởi Đà Nẵng có nhiều lợi thế để hỗ trợ hệ khởi nghiệp.
Nhưng TTTC của Việt Nam cần phải có một vài phân khúc cụ thể làm thế mạnh, ví dụ có thể tập trung vào thương mại hoặc phát triển xanh. Đây là lĩnh vực mới mà chưa có TTTC nào có. Tuy nhiên, xây dựng TTTC không phải là xây dựng xong và sẽ thấy được ngay thành quả. Không thể nghĩ rằng, cứ xây xong TTTC là ngay năm sau sẽ có cả một làn sóng đầu tư vào Việt Nam. Chúng ta sẽ phải mất nhiều năm nhưng quan trọng là ban đầu đã đặt được nền tảng đầu tiên để chúng ta tạo cơ hội cho sự tăng trưởng dài hạn về sau này của Việt Nam.
Bà Trương Thị Thu Ba - Phó Giám đốc Ban Định chế tài chính, BIDV:
Có thể tham khảo mô hình TTTC 10 năm tuổi của Ấn Độ
Bà Trương Thị Thu Ba.
Bên cạnh những mô hình TTTC đã phát triển lâu đời và có tiếng trên thế giới chúng ta nên cân nhắc cần phải thêm một mô hình nữa có vẻ như là gần với Việt Nam hơn và cũng mới hình thành. Đó là cái TTTCQT GIFT tại Ấn Độ.
Đây là một mô hình đã được các chuyên gia quốc tế khuyến nghị bởi Ấn Độ mới phát triển TTTC này từ năm 2015. Mặc dù mới thành lập được 10 năm nhưng TTTC này đã có tiếng và thành công rất lớn khi trở thành một trong những TTTC phát triển nhanh nhất tại châu Á. Trong vòng 10 năm GIFT đã thu hút được 450 định chế tài chính quốc tế đầu tư và mô hình vận hành của GIFT là mô hình TTTC chuyên nghiệp, phân biệt với các TTTC truyền thống Mumbai. GIFT là TTTC chuyên biệt, có những chính sách chuyên biệt, như một sandbox thử nghiệm và tại đây, các định chế tài chính khác nhau sẽ hoạt động trên cùng một hành lang pháp lý thống nhất.
Thực ra Ấn Độ có nhiều điểm khác Việt Nam nhưng cũng có nhiều điểm khá tương đồng, ở mức độ phát triển kinh tế cũng như nguồn nhân lực. Do đó, khi nghiên cứu mô hình này thì chúng tôi cho rằng, chúng ta có thể cân nhắc xây dựng mô hình TTTC tương tự như GIFT.
